Morgunblaðið - 20.09.2014, Blaðsíða 49

MENNING 49
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. SEPTEMBER 2014
FÓR BEINT Á
TOPPINN Í USA
Sími: 553-2075 www.laugarasbio.is
Miðasala og nánari upplýsingar
16
16
LIAM NEESON
ÓLAFUR DARRI ÓLAFSSON
L
L
L
L
16
12
12
AWALK AMONG Sýnd kl. 5:45 - 8 - 10:20
MAZE RUNNER Sýnd kl. 5 - 8 - 10:20
NOVEMBER MAN Sýnd kl. 10
PARÍS NORÐURSINS Sýnd kl. 5:50
LUCY Sýnd kl. 8
PÓSTURINN PÁLL 3D Sýnd kl. 3:50
PÓSTURINN PÁLL 2D Sýnd kl. 2 - 3:50
AÐ TEMJA DREKANN 2D Sýnd kl. 2
DINO TIME Sýnd kl. 2
ÍSL.
TAL
LAUGARÁSBÍÓ Sýningartímar
THENOVEMBER
MAN
PIERCE BROSNAN LUKE BRACEY
Tilboð í bíó GILDIR Á ALLAR SÝNINGARMERKTAR MEÐ RAUÐU
TÓNLIST
Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@arnareggert.is
Í gær ákváðu Skotar að veraáfram undir pilsfaldi Elísabet-ar drottningar fremur en að
standa óstuddir í lappirnar. Spurn-
ingin „hvað er það að vera Skoti?“
hefur eðlilega leitað á innfædda af
beljandi ofsa undanfarin misseri en
eitt af helstu náttúruverðmætum
Skota, sem mér finnst þeir ekki al-
veg vera að kveikja á stundum, er
hin ríka tónlistarhefð þeirra. Í þess-
um pistli mun ég því beina ljósi að
Fife-senunni svokölluðu og kalla til
tvo listamenn sérstaklega, þá King
Creosote og James Yorkston. Þessir
menn eru einstaklega iðnir við kol-
ann og gáfu báðir út nýjar plötur á
dögunum sem hafa verið lofaðar
óspart af lærðum sem leikum. Tón-
listinni sem kemur frá Fife hefur
meira að segja verið gerð skil í bók,
Songs in the key of Fife, en um þá
samantekt sá skoski útvarps- og
tónlistarblaðamaðurinn Vic Gal-
loway. Auk Yorkston og King Creo-
sete átti Beta Band rætur þar og
þaðan er KT Tunstall einnig. Gal-
loway einbeitir sér að þessari yf-
irstandandi senu en þess má og geta
að Proclaimers-bræður bjuggu þar
um hríð, Ian Anderson (Jethro Tull)
fæddist í Fife og Big Country og
Nazareth eru þaðan, frá Dunferm-
line.
Kóngurinn
King Creosete heitir réttu nafni
Kenny Anderson. Auk þess að gefa
út eigin tónlist rak hann lengi vel
Fence Records sem hafði rík og
mótandi áhrif á skoska neðanjarð-
artónlist á tíunda áratugnum og
fyrsta áratug árþúsundsins. And-
erson hefur gefið út um 40 plötur
sem King Creosote, ýmist einn eða í
samstarfi við aðra. Vegur hans hef-
ur vaxið jafnt og þétt undanfarin ár,
Fræknir fél-
agar frá Fife
Skotar King Creosote og James Yorkston eru skoskir inn að beini.
hann á t.d. í samstarfi við hið öfluga
Domino-útgáfufyrirtæki um leið og
hann gefur ekkert eftir hvað listræn
heilindi varðar og hefur t.a.m. mjög
ákveðnar skoðanir á útgáfumálum.
Margar af hans plötum hafa ein-
göngu verið til á heimabrenndum
diskum sem aðeins var hægt að
nálgast á tónleikum og þá vann
hann „plötu“ sem var aðeins flutt á
tónleikum, My Nth Bit of Strange in
Umpteen Years. Engar hljóðritanir
voru gerðar á henni sem sagt en
áhorfendur máttu taka upp kysu
þeir svo.
King Creosote varð ögn sýni-
legri er frábær plata hans og raf-
tónlistarmannins Jon Hopkins, Dia-
mond Mine, var tilnefnd til
Mercury-verðlaunanna árið 2011.
Nýjasta verkefni hans er svo platan
From Scotland with Love sem var
unnin við samnefnda heimild-
armynd en sú mynd var gerð í
tengslum við samveldisleikana í
Glasgow sem fram fóru í sumar.
Platan hefur verið lofuð mjög og
einkanlega sú áhersla Anderson að
varpa ljósi á það Skotland sem túr-
istarnir kannast ekki við. Haggis,
smjörkex og skotapils eru því víðs
fjarri. Þess má geta að bræður And-
erson eru einnig tónlistarmenn, Ian
Anderson (ekki sá er kenndur er við
Tull) kemur fram sem Kip Dylan og
Gordon Anderson er betur þekktur
sem Lone Pigeon og var meðlimur í
Beta Band er sú mæta sveit tók sín
fyrstu skref.
