Uppeldi og menntun - 01.01.2014, Blaðsíða 71

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(1) 2014 71
ragnHeiðUr karLsDÓTTir og ÞÓrarinn sTefánsson
Breyting á forskriftarletri
Þegar litið er á meðalframfarir barnanna í þessari rannsókn og þær bornar saman
við framfarir barna fyrir leturbreytinguna og framfarir barna í öðrum löndum benda
niðurstöður þessarar rannsóknar til þess að innleiðing nýs forskriftarleturs hafi tekist
vel. Nánari athugun á afleiðingum leturbreytingarinnar gefur hins vegar vísbendingar
um að lögun bókstafanna í grunnskriftarletrinu auki tilhneigingu barnanna til þess
að víkja frá forskriftinni, bæði með því að kringja skörpu hornin í grunnskriftinni
og að víkja sér undan því að tengja stafina. Þetta bendir til þess að góður árangur
í skriftarkennslu, að því leyti sem hann kemur fram í þessari rannsókn, sé fyrst og
fremst afleiðing af þeirri endurreisn skriftarkennslunnar sem fylgdi innleiðingunni á
grunnskriftinni fremur en að hann liggi í sjálfu grunnskriftarletrinu. Ef tekið er tillit
til þessara áhrifa sýnir samanburður á framförum í skriftargetu fyrir og eftir letur-
breytinguna (myndir 5 og 6) að áhrifin af henni hafa verið óveruleg. Þetta gefur tilefni
til að draga í efa að brýn þörf hafi verið á að breyta um forskriftarletur í því skyni
að auka framfarir. Niðurstöður þessarar rannsóknar styðja því ekki það sjónarmið
kennaranna á árunum fyrir leturbreytinguna að notkun á lykkjuskrift hafi hindrað
framfarir. Líklegast er að brotalömin í skriftarkennslu á áttunda áratugnum hafi verið
hnignun kennslunnar.
Aðalástæðan fyrir því að tekin var upp leturgerð grunnskriftarinnar þegar for-
skriftarletrinu var breytt virðist hafa verið sú að samtímis var tekin upp ný stefna
í skriftarkennslu sem byggðist á þeirri góðu og gildu meginreglu kennslufræðinnar
að fara frá hinu einfalda til hins flókna (Björgvin Jósteinsson, Kolbrún Sigurðardótt-
ir og Þorvaldur Jónasson, 1980). Kennslufræðilega var hugmyndin að kenna fyrst
prentstafi og breyta þeim svo smám saman í tengda skrift. Talið var að bókstafaform
grunnskriftarinnar væru betur til þess fallin en bókstafaform lykkjuskriftarinnar að
framfylgja þessari stefnu. Rannsóknir á byrjunarskrift hafa hins vegar sýnt að það
skiptir engu máli fyrir framfarir í skrift hvort byrjað er að kenna einfalda stafi og
þeim síðan breytt eða hvort byrjað er strax að kenna bókstafaform tengdrar skriftar
(Ragnheiður Karlsdóttir, 1985, 1996a, 1996b). Þetta er vísbending um að það að draga
til stafs sé svo einföld aðgerð að það eigi ekki við að beita reglunni um að fara frá
hinu einfalda yfir í hið flókna við kennslu á bókstafaformum og að efast megi um þær
kennslufræðilegu forsendur sem innleiðing grunnskriftar byggðist á. Þar að auki sýna
niðurstöður þessarar rannsóknar að í 1. bekk lærðu börnin að meðaltali aðeins níu
bókstafaform prentskriftarinnar af þeim 28 sem prófað var í. Þegar grunnskriftin var
kennd í 2. bekk var því enginn grundvöllur fyrir því að fylgja þeirri kennsluaðferð að
breyta prentstöfum í grunnskriftarstafi.