Helgafell - 01.12.1953, Page 51

BÓKMENNTIR
49
Loks þegar rauk og reiddist sjór,
— risu við borðin hrannir stríðar,
steðjuðu’ að norðan hörkuhríðar,
þá hentaði ei neinum dorg og slór
Oft mátti þá ei sigla síðar,
svo var hinn krappi vegur mjór.
En þama var ófalskt íslenzlct blóð,
orka í geði’ og seigar taugar.
Hörkufrostin og hrannalaugar
hömruð'u’ í skapið dýran móð. —
Orpnir voru þeim engir haugar,
en yfir þeim logar hróðurglóð.
Eitt af kraftmcstu og beztu kvæð-
unum í þessari bók er kvæðið Hann
stal.
Næsta bókin, Sprettir kom út
1919 og síðan: Kyljur 1922, Stillur
1927, Heiðvindar 1923 og Haustsnjó-
ar 1942. í þessum bókum birtist vel
aðdáun skáldsins á karlmennsku og
mikilli skapgerð, hvar sem hún fyrir-
finnst, hvort sem er hjá háum eða lág-
um. Kímni hans, kaldhæðni og glettni
koma vel fram í mörgum kvæðum. Til
dæmis mætti nefna Seinni kona og
Kvennaþing, en þar segir m. a.:
Þegar rætt er þarna
þjóðarinnar sjúkdómsböl,
fellir, nekt og fátækt,
falla tár á þingsins skjöl;
unz drósum rökstudd dagskrá
dugir móti að vega salt:
„Vísað frá og falið
frelsarans í hendur allt“.
Jakob er sjaldan beiskur í máli,
bótt stundum sé hann nokkuð hrjúf-
Ur °g kuldalegur á yfirborðinu, enda
■^kopast hann oft að' sjálfum sér. Und-
lr niðri slær líka hlýtt hjarta, sem
ekki slær rólega, þegar einhver lítil-
magninn er grátt leikinn. Að jafnaði
lætur þó skáldið fátt raska ró sinni
svo, að þess gæti í ljóðum þess, að
snert hafi kviku. Þó bregður því fyrir,
t. d. í kvæðinu Skaflar, sem endar svo:
Ó, líkn og miskunn, mikla haf,
tak mold í faðm þinn alla.
Kom fölskvan lífs að færa’ í kaf
og fönnum jörð að skola af.
Vík öllu’ á eina leið
og yfir fjöllin breið.
Svæf jarl og maðk og minning hverja
deyð.
Eitt af tilþrifamestu kvæðum Ja-k-
obs, Hrossa-Dóra, birtist 1 Kyljum.
Það, sem einkennir Dóru, er ekki
mjúklátur yndisþokki, eða venjuleg-
ar kvendyggðir, heldur hinn villti og
ótamdi kraftur og glæsileiki:
„Harðbrýn var og hvasseyg Dóra,
hvöt í máli og spunastutt.--■“
En hún vekur þó aðdáun og hrifn-
ingu í brjóstum ungra sveina:
„En innsta hug við ótemjuna
að orða þótti fáum dælt.-----“
Hún er:
„-----í ætt við byl og blossa
og baldinæðlið trylltra hrossa,---■“
og þegar elskhuginn svíkur hana, gn'p-
ur hún hann í fang sér og fleygir sér
með hann út í árhyl, heldur honum
lengi í kafi, slengir honum síðan upp
á bakkann, en lætur strauminn taka
sig.
Kvæðið Hinzti dagur, sýnir vel að-
dáun Jakobs á karlmennsku og hetju-