Læknablaðið - 15.04.2001, Qupperneq 41

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
SK 14 Fremri hryggstólpaaðgerð í lendhrygg. Nýir aðgerðarmöguleikar
og fyrsti árangur
Halldór Jónsson jr., Bogi Jónsson
Bæklunarskurðdeild Landspítala Hringbraut
Inngangur: Á síðustu árum hafa ýmsir meðferðarmöguleikar þróast
til aðgerða á liðþófabili hryggsúlunnar. Má þar nefna gerviliði,
gerviþófa og málmstólpa. Við vekjum athygli á títan málmstólpum
eða hryggstólpum. Þeir eru af tvenns konar gerð, BAK og
Proximity og eru settir inn fram í frá.
Efniviður og aðferðir: Gerð var afturskyggn rannsókn á ástæðu
aðgerðar, fjölda liðbila, breytingu á verkjalyfjanotkun, breytingu á
einkennum í fótum, breytingu á vinnugetu og aukaverkunum
aðgerðar.
Niðurstöður: Á einu og hálfu ári (12.05.99-31.12.00) fóru 16
sjúklingar (11 konur, fimm karlar) í aðgerð, meðalaldur var 38 ár
(26-51). Ástæðan var verkir vegna: miðlægrar hryggþófabungunar
(central disc protrusion) þrír, hryggþófaáverki (post-trauma disc
collapse) tveir, eftir brjósklosaðgerð (post-discectomiu) sjö, hrygg-
skrið (spondylolisthesis) einn, eftir aftari spengingu (posterolateral
fusion L4-S1) þrír. Aðgerð var framkvæmd á einu liðbili hjá ellefu
sjúklingum (tveimur á L4-5 og níu á L5-S1) og hjá fimm á tveimur
liðbilum (L4-5 + L5-S1). Hjá öllum nema tveimur (L4-5 aftan
lífhimnu (retroperitoneal)) var aðgerðin í gegnum líflúmnu (trans-
peritoneal). Aðgerðartími var 90 mínútur á liðbil. Einn fékk rifu í
vena iliaca. Allir fengu sýklalyf og blóðþynningu. Meðallegutími
var sex dagar.
Allir urðu verkjaminni. Einungis sjúklingar sem voru spengdir 360°
(aftari spenging fyrir) héldu áfram á meðalsterkjum verkjalyfjum
og hafa ekki orðið vinnufærari. Allir losnuðu strax við fótaverki
nema ein kona (hafði áður brjósklos), sem fékk aftur verk í fótinn.
Enginn karlanna fékk bakskot (retrograd ejaculation);
Ályktanir: Fremri hryggstólpaaðgerðir í lendhrygg hafa reynst vel
hjá okkur og eru stórt framfaraskref miðað við fyrri möguleika.
Árangur okkar er sambærilegur niðurstöðuviðmiði framleiðanda.
Vegna þessa höfum við einnig byijað notkun fremri hryggstólpa í
hálshrygg og munum innan skamms einnig nota þá frá hlið í
brjósthrygg og efra lendhryggjarsvæði.
SK 15 Augnslys
Stefán Haraldsson, Brynjólfur Mogensen, Jón Baldursson
Slysa- og bráðamóttaka Landspítala Fossvogi
Inngangur: Augnáverkar, aðskotahlutur í augum og áverkar á
augnumgjörð eru mjög algengir. Ástæður áverkanna og aðskota-
hlutanna eru margvíslegar. Markmið rannsóknarinnar var að
athuga fjölda og orsakir augnáverka, aðskotahluta í augum og
áverka á augnumgjörð þeirra sem komu á slysa- og bráðamóttöku
Landspítala Fossvogi árin 1998 til ársloka 2000.
Efniviður og aðferðir: Leitað var í alþjóðlegu slysa- og sjúkdóma-
skránni (ICD 10) vegna allra sem koniu á slysa- og bráðamóttöku
Landspítala Fossvogi frá 1. janúar 1998 til og með 31. desember
2000 með augnáverka, aðskotahlut í augum eða áverka á
augnumgjörð. Jafnframt var leitað að orsökum slysanna í Norræna
slysaskráningarkerfinu fyrir sama tímabil.
