Uppeldi og menntun - 01.01.2014, Blaðsíða 120

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(1) 2014120
á sömU Leið
kemur kafli um tengsl leiks og læsis og loks er kafli um útiumhverfi í náttúrufræði-
námi ungra barna. Þessir fjórir kaflar eru, eins og áður er getið, skrifaðir sem fjórar
skýrslur. Hver skýrsla hefst á fræðilegum hluta þar sem vitnað er í rannsóknir og
fræðimenn. Síðan er rannsóknarþættinum lýst, þá kemur samantekt og umræða um
rannsóknina og loks er heildarsamantekt eða niðurstöður. Rækileg heimildaskrá
fylgir hverjum kafla.
Allir kaflarnir skilja eftir vangaveltur og spurningar hjá lesandanum. Til dæmis
birtist þarna óvissa kennara um að nám sé nógu markvisst ef leikur er nýttur sem
kennsluaðferð. Einnig virðist sem hugmyndir kennaranna um hlutverk leiksins
í grunnskóla séu allt aðrar en um leik í leikskóla (bls. 109). Þessar vangaveltur eru
áhugaverðar og þess virði að skoða þær nánar.
Þessir kaflar eru kannski ekki auðlesnir og fyrir almennan lesanda ekki aðgengi-
legt lestrarefni en þeir sýna mjög vel hvernig á að skrifa skýrslur og ættu að nýtast
öllum sem hafa áhuga á að gera starfendarannsókn. Bókinni lýkur á þremur köflum
um viðhorf og upplifun kennaranna af rannsókninni. Þar kemur fram að kennararnir
voru upp til hópa ánægðir með þátttökuna í starfendarannsókninni. Þeim fannst gott
að fá tækifæri til faglegrar vinnu og faglegrar umræðu um þessi mikilvægu skil á milli
skólastiga. Það kom þeim á óvart að ekki væri meira mál að taka þátt í starfendarann-
sókn en aftur á móti kemur fram hjá þeim öllum að þeir fundu fyrir álagi, t.d. í sam-
bandi við skipulagningu tímans. Oft og tíðum reyndist erfitt að finna sameiginlegan
tíma til funda og faglegrar umræðu.
Í lok bókarinnar kemur fram að kennurum fannst vinnan með kennurum af hinu
skólastiginu dýrmæt, kennarahóparnir kynntust betur aðstæðum hvor annars og
mynduðu góð tengsl sín á milli. Það gerði alla samvinnu í tengslum við skólaskiptin
auðveldari (bls. 172).
aÐalÞEMa bóKarinnar, lEiKUrinn
Leikurinn er aðalþema bókarinnar enda eitt af þeim markmiðum sem kennararnir
ákváðu að hafa að leiðarljósi. Það kemur vel fram í þessari starfendarannsókn að viðhorf
kennaranna til leiksins í leikskólunum og grunnskólunum eru mjög ólík (sjá t.d. bls.
109). Samkvæmt rannsókninni nota grunnskólakennararnir meira kennslufræðilegan
leik og eiga erfiðara með að nýta sér frjálsan leik barnanna sem kennsluaðferð. Leik-
skólakennurunum er tamara að nýta leikinn sem aðferð en virðast stundum eiga erfitt
með að blanda sér í leik barnanna og eru jafnvel óvissir um hvenær það sé viðeigandi.
Höfundar benda á að þessi tvenns konar viðhorf samræmist tveimur andstæðum
kennslufræðilegum viðhorfum til leiksins sem Dewey hefur bent á. Annars vegar er
nálgun leikskólans út frá barninu sjálfu, áhugasviði þess og sjálfsskilningi og heildar-
sýn á nám þess og þroska og hins vegar nálgun sem mótast af því námsefni eða þeim
námsgreinum sem grunnskólar hafa tekið mið af og eru að miklu leyti þekkingar-
miðaðar og kennarastýrðar (bls. 108). Það má segja að þessar niðurstöður komi ekki
svo mjög óvart þar sem munur hefur verið á áherslu á leikinn í aðalnámskrám leik- og
grunnskóla og einnig í kennaranámi leik- og grunnskólakennara. Hins vegar ættu þær