Morgunblaðið - 16.03.2012, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. MARS 2012
Ljós Yngri kynslóðinni þykir gaman að leika sér í lituðum ljósum í bílakjallara Hörpu þótt það sé engu líkara en að geimskip sé að geisla þessa ungu stúlku upp, að hætti kvikmyndanna.
Árni Sæberg
Í nýlegri mynd um
Margréti Thatcher
bendir hún andstæð-
ingum sínum í breska
þinginu á að beina at-
hyglinni að því hvað
hún segi, fremur en að
því hvernig hún segi
það. Telur járnfrúin að
skoðanir hennar
myndu við það verða
andstæðingum hennar
að meira gagni. Ekki er útilokað að
talsmönnum Verkamannaflokksins
breska hafi líka mislíkað hver
járnfrúin var. Hún var sem sé kona
og erfið viðureignar.
Almennt séð er ráðlegging
járnfrúarinnar holl. Það skiptir t.d.
meira máli hvað Már Guðmundsson
seðlabankastjóri segir og einkum
gerir í dag, en hvernig hann var og
hagaði málflutningi sínum fyrir þrjá-
tíu árum. Nóg er nú samt.
Til Landsdóms var stofnað af
miklum óheilindum. Óheilindi ná
reyndar lengra en dæmalaust kjark-
leysi þingmannanna, sem stuðluðu að
því að Geir H. Haarde einn stjórn-
málamanna yrði leiddur fyrir rétt.
Þau eiga rætur í rannsóknaskýrslu
Alþingis.
Sá maður, sem bar öðrum fremur
ábyrgð á neyðarlögunum og bjargaði
því sem bjargað varð, ver nú mann-
orð sitt og heiður fyrir dóminum.
Þegar hlustað er eftir
því sem fjölmiðlar segja
um vitnaleiðslur kemur
hins vegar í ljós að fyrir
dóminum fara fram
önnur réttarhöld. Þar
sætir annar maður
endalausum ákærum
án þess að hafa stöðu
sakbornings.
Nokkur vitnanna
nota tækifærið til að
bera ákaft sakir á Dav-
íð Oddsson. Fyrrver-
andi forsætisráðherra
og seðlabankastjóri er sakaður um
að bera ábyrgð á hruninu, sem Geir
H. Haarde er sakaður fyrir Lands-
dómi um að hafa ekki gert fullnægj-
andi ráðstafanir til að koma í veg fyr-
ir.
Engan þarf að undra að fremstir í
flokki hatursmanna Davíðs Odds-
sonar eru stjórnendur og eigendur
banka, sem höfðu forgöngu um að
steypa Íslandi í skuldafenið. En þá
fylkingu prýðir einnig Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir, fyrrverandi utanrík-
isráðherra í stjórn Geirs H. Haarde.
Hún staðfestir jafnframt í framburði
sínum tengsl sín við lögfræðing Jón
Ásgeirs Jóhannessonar, Gest Jóns-
son. Jón Ásgeir var einn af aðaleig-
endum Glitnis eins og kunnara er en
frá þurfi að segja.
Hverjar eru sakir Davíðs Odds-
sonar? Þær fyrst og fremst að hafa
varað við feigðarflani bankamann-
anna. Hann er einnig sakaður um að
hafa blásið of fast í flautuna, þegar
stjórnvöld bárust áhyggjufull en úr-
ræðalítil að feigðarósi.
En í raun er höfðusynd Davíðs
Oddssonar ekki fólgin í því hverju
hann varaði við né hve fast hann blés
í flautuna. Honum er fyrst og fremst
legið á hálsi fyrir að vera það sem
hann er. Hann var stjórnmálamaður
sem stýrði Íslandi á lengsta efna-
hagslegu framfaratímabili í sögu lýð-
veldisins. Slíkt er ófyrirgefanlegt. Á
þeirri vegferð allri kom í ljós að mað-
urinn var ekki skaplaus. Honum
rann í skap, þegar hann sá árangr-
inum, sem þjóðin hafði náð undir
hans stjórn, stefnt í voða. Og hann
virðist hafa skipt skapi þegar hann
fékk fátækleg viðbrögð við áhyggj-
um sínum. Mörgum hefur hitnað í
hamsi af minna tilefni.
