Læknablaðið - 15.04.2002, Qupperneq 46

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
staðfærðan alþjóðlegan spurningalista (ICI-SF) auk spurninga
tengdum kostnaði og meðferð. Gallup sá um framkvæmd rann-
sóknarinnar í samvinnu við höfunda.
Niðurstöður: Svarhlutfall var 75,1%. Síðasta mánuð höfðu 38,4%
fundið fyrir þvagleka, 18,7% 2-3svar í viku eða oftar. Flestar lýsa
litlum leka (81,3%) en magnið eykst með aldri. Þvagleki hafði áhrif
á daglegt líf 28,4% kvennanna. 24,0% kvennanna notuðu einhvers
konar vörn gegn þvagleka, flestar dömubindi eða annars konar
buxnainnlegg, þar af skiptu 8,5% um vörn 4-5 sinnum á dag eða
oftar. Meðalkostnaður kvennanna vegna þvagleka nemur 814 kr.
(±815 kr.) í hverjum mánuði, en 2.322 kr. (±1613 kr.) hjá þeim sem
telja sig hafa mikinn þvagleka. Heildarkostnaður allra kvenna á Is-
landi 20 ára og eldri vegna þvagleka er rúmlega 444 milljónir króna
á ári. Heildarkostnaður af völdum þvagleka á Islandi er áætlaður
minnst 1.000 milljónir króna á ári.
Ályktanir: Kostnaður af völdum þvagleka á íslandi er mjög hár, en
sambærilegur við það sem gerist í nágrannalöndum okkar.
E 11 Skurðaðgerðir við launeista á Barnaspítala Hringsins 1970-1993
Anna Gunnarsdóttir', Drífa Freysdóttir2, Þráinn Rósmundsson3,
Guðmundur Bjarnason3, Jónas Magnússon35, Tómas Guðbjartsson6
‘Skurðdeild háskólasjúkrahússins í Malmö, 2barnadeild Baylor háskólasjúkrahúss-
ins í Texas, 'barnaskurðdeild Barnaspítala Hringsins, 4handlækningadeild Land-
spítala Hringbraut, 'læknadeild Háskóla íslands, "skurðdeild Brigham-Harvard
sjúkrahússins í Boston
Inngangur: Launeista er algengur meðfæddur galli hjá drengjum og
eru helstu fylgikvillar ófrjósemi og krabbamein í eistum. Tilgangur
þessarar rannsóknar var að kanna árangur aðgerða vegna launeista
á Barnaspítala Hringsins og hverjir sjúklinganna höfðu greinst með
krabbamein í eistum.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er afturvirk og nær til 593 sjúk-
linga sem fengu greininguna launeista eða gengust undir launeista-
aðgerð á Barnaspítala Hringsins á tímabilinu 1. janúar 1970 til 31.
desember 1993. Upplýsingar fengust úr sjúkraskrám, meðal annars
um fæðingarþyngd, aldur við greiningu og aðgerð, staðsetningu
eistans og fylgikvilla. Með upplýsingum úr krabbameinsskrá KI var
athugað hverjir höfðu greinst með eistnakrabbamein fram til 31.
desember 2000.
Niðurstöður: Meðalfæðingarþyngd var 3464 gr, þar af 58 (10%)
með fæðingarþyngd < 2500 gr. Meðalaldur við greiningu var 3,1 ár
(bil 0-14 ár) og við aðgerð 7,6 ár (bil 0-34 ár). Launeista var algeng-
ara hægra megin (61%) (p < 0.01) en 18% drengjanna voru með
launeista beggja vegna. Við aðgerð var eistað staðsett í náragangi í
50% tilvika, í kviðarholi hjá 10% sjúklinga og í 34% tilvika utan
leiðar (ectopisk). Fylgikvillar sáust eftir 29 (5%) aðgerðir þar sem
blóðgúll (2,7%) og skurðsýking (1,2%) voru algengastar. Rúmur
helmingur (52%) drengjanna reyndust einnig hafa nárakviðslit. Af
593 sjúklingum hafa tveir greinst með krabbamein í eistum, báðir
með fósturvísiskrabbamein, 13 og 14 árum eftir launeistaaðgerð.
Ályktanir: Árangur launeistaaðgerða er góður í þessari rannsókn.
Umtalsverð töf (4,5 ár frá greiningu) er á meðferð launeista hér á
landi en yfirleitt er mælt með aðgerð fyrir tveggja ára aldur til að
fyrirbyggja ófijósemi og eistnakrabbamein síðar á ævinni. I þessari
rannsókn var hlutfall þeirra sem greindust með eistnakrabbamein
þó mjög lágt, eða 0,3 %.