Niðurstöður: Alls leituðu 5833 einstaklingar á slysa- og
bráðamóttöku vegna augnáverka, aðskothluts í auga eða áverka á
augnumgjörð. Vegna augnáverka komu 1264, aðskotahluts í auga
2367 og vegna áverka á augnumgjörð, til dæmis áverka á augnloki
eða brots á augnumgjörð komu 2202. Karlmenn voru í miklum
meirihluta í öllum þremur flokkunum, samtals 4554 á móti 1279
konum. Fólki á aldrinum 20-29 ára er hættast við aðskotahlut eða
áverka (áverki á auga 297, aðskotahlutur í auga 722 og áverki á
augnumgjörð 537). Af áverkum á augnumgjörð virðist áverki af
mannavöldum algengastur.
Aðskotahlutir og áverkar á augum og augnumgjörð hjá börnum eru
algengir. Mestar líkur voru á því að verða fyrir augnáverka eða
áverka á augnumgjörð á laugardegi og sunnudegi en að fá
aðskotahlut í auga á fimmtudegi. Fremur jöfn dreifing er yfir
mánuðina.
Umræða: Augnáverkar, aðskotahlutir í auga og áverkar á augnloki
eða augnumgjörð eru mjög algeng ástæða fyrir komu á slysa- og
bráðamóttöku Landspítala Fossvogi. Flestir koma með lítilsháttar
áverka. Mannlegi þátturinn virðist alls ráðandi og börn virðast
þurfa meiri aðgæslu. Fræðsla og forvarnarstarfsemi gæti orðið til
bóta.
SK 16 Skíða- og snjóbrettaslys
Gísli E. Haraldsson, Brynjólfur Mogensen, Jón Baldursson
Slysa- og bráðamóttaka Landspítala Fossvogi
Inngangur: Fremur lítið er vitað um hversu algeng skíða- og
snjóbrettaslys eru og hvers eðlis þau eru hér á landi. Áverkar eftir
slík slys geta verið margs konar. Markmið rannsóknarinnar var að
athuga fjölda og tegund slysa og gerð áverka hjá þeim sem komu á
slysa- og bráðamóttöku Landspítala Fossvogi árin 1998 til ársloka
2000 vegna áverka eftir skíða- og snjóbrettaslys.
Efniviður og aðferðir: Leitað var í Norræna slysaskráningarkerfinu
að öllum sem komu á slysa- og bráðamóttöku Landspítala Fossvogi
frá 1. janúar 1998 til og með 31. desember 2000 eftir slys við iðkun
skíðaíþrótta.
Niðurstöður: Alls leituðu 726 slasaðir á slysa- og bráðamóttöku
eftir skíða- og snjóbrettaslys. Skíðaslysin voru samtals 491 en snjó-
brettaslysin 235. Af höfuðborgarsvæðinu komu 670 einstaklingar.
Karlar voru 430 en konur 296. Langflest slysanna (675) eiga sér stað
í janúar til og með apríl ár hvert, þar af flest í apríl, samtals 206.
Jafnframt verða flest slys á laugardögum og sunnudögum. Af
skíðaslysum eiga flest slysanna (362) sér stað hjá einstaklingum á
aldrinum 10-19 ára en elsti einstaklingurinn var kominn yfir áttrætt.
Flestir slasast þegar þeir detta en aðeins lítill hluti slasast í árekstri
við aðra í brekkunum. Áverkar á handlegg og öxl voru áberandi og
rúmlega helmingur af öllum greiningum. Mar, tognanir og brot
voru algengustu greiningarnar á hendi, handlegg og öxl og áttu við
í 436 tilvikum af samtals 822 greiningum. Áverki á höfði greindist
68 sinnum. Af 726 tilfellum þurfti að leggja 55 inn á sjúkrahús.
Umræða: Skíða- og snjóbrettaslys eru algeng ástæða fyrir komu á
slysa- og bráðamóttöku Landspítala Fossvogi fyrstu fjóra mánuði
ársins ár hvert meðan vetur ræður ríkjum. Hlutfall innlagðra á
sjúkrahús er hátt og hærra en vegna slysa í flestum öðrum
Læknablaðið 2001/87 313