Skessuhorn - 26.11.2014, Page 60

60 MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 2014
Í Hálsasveit í Borgarfirði búa
tvær ungar konur. Þær eru mikl­
ar vinkonur og eiga margt sam­
eiginlegt. Í kringum þær er
mikið líf og fjör. Stöðugur er­
ill. Lítil börn og allt sem þeim
fylgir í heimilisstörfum og upp­
eldi, listsköpun, hrossin og önn­
ur dýr, ferðamenn – og svo auð­
vitað karlarnir þeirra. Ekki má
gleyma þeim. Allt þetta eiga þær
sameiginlegt. Kristrún Snorra­
dóttir frá Augastöðum en búsett
á Laxeyri og Josefina Morell frá
Giljum eru efni þessa viðtals.
Barnalán í Hálsaveit
Við setjumst niður í eldhúsinu
heima hjá Kristrúnu Snorradótt-
ur og manni hennar Erni Eyfjörð
Arnarsyni. Þau búa í húsi við hlið-
ina á laxeldisstöðinni að Laxeyri í
Hálsasveit. Framhjá rennur Hvítá-
in fram til ósa sinna í Borgarfirði.
Húsið iðar af fimm ungum börn-
um á aldrinum þriggja mánaða til
sjö ára. Tvö þau yngstu, Guðbjörn
Roman sonur Josefinu og Jóhanna
Mattý dóttir Kristrúnar fæddust nú
í sumar. Þau eru hjá okkur í eldhús-
inu á meðan hin sitja inni í stofu og
horfa á Glanna glæp fremja nýjustu
afglöp sín í sjónvarpinu.
Við tölum aðeins um þetta barna-
lán á meðan Josefina og Kristrún
sinna þeim tveimur yngstu eftir
að við erum nýkomin inn. „Það er
fullt af litlum börnum hér á svæð-
inu núna.“ Þær líta spyrjandi hvor
á aðra. „Hvað eru þau mörg? Eru
þau ekki níu talsins?“ spyr Kristrún
og lítur á Josefinu.
„Það byrjaði í febrúar og er búið
núna í bili allavega,“ svarar Josefina
og á þar við fjölgunarhrinu smá-
barna sem reið yfir sveitina fyrr á
þessu ári.
Stærsti árgangur
síðan 1979
Svona barnalán í sveitum landsins
er ekkert sjálfgefinn hlutur. Þró-
unin hefur víða verið á þann veg
á landsbyggðinni að dregið hafi úr
fæðingum og barnafjölda en með-
alaldur íbúanna að sama skapi far-
ið hækkandi. „Mig minnir að hér
í gömlu Hálsasveitinni, sem nú er
innan Borgarbyggðar, hafi síðasti
stóri árgangurinn komið í heim-
inn 1979. Þá fæddust þrjú börn
með lögheimili í Hálsasveit. Nú í
ár fæddust aftur þrjú. Svo er von á
að fleiri lítil hafi flutt í sveitina með
foreldrum sínum þegar þetta ár
rennur skeið sitt á enda. Það hefur
þannig ekki verið stærri árgangur
barna samanlagt í gömlu Hálsasveit
og á svæði Kleppsjárnsreykjaskóla
síðan 1979,“ útskýrir Kristrún.
„Ingibjörg Emilía elsta dótt-
ir okkar er í öðrum bekk í Klepp-
járnsreykjaskóla. Eins og er þá er
bara hún og einn drengur í henn-
ar árgangi í skólanum. Það stefn-
ir í stærri bekk þegar þessi nýju úr
2014 árganginum byrja í skóla,“
bætir Josefina við.
Börnin sem búa í Hálsasveit fara
í skóla á Kleppjárnsreykjum. Litlu
börnin sem hafa ekki náð skóla-
aldri geta átt þess kost að fá pláss á
leikskólanum Hnoðrabóli á Gríms-
stöðum sem er í grennd við Reyk-
holt. „Hann er þar í fyrrum íbúð-
arhúsi. Fyrir fimm árum síðan
stóð til að loka honum en sem bet-
ur fer var hætt við það. Nú hefur
Borgarbyggð gefið fyrirheit um að
hann verði endurbættur eða jafnvel
byggður nýr leikskóli. Það er vinnu-
hópur að skoða þetta. Hnoðraból
er eini leikskólinn í sveitum Borg-
arfjarðar fyrir utan Hvanneyri og
Bifröst. Þessi leikskóli er fullsetinn.