E 12 Meðferð TS sjúklinga á íslandi með skurðaðgerð
Jens Kjartansson', Eiríkur Jónsson', Tómas Jónsson', Jens A.
Guðmundsson', Gunnar Herbertsson2
'Landspítali Hringbraut, :St Jósefsspítali
Aðferðir: „Transsexualism“ er alvarlegasta og óafturkræfasta
brenglunin á „gender identity" (kynvitund). Að tilstuðlan áhuga-
fólks um gender disorder stofnaði Landlæknir vinnuhóp um
„Transsexual" sjúkdóminn sem leiddi síðar til skipunar nefndar um
kynskiptiaðgerðir. Framkvæmdar hafa verið tvær aðgerðir þar sem
einum karli var breytt í konu og einni konu í mann. Árið 1997 var
ákveðin aðgerð á konu á þrítugsaldri sem hafði öll einkenni um
transsexual sjúkdóm og hafði farið klakklaust í gegnum undirbún-
ingsferlið.
Aðgerðin var framkvæmd í fimm stigum.l) Leg- og eggjastokka-
úrnám og eggjaleiðarabrottnám, 2) Brottnám brjósta undir húð, 3)
Flipamótun þar sem notast var við húð- og undirhúðarflipa og
náraflipa til myndunar getnaðarlims ásamt þvagrás. Flipinn er
stilkaður og nýtur blóðflæðis frá superficial circumflex iliac artery á
meðan hann er í biðfasa (14 daga), 4) Flipinn skilinn frá stofni og
nýtur eingöngu dreifðs blóðflæðis frá lífbeinssvæði, 5) Komið fyrir
eistafyllingu í stærri skapabörmum.
Árið 2002 var framkvæmd aðgerð á karlmanni á þrítugsaldri
sem sömuleiðis hafði staðföst einkenni um transsexual sjúkdóm og
hafði verið í kvenhlutverki og fengið hormónameðferð í rúmt ár.
Aðgerðin var framkvæmd í tveimur stigum. 1) í fyrstu var opnað
í spöng milli endaþarms og pungs, myndað rými milli endagarnar og
blöðruhálskirtils og blöðru, gerð gelding og getnaðarlim flett úr,
aftari taugaæðarstilkur losaður frá svampi ásamt kóngi. Lífbeins-
svæðið fært niður um ca. 5 cm. Kóngur var tálgaður til og saumaður
á lífbein sem snípur, og þvagrás var stytt og tekin í gegnum húð.
Þessu næst var getnaðarlimshúð snúið við og henni komið fyrir í
fyrrnefndu holrými. Punghúðin var sfðan notuð til að búa til skapa-
barma. 2) Gerð var aðgerð til að opna betur skeiðarop.
Umræða: Að þessum aðgerðum hafa komið sérfræðingar í lýta-
lækningum, kvensjúkdómum, þvagfærafræðum og ristil- og enda-
þarmsskurðlækningum.
Niðurstaða: Fylgikvillar við aðgerð hafa engir verið þrátt fyrir að
lýst sé hárri tíðni í erlendum uppgjörum. Þessir sjúklingar hafa verið
stoltir af nýju útliti sínu og er árangur hvað snertir útlit og starfs-
hæfni sambærilegur við aðgerðir erlendis. Ferli aðgerðanna er lýst
með skyggnum.
E 13 Endursköpun brjósta eftir brottnám - Þróun valkosta. Áhættur og
aukakvillar
Sigurður E. Þorvaldsson, Rafn A. Ragnarsson
Lýtalækningadeild Landspítala Fossvogi
Inngangur: Aðferðir til endursköpunar brjósta eru í stöðugri þróun.
Nýjar aðferðir þróast án þess að hinar eldri hverfi, þær fá aðeins
annað vægi. Nauðsynlegt er að kunna góð skil á öllum valkostum
þar sem forsendur fyrir úrlausn eru mjög mismunandi milli sjúk-
linga. Ennfremur má oft má leysa ófullnægjandi árangur eða auka-
kvilla einnar aðferðar með annarri aðferð. Við höfðum einkum
áhuga á að skoða hvaða aðgerðir höfðu verið valdar og árangur og
aukakvilla hjá þeim sjúklingum sem gengust undir flóknustu aðgerð-
ina. En hverjir eru þá valkostirnir, áhætturnar og aukakvillarnir?
314 Læknablaðið 2002/88