Læknablaðið - 15.05.2000, Blaðsíða 22

FRÆÐIGREINAR / ÖLDRUNARLÆKNINGAR
Tafla I. Yfirlit yfir þátttakendur.
Fjöldi Aldur ± SD Konur % MMSE meöaltal Fjöldi þunglyndra
Sjúklingar á öldrunardeild 5 77,8 í 5,5 60 26 0
Ferlisjúklingar á öldrunardeild 18 78,5 ±6,6 78 26 3
Sjúklingar á geðdeild 8 74,5 ± 4,9 63 25 8
Aldraðir úti í þjóöfélaginu 39 73,1 ±4,6 56 28 2
Alls 70 75,0 ± 5,7 60 27 13
SD = staöalfrávik; MMSE = Mini Mental State Examination
Mynd 2. Grunnur að vali
viðmiðunargildis fyrir
þunglyndi.
Mynd 3. Grunnur að vali
viðmiðunargildis fyrir
þunglyndi (stutta útgáfa
GDS).
niðurstöður eins þátttakanda voru ekki hafðar með í
útreikningum, vegna þess að hann hafði sleppt að
svara fimm af 30 spurningum á listanum. I heild
slepptu 14 einstaklingar að svara alls 23 spurningum.
Svör þeirra sem slepptu úr þremur spurningum eða
færri voru með í útreikningum og var þá sett inn
meðaltal svara við viðkomandi spurningu. Hærra
hlutfall þunglyndra sleppti spurningum (31%) en
þeirra sem ekki voru þunglyndir (14%). Engri einni
spurningu var sleppt framar annarri. Varðandi sam-
setningu úrtaks vísast í töflu I.
Við staðfærsluna var einstaklingurinn beðinn að
krossa við viðeigandi svör á GDS spurningablaðinu.
Á blaðinu er einstaklingurinn beðinn að fylla út
miðað við líðan sína síðustu vikuna. Viðtal var tekið
sama dag og spurningalistanum var svarað. I viðtal-
inu var spyrjanda (MV) ókunnugt um niðurstöðu úr
spurningalistanum. Ef einstaklingurinn gat ekki svar-
að GDS listanum vegna sjón- eða hreyfiskerðingar
var annar aðili fenginn til aðstoðar og las hann þá
spurningarnar fyrir viðkomandi og merkti við. I
þremur tilvika var GDS spurningalistinn lagður fyrir
eftir viðtalið af MV.
í um það bil klukkustundarlöngu viðtali var beðið
um upplýsingar varðandi ýmis almenn atriði svo sem
aldur, fyrri störf og fjölskyldustærð. MMSE (Mini
Mental State Examination) próf var lagt fyrir í byrjun
viðtals, en einstaklingar sem fengu innan við 23/30 á
MMSE voru ekki taldir hæfir í rannsóknina. Mark-
gildið 23 á MMSE var valið samkvæmt rannsókn sem
gerð var 1986 (11) sem sýndi að viðmiðunargildið 24
(12) ætti ekki við á íslenskri þýðingu MMSE heldur
23 hjá öldruðum (13). Við rannsóknina var notaður
þunglyndishluti CIDI-a geðgreiningarviðtals sem gef-
ur greiningu samkvæmt ICD 10 (International Statis-
tical Classification of Diseases and Related Health
Problems, lOth revision), og DSM III (Diagnostic
and statistical manual of mental disorders, 3. útgáfa).
Um er að ræða beinar spurningar sem lagðar eru fyrir
af spyrli. Um 30 mínútur tekur að leggja þann hluta
fyrir. Öll viðtölin voru tekin af einum greinarhöfunda
(MV), sem lagði auk þess klínískt mat á þunglyndi
einstaklinganna. Fullt samræmi var á milli CIDI-a
greininga og klínísks mats. Hluti sjúklinganna var á
geðdeild og voru sérfræðigreiningar til staðar þar.
Hjá einum sjúklingi var einungis stuðst við greiningu
sérfræðings á geðdeild, auk klínísks mats í viðtali, en
ekki gert CIDI-a, því einstaklingurinn treysti sér ekki
í iangt viðtal.
Fengið voru tilskilin leyfi hjá siðanefnd Land-
spítalans, siðanefnd Sjúkrahúss Reykjavíkur og
tölvunefnd.
Við staðtölulega úrvinnslu gagna var gerð atriða-
greining, þar sem reiknaður var Cronbachs alfa stuðull
og fylgnistuðlar (item total statistic). Við útreikninga á
viðmiðunargildi (cutoff) til að greina á milli þung-
lyndra og ekki þunglyndra var fyrir hvert gildi reiknað
kappa, næmi, sértæki og jákvætt forspárgildi. Það við-
miðunargildi sem gaf bestu niðurstöðurnar á þessum
breytum var valið sem viðmiðunargildi fyrir þunglyndi.
Niðurstöður
Niðurstaða úr viðtali og spurningalista gáfu sambæri-
legar niðurstöður með tilliti til þunglyndis (mynd 2).
Viðmiðunargildi til mats á því hvenær þunglyndi sé til
staðar var valið 13/14 vegna hagstæðra gilda á næmi,
sértæki, jákvæðu forspárgildi og kappa. Fyrir stutta
form GDS fékkst einnig gott samræmi við niðurstöð-
ur úr viðtali (mynd 3) og er gildi á sömu breytum fyrir
X
346 Læknablaðið 2000/86