Í fyrra voru nokkur börn á biðlista
að komast að,“ segir Kristrún.
Umbreytingar í
atvinnukostum
Við ræðum aðeins meira um
byggðamálin og búsetuskilyrði
yngra fólks í uppsveitum Borgar-
fjarðar í dag. Josefina segir að það
sé gott að búa í Hálsasveitinni, þetta
sé gott samfélag, mikil nálægð milli
fólks enda stutt á milli bæja.
Kristrún samsinnir þessu. „Já,
það er frábært að eiga heima hér,“
segir hún og bætir síðan við: „Mín
tilfinning er að meðalaldur íbúa
Hálsasveitar hafi frekar lækk-
að heldur en hitt á undanförnum
árum. Gamalt fólk hefur flust á
brott, í sumum tilfellum hafa jarð-
irnar orðið eftir án ábúðar. Á móti
hefur svo yngra fólk flutt í sveit-
ina á undanförnum árum. Hér er
skortur á húsnæði fyrir fólk sem
vill flytja hingað. Það vantar líka at-
vinnutækifæri fyrir fólk, góð og vel
launuð störf. Ekki láglaunastörf.
Fólk verður að hafa efni á að koma
sér tryggilega fyrir. Stærstu vinnu-
staðirnir í uppsveitunum núna eru
barnaskólinn á Kleppjárnsreykj-
um og hótelið í Reykholti. Nú er
vissulega spennandi og áhugaverð
uppbygging í ferðaþjónustu og
þess háttar. Spurningin er hvernig
það þróast. Hversu mörg heilsárs-
störf er hægt að skapa þar og hverj-
ir verða tekjumöguleikarnir?“
Fleira brennur augljóslega á þeim
báðum. Þær nefna að nærþjónust-
an þurfi að vera í lagi fyrir íbúana.
Hún hafi að ýmsu leyti minnkað.
Sem dæmi nefna þær að fyrr á árum
hafi bæði verið pósthús og verslun í
Reykholti enda mikið líf og umsvif
í kringum skólann sem þar var. Sem
betur fer hafi versluninni ekki verið
lokað þó að í slíkt stefndi á tímabili.
Pósthúsið er hins vegar farið.
Frá Svíþjóð til Íslands
Við snúum talinu annað. Blaða-
maður er forvitinn að vita meira
um þessar tvær ungu konur. Josef-
ina Morell er fædd og uppalin í Sví-
þjóð. Hún talar lýtalausa íslensku.
Við börnin sín talar hún hins vegar
sænsku. Þau svara móður sinni aft-
ur á sænskunni, það er þau tvö elstu.
Yngsti sonurinn er skiljanlega ekki
byrjaður að mæla enn, enda aðeins
fimm mánaða gamall. Þannig eru
börnin tvítyngd, tala reiprennandi
bæði móðurmálið sænskuna og svo
íslenskuna.
„Ég fæddist í Örebro sunnar-
lega í Svíþjóð. Pabbi er frá Spáni
þar sem hann starfar og býr í dag
sem sjómaður og veiðir kolkrabba.
Um tíma bjuggum við í nágrenni
við Uppsali. Svo var ég í bænda-
skóla í Örebro. Eftir það vann ég á
kúabúi í Svíþóð. Árið 1998 flutti ég
Kristrún Snorradóttir á Laxeyri og Josefina Morell á Giljum:
Listfengar húsfreyjur Hálsasveitar
Vinkonurnar Kristrún og Josefina á góðri stundu í Fljótstungurétt haustið 2005.
Kristrún og Josefina með barnahópinn níu árum síðar. Josefina situr með börn sín Ingibjörgu Emilíu sjö ára, Guðbjörn Roman
fimm mánaða og Samúel Jóhannes fjögurra ára. Kristrún er svo með Sunnu Karen að verða þriggja ára og Jóhönnu Mattý
þriggja mánaða.
Þessi mynd var tekin af Kristrúnu og Josefinu í sumar. Barnalánið í uppsveitum Borgarfjarðar. Þessi mynd var tekin af mömmuhittingi við Logaland í haust.