Á mínu heimili var skapleysi ekki
talið til dyggða. Það átti einnig við
um dómgreindarleysi. Þegar ráð-
herrar hlýddu á seðlabankastjóra
viðra kröftuglega áhyggjur sínar,
hlustuðu þeir ekki á það, sem hann
sagði, heldur hvernig hann sagði það
og minntust þess hver hann var.
Í augum Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur utanríkisráðherra var
Davíð Oddsson í ham. Hún kannaðist
við það ástand mannsins og þurfti því
ekki vitnanna við. Viðvörunum seðla-
bankastjóra bar að hennar mati að
taka með fyrirvara. Skipti þá engu að
Seðlabankinn og bankastjórnin í
heild stóð í einu og öllu að baki þess
mats að mikil hætta steðjaði að ís-
lensku efnahagslífi vegna veikrar
stöðu bankanna. Utanríkisráðherr-
ann þáverandi var ekki einn um að
láta persónulega afstöðu sína og and-
úð á seðlabankastjóra auka sér dóm-
greindarleysi. Menntamálaráðherr-
ann taldi ekki ástæðu til að
seðlabankastjórinn „dramatíseraði“
þegar ríkisstjórnin var komin sýnu
nær bjargbrúninni haustið 2008!
Dómgreind beggja brást vegna
þess hver talaði og hvernig. Skila-
boðin náðu ekki eyrum þeirra vegna
fordóma. Það sem er þó athygl-
isverðast er að þetta dómgrein-
arleysi ráðherranna hlýtur eins kon-
ar löggildingu í rannsóknaskýrslu
Alþingis, sem er grundvallarplagg
fyrir Landsdómi.
Vitnaleiðslur hafa auðvitað sína
annmarka. Árni Magnússon skrifaði
greinargerð um Thistad-galdra-
málið, sem rekið var fyrir dönskum
dómstólum í lok 17. aldar, en þar var
kölski leiddur fram sem vitni. Ef mig
misminnir ekki taldi Árni Magn-
ússon að myrkrahöfðinginn hefði
hingað til ekki verið vitnisbær talinn.
Þótt Árni eigi fáa sína líka má binda
vonir við að í Landsdómi sitji dóm-
endur með óskerta dómgreind.
Þótt fordómar og persónuleg and-
úð séu vitnisbær talin fyrir Lands-
dómi, mun slíkt myrkur ekki nægja
til að sakfella Geir H. Haarde. Sá
sem endurtekið er borinn sökum í
hinum sérkennilegu vitnaleiðslum,
Davíð Oddsson, hefur ekki stöðu til
að verja sig fyrir dóminum. Nokkuð
er það í ætt við þá hryggðarmynd ís-
lenskrar réttvísi, sem Rannsókn-
arnefnd Alþingis leiddi til öndvegis,
þegar hún brást þeirri skyldu sinni
að birta í skýrslunni andsvör þeirra,
sem hún sakaði um vanrækslu.
Ekki þurfti nefndin að óttast að
henni kæmi í koll að ganga þvert á
anda íslensks réttarfars. Svo var um
hnútana búið í Lögum um rannsókn
á aðdraganda og orsökum falls ís-
lensku bankanna 2008 og tengdra at-
burða, að borgarar landsins voru
sviptir öllum heimildum til að leita
réttar síns varðandi rannsóknina.
Verður sú lagasetning eflaust fræg
með endemum. Líklegt er að heim-
ildirnar, sem vikið var til hliðar, séu
tryggðar í stjórnarská lýðveldisins.
Eftir Tómas
Inga Olrich » Í augum Ingibjargar
Sólrúnar Gísladótt-
ur utanríkisráðherra
var Davíð Oddsson í
ham. Hún kannaðist við
það ástand mannsins og
þurfti því ekki vitnanna
við. Viðvörunum seðla-
bankastjóra bar að
hennar mati að taka
með fyrirvara.
Tómas Ingi Olrich
Höfundur er fyrrv. alþingismaður og
ráðherra.
Vitnaleiðslur fyrir Landsdómi