Læknablaðið - 15.07.2001, Blaðsíða 46

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SKÝRSLA RÍKISENDURSKOÐUNAR
Ríkisendurskoðun birtir
skýrslu um ferliverk
Nýlega sendi Ríkisendurskoðun frá sér skýrslu:
Ferliverk á sjúkrahúsum 1999-2000. Skýrslan er gerð
að beiðni Heilbrigðis- og tryggingamálaráðneytisins
samkvæmt bréfi frá 21. nóvember 2000 um að gerð
yrði úttekt á heildarfyrirkomulagi launagreiðslna til
lækna. Sérstaklega var beðið um að metin yrðu áhrif
greiðslna fyrir ferliverk og samspil þeirra við önnur
laun. Ríkisendurskoðun ákvað að gera tvær
mismunandi úttektir:
a. Stjómsýsluúttekt á heildarfyrirkomulagi launa-
greiðslna til lækna, þar með töldum launa-
greiðslum fyrir ferliverk.
b. Uttekt á fyrirkomulagi ferliverka á sjúkrahúsum.
Skýrsla Ríkisendurskoðunar sem nú er komin út
er niðurstaða síðarnefndu úttektarinnar (b).
Úttekt í tveimur hlutum
Uttektin er tvískipt. I fyrri hluta hennar er „reynt að
draga upp mynd af heildarþróun með því að vinna úr
tölum fyrir árin 1999 og 2000 frá níu sjúkrahúsum um
land allt“, eins og segir í inngangi skýrslunnar.
Sjúkrahúsin sem um ræðir eru flest stærstu sjúkrahús
landsins, þeirra á meðal Landspítalinn og tvö
fjórðungssjúkrahús, í Neskaupsstað og á Akureyri.
Síðari hluti skýrslunnar nær til sex stofnana:
Landspítala, fjórðungssjúkrahúsanna á Akureyri og
í Neskaupsstað, Sjúkrahússins og heilsugæslunnar á
Akranesi, Heilbrigðisstofnunarinnar á Selfossi og St.
Jósefsspítala í Hafnarfirði. Þar er farið ítarlegar ofan
í saumana á þróuninni hjá hverri og einni með
viðtölum við stjórnendur þeirra. I skýrslu
Ríkisendurskoðunar er stjórnendum skipt í þrjá
hópa: rekstrarlega stjórnendur, lækna og hjúkrunar-
fræðinga. „Einnig var leitast við að greina afleiðingar
þróunarinnar fyrir rekstur sjúkrahúsanna og aðra
þjónustu sem þau veita“, segir ennfremur í
innganginum.
Tillögur Ríkisendurskoðunar
í samantekt og niðurstöðum skýrslunnar kemur
meðal annars fram að úttektinni væri ætlað að svara
því hvers vegna umfang ferliverka á sjúkrahúsum
hafi farið vaxandi á tímabilinu 1999-2000. Aukningin
milli ára var 4% en munur á milli sjúkrahúsanna var
talsverður. Tekið er fram að aðstæður geti verið mjög
mismunandi á hverjum stað og erfitt að alhæfa um
skýringar af þeim sökum. Þó eru tvær ástæður
einkum taldar vera á þessari aukningu:
1. Breytingar á heilbrigðisþjónustu undanfarin ár.
Innlögnum hefur farið fækkandi en þörf fyrir dag- og
göngudeildarþjónustu aukist, þar með talin ferliverk.
Auk þess gerir almenningur auknar kröfur til
þjónustu í heilbrigðiskerfinu, segir í niðurstöðukafla
skýrslunnar.
2. Framkvæmd samninga um ferliverk er hin
ástæðan sem getið er. „Framfarir í læknisfræði og
aukin eftirspurn eftir þjónustu reyna hvort tveggja
mjög á framkvæmd þeirra samninga um ferliverk
sem í gildi eru milli lækna og sjúkrahúsa“, segir í
skýrslunni.
1 niðurstöðunum er einnig fjallað um áhrif
vaxandi umfangs ferliverka á rekstur sjúkrahúsanna.
Fari sjúkrahús fram úr tilskyldum heimildum um
ferliverk er tvennt til, að um semjist við Heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytið að greiða umfram-
kostnaðinn eða að greiða kostnaðinn af rekstrarfé
sjúkrahússins.
I lok kaflans koma fram tillögur Ríkisendur-
skoðunar til úrbóta í fimm liðum. Þær eru svo
hljóðandi:
1. „Stofnanir ættu að móta ítarlegar áætlanir um
hvernig þær hyggist mæta þeirri þjónustuþörf sem
fyrir hendi er á þeirra starfssvæði, með hliðsjón af
þeim einingakvóta sem þær hafa til ráðstöfunar. í
þessu felst að stofnanir verða að móta ákveðna
forgangsröð, í samræmi við stefnumörkun og
áætlanir heilbrigðisyfirvalda, til að tryggt sé að
þjónustan sé veitt þeim sem mest þurfa á að halda
hverju sinni.
2. Ljóst er að það fyrirkomulag sem ríkir á
greiðslum til lækna fyrir ferliverk á sjúkrahúsum er
að ýmsu leyti óheppilegt. Læknar fá víðast hvar greitt
fyrir vinnu sína á sjúkrahúsum samkvæmt tveimur
kerfum - sem starfsmenn og sem verktakar. Þessi
tilhögun er gjarnan flókin í framkvæmd og útheimtir
mikla vinnu af hálfu stjórnenda. Við slíkar aðstæður
verður allt eftirlit vandasamt og getur misfarist.
Æskilegt væri að greiðslur fyrir ferliverk væru hluti af
almennum launakjörum lækna á sjúkrahúsum, líkt og
raunin er í tilfellum þeirra lækna sem gert hafa
fastlaunasamning, svokallaðan helgunarsamning.
(Ath. þó fyrirkomulagið á St. Jósefsspítala). Með
helgunarsamningi fær læknir sérstakt álag ofan á föst
laun gegn því að „helga sig“ hlutaðeigandi sjúkra-
húsi. Það þýðir að hann skuldbindur sig til að starfa
642 Læknablaðið 2001/87