Hrund - 01.11.1967, Qupperneq 8

Með íslenzkum konum í Lundúnum
„Innst inni er ég
alltaf Islendingur
— en vildi ekki
flytjast heim úr
þessu
Ég svipaðist um í mannþrönginni og velti því fyrir
mér, hvernig hún mundi líta út þessi ágæta kona,
Elínborg Ferrier, er virtist svo sérstakt eftirlæti
allra íslendinga, sem ég hafði hitt að máli í London.
„Þú mátt til með að hitta hana Elínborgu ein-
hverntíma, þegar þú ert á ferðinni,“, höfðu þeir
sagt, hver af öðrum — og ég varð æ forvitnari unz
að því kom, að mér gafst tækifæri til að hafa sam-
band við hana. Ég vissi það eitt, að hún hafði verið
flestum Islendingum lengur búsett í London og
ræki verzlun í Orpington, einu af úthverfum borg-
arinnar. Hún hafði starfað mikið fyrir félag ís-
lendinga og verið formaður þess lengi. Nú áttum
við stefnumót í veitingahúsi við Piccadilly Circus.
Það var fimmtudagur og þá daga vikunnar kom
hún venjulega inn í borgina til þess að sinna ýms-
um erindum sínum og — að því er mér var sagt,
var algengt, að hún keypti þá inn fyrir viðskipta-
vini sína í Orpington eitt og annað, sem hún hafði
ekki sjálf á boðstólum í verzlun sinni. Ekki amaleg
þjónusta að tarna.
Allt í einu kom ég auga á miðaldra konu í grárri
ullardragt. Hárið, næstum alhvítt skar sig úr mann-
grúanum en þegar nær kom, voru það fyrst og
fremst augun, stór og björt og brosið, hlýlegt og
hýrt, sem vöktu athygli mína. Ég ætlaði varla að
trúa mínum eigin augum — gat það hugsazt, að
þessi kona hefði búið í áratugi érlendis og væri þó
svo rammíslenzk að fasi og yfirbragði, að leitun
væri á öðru eins?
Við heilsuðumst, og Elínborg kynnti fyrir mér
aðra íslenzka konu Huldu Whitmore, nágranna-
konu sína, sem einnig hefur verið búsett í London
mjög lengi, eða 23 ár, og er Elínborgu stundum til
aðstoðar í verzluninni, þegar á þarf að halda.
Elínborg mun hafa búið lengst í London þeirra
íslendinga, sem nú eru þar, eða um 35 ár. Hún
fluttist þangað með manni sínum, James Ferrier,
skozkum að ætt og uppruna, sem látinn er fyrir
þremur árum. James Ferrier kom hingað til ís-
lands fyrir tæpum fjórum áratugum til að kenna
íslendingum í sænska frystihúsinu að fletja fisk til
útflutnings. Hann vann hjá heildverzlun Ásgeirs
Sigurðssonar, sem hafði forgöngu um að fá hann
til landsins þessara erinda. Aðalstarf Ferriers var þá
hjá fyrirtækinu J. Bennett og Co., sem var hluti af
félagasamsteypunni Associated Fisheries.
— Þetta var á þeim árum, sagði Elínborg, þegar
íslendingar fengu togara til að fiska og smábáta til
þess að sækja fiskinn í þá og koma með hann glæ-
nýjan í land. En þetta gekk víst ekki alltof vel —
það mun hafa verið tap á þeirri útgerð. Þó var
haldið áfram að fletja, pakka og senda fiskinn utan
þangað sem var hægt að selja hann. Þetta var í
kringum 1930. Ég vann á skrifstofu heima, þegar
við kynntumst. Svo giftum við okkur heima og
fluttumst hingað til London.
— Þá hefur verið fátt íslendinga hér?
— Já — þær voru hér þó einar þrjár íslenzku kon-
urnar, ein var frú Newman — ég man ekki fornafn
hennar, en hún var dóttir Margrétar Zöega, önnur
var Ebba Richardsson úr Stykkishólmi, og sú
þriðja Ingibjörg Olafsson, sem vann mikið fyrir
Kristilegt félag ungra kvenna. Hún var þá orðin
fullorðin kona.