Söngvaskáldið
James Yorkston hóf ferilinn
sem bassaleikari í pönkhljómsveit
áður en hann einbeitti sér að því að
verða söngvaskáld. Hann vakti fyrst
athygli hjá John heitnum Peel eins
og svo margir, sem mærði prufu-
upptöku hans af laginu „Moving up
country, roaring the gospel“. Lagið
kom út á sjötommu og eitt leiddi af
öðru, eftir að hafa hitað upp fyrir
goðsagnirnar Bert Jansch og John
Martyn hafði Laurence Bell hjá
Domino samband við Yorkston og
vildi gera við hann plötusamning.
Fyrsta plata Yorkston undir því
merki kom út 2002 og hefur hann
verið á mála hjá Domino síðan.
Yorkston hefur unnið með fjöldan-
um öllum af þekktum tónlistar-
mönnum, t.d. hafa Simon Raymonde
(Cocteau Twins), Kiearan Hebden
(Four Tet), Rustin Man (Paul Webb
úr Talk Talk, samverkamaður Beth
Gibbons) allir tekið upp plötur fyrir
hann og hann hefur leikið með lista-
mönnum á borð við Tindersticks,
Beth Orton og Lambchop auk þess
að vinna með Martin Carthy og hans
fjölskyldu, sem er þjóðlagatónlist-
arfjölskylda Bretlands með stóru
þ-i.
Yorkston hefur til þessa gefið
út átta breiðskífur og allar hafa þær
fengið góða dóma og gott betur
reyndar. Það sama á við um nýjustu
plötuna, The Cellardyke Recording
and Wassailing Society, en hún var
tekin upp af Alexis Taylor (Hot
Chip).
Það verður að viðurkennast að
King Creosote og James Yorkston
eru nöfn sem fáir eru með á hrað-
bergi, a.m.k. utan Skotlands. Þeir
koma dálítið fyrir eins og þöglir ris-
ar, láta verkin tala og ekkert óþarfa
pjatt eða pjátur í kring. Ég get hins
vegar vitnað um það að þó að þeir
félagar séu lítt þekktir á Íslandi og
jafnvel annars staðar eiga þeir yfrið
nóg af hjartaplássi hjá tónelskum
Skotum af ákveðinni kynslóð. Hér
njóta þeir mikillar virðingar og með
því að vera hreinir og beinir Skotar
– ekki ósvipað Arab Strap – hafa
þeir ómeðvitað ýtt á ákveðna þjóð-
arvitund hérna en vitundarvakning
gagnvart skoskri tónlist, fremur en
breskri, hefur verið í gangi undan-
farin fimm ár eða svo, sem meðal
annars lýsir sér í tiltölulega nýstofn-
uðum, skoskum tónlistarverðlaun-
um. Verst að Salmond hafi ekki haft
vit á því að veifa þessu af meiri
krafti.
» Þessir menn erueinstaklega iðnir við
kolann og gáfu báðir út
nýjar plötur á dögunum
sem hafa verið lofaðar
óspart af lærðum sem
leikum.
 King Creosote og James Yorkston
koma frá Fife-héraði í Skotlandi
 Tvær nýlegar breiðskífur þykja
afbragð og „skoskar“ mjög
Curver Thoroddsen, myndlistar- og
tónlistarmaður, opnar í dag kl. 16
sýninguna Gráskala í Galleríi Þoku,
Laugavegi 25, og er sýningin sú síð-
asta sem haldin verður í núverandi
rými gallerísins. Róf gráskalans er
meðal viðfangsefna Curvers á sýn-
ingunni, hann sýnir vídeógjörning
sem hann vann sérstaklega fyrir
sýninguna og tók upp í galleríinu. Á
húmorískan, einfaldan og einlægan
hátt leikur hann sér með gráskal-
ann og andstæða póla hans, svartan
og hvítan, nema hann gerir það í lit,
segir í tilkynningu.
Gjörningurinn var tekinn upp í
einni samfelldri og langri töku og
felst í endurtekningu á þeirri at-
höfn að klæða sig og afklæðast föt-
um í ólíkum tónum gráskalans.
Grár er hlutlaus málamiðlun milli
tvennra öfga og hefur oft og tíðum
líflausa, dapra og leiðigjarna merk-
ingu, segir Curver í tilkynningu.
Grár og drungalegur veruleiki sé
síðri en lífið í lit og vitnar Curver í
kveðskap Pauls Simon: „Everyt-
hing looks worse in black and
white“, þ.e. allt lítur verr út í svart-
hvítu. „Með það í huga er hægt að
velta því fyrir sér hvað litir, eða ó-
litir, geta sagt um persónuleika og
líðan fólks eða hvaða tilfinningar
litir kunna að vekja. Er munur á því
að sjá listamanninn klæddan í
ákveðnum tónum gráskalans?
Verður tilfinningin jákvæðari eða
neikvæðari eftir því hvar í rófinu
hann er?“ spyr Curver.
Sýningin stendur til 19. október.
Grátóna Curver klæðir sig í gráa skyrtu.
Curver klæðir sig í og úr í Þoku