— Já, þetta voru nokkuð mikil vonbrigði fyrir
mig. En ég var svo ákaflega heppin, bæði með eigin-
manninn og tengdafólkið. Að vísu átti ég ekki
tengdaforeldra á lífi en margt skyldfólk mannsins
míns hjálpaði mér á alla lund og var mér ákaflega
gott. Móðir mín kom svo til okkar tveimur mán-
uðum á eftir okkur og var hjá okkur, þar til hún
lézt á stríðsárunum.
— Stríðsárin? — æ, þau eru nú að mestu gleymd.
Jú, við vorum í London. Ég var þá það, sem kallað
var ,,warden“. í borginni var kerfi varðstöðva, og
í hverri þeirra starfandi sjö manneskjur, flest kon-
ur, því að karlar voru jú flestir á vígstöðvunum.
Aðalstöðvarnar í London miðri gerðu þessum
stöðvum viðvart, þegar loftárásir voru yfirvofandi,
og síðan var okkar starf að mestu fólgið í því að líta
eftir því, að ekki sæist inn um glugga á íbúðarhúsum.
Þegar svo loftárásir höfðu verið gerðar, fórum
við á staðina, sem orðið höfðu fyrir sprengjum, til
þess að aðstoða við að finna fólk og koma því í
hús eða í læknishendur.
— Æjá, þetta var ömurlegur tími, en „warden“-
starfið var þó margfalt betra en biðin í óvissu.
— Maðurinn minn vann hjá matvælaráðuneytinu,
sem var sett upp vegna stríðsins. Bennett lánaði
sína menn eins og fleiri fyrirtæki, það hefði ekki
verið hægt að byggja slíkt ráðuneyti upp öðru
vísi, ekki var hægt að taka þar inn menn af götunni,
reynslulausa.
Sem fyrr sagði, rekur Elínborg Ferrier nú smá-
söluverzlun í Orpington, en áður höfðu þau hjón-
in um árabil stundað viðskipti við íslendinga.
— Þau hófust á styrjaldarárunum, sagði hún, er ég
spurði nánar, — með því, að íslendingar báðu mig
að kaupa hitt og þetta, sem erfitt var að fá heima.
Þá settum við upp heildverzlun, sem við starf-
ræktum þar til Bretar settu á löndunarbannið,
þegar íslenzka fiskveiðilögsagan var færð út í fjórar
mílur. Þá féll niður útflutningur okkar til íslands,
því að hann hafði byggzt algerlega á togurunum.
I staðinn byrjuðum við að reka smáverzlun, keypt-
um fyrst búð í Greenwich og síðan aðra tveimur
árum seinna í Orpington. Við þetta höfum við síð-
an starfað, drengirnir mínir tveir reka nú búðina í
Greenwich og ég sé um Orpington.
Elínborg er ein af stofnfélögum íslendinga-
félagsins í London og var formaður þess um ára-
bil. Mér er kunnugt um, að hún hefur verið ein-
stök hjálparhella mörgum íslendingum í London
og spurði hana í gamni, hvort hún hefði aldrei orð-
ið þreytt á löndum sínum.
— Nei, aldrei, svaraði hún og hló snöggt, ég verð
ekki þreytt á íslendingum, meðan ég get sagt þeim
meiningu mína og það geri ég oft. Það væri fremur,
að þeir yrðu þreyttir á mér.
— Já, ég hef oft komið heim þessi árin — ferðað-
ist mikið á milli, meðan við vorum að selja vörur
heim, en nú eru um fimm ár frá því ég kom síðast.
Það hefur verið gaman að fylgjast með þeim miklu
breytingum, sem orðið hafa á íslandi á þessum
tíma.
— Og hér í London líka, já, já, sérstaklega eftir
stríðið, þá skemmdist svo óskaplega mikið, heilu
hverfin hafa verið byggð upp. Og á öllum sviðum
þjóðlífsins hafa orðið geysilegar brevtingar. Fólkið
hefur það auðvitað svo miklu betra en áður. Við
búum við svo mikið velferðarríki.
8