Læknablaðið - 15.04.2002, Qupperneq 47

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
Efniviður: Gerðar voru 302 aðgerðir á 22 ára tímabili (1979-2001).
Aðgerðirnar voru gerðar á Landakoti, Kaiser Permanente í Kali-
forníu, Borgarspítala og Landspítala. Tegundir aðgerða voru:
Endursköpun með silikonpúða 19, endursköpun með vefþenslu-
poka 54, latissimus dorsi flipar 85, stilkaðir TRAM-flipar 45, frír
TRAM-flipar 58. Tafarlaus endursköpun var gerð hjá 23 sjúkling-
um í framangreindum hópi sjúklinga.
Niðurstöður: Rannsóknin endurspeglar þá almennu þróun að
endurskapa brjóst með eigin vef sjúklings fremur en framandi
ígræðsluefnum (silicon). Einnig vaxandi fjölda tafarlausrar endur-
sköpunar (það er endursköpun í beinu framhaldi af brottnámi). Af
þeim 58 sjúklingum þar sem frír TRAM-flipi hafði verið valinn
þurftu sex sjúklingar að fara í endurtekna aðgerð vegna röskunar á
að- eða blóðflæði til eða frá hinu nýendurskapaða brjósti. Þannig
tókst að bjarga þremur af þessum flipum eða 50%. Þetta þýðir að
5% (3 af 58) flipaaðgerða lánuðust ekki. Hjá sjö sjúklingum af 58
var merkjanlegur fitudauði í hluta af flipanum.
Alyktun: Þróun valkosta til endursköpunar brjósta er sú sama hér
og annars staðar í heiminum. Aðgerðirnar verða sífellt tæknilega
meira krefjandi en gefa jafnframt von um betri árangur, þó aldrei án
áhættu eins og að framan greinir. Vaxandi áhugi fyrir tafarlausri
endursköpun erlendis og einnig hérlendis þó í tiltölulega litlum
mæli sé.
E 14 Notkun ígræddra hjartarafstuðtækja á íslandi
Margrét Leósdóttir', Davíð 0. Arnar', Gizur Gottskálksson', Guðrún
Reimarsdóttir2, Margrét Vigfúsdóttib, Bjarni Torfason3
'Lyflíekningadeild, "gangráðseftirlit, 'hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala
Hringbraut
Inngangur: Hjartsláttartruflanir frá sleglum eru algengasta ástæðan
fyrir skyndidauða. ígrætt hjartarafstuðtæki er talinn besti meðferð-
arkosturinn við slíku. Á íslandi hófst ísetning stuðtækja fyrir 10 ár-
um og í dag eru 45 Islendingar með ígrætt hjartarafstuðtæki. Mark-
mið þessarar rannsóknar var að taka saman upplýsingar um tækin
hér á landi, meðal annars undirliggjandi sjúkdóma, fylgikvilla ísetn-
ingar og virkni tækjanna.
Efniviður og aðferðir: Farið var í gegnum sjúkraskrár allra sjúklinga
sem fengið hafa ígrætt hjartarafstuðtæki á íslandi. Einnig var farið
yfir allar skráningar frá tækjunum á göngudeild og þær skoðaðar
með tilliti til réttmætis meðferðar.
Niðurstöður: Fyrsta ísetningin var gerð á íslandi árið 1992. Alls hafa
54 einstaklingar fengið ígrætt hjartarafstuðtæki og af þeim eru 45 á
lffi í dag. Meðalaldur við ísetningu er 57 ár. Allar ígræðslur hér á
landi hafa verið gegnum æðakerfið og tækið geymt undir brjóstvöðv-
anum neðan viðbeins eða undir réttivöðva kviðs. Tíðni fylgikvilla er
lág, en oftast er um að ræða blæðingu eftir aðgerð. Ein yfirborðssýk-
ing hefur verið skráð. Helstu ábendingar fyrir ísetningu eru hjarta-
stopp (52%) og sleglahraðtaktur (42%). Flestir sjúklinganna hafa
kransæðasjúkdóm (61 %), en 16% fengu tæki vegna óútskýrðs hjarta-
stopps eða sleglahraðtakts. Tæpur helmingur sjúklinga hefur fengið
meðferð frá tækinu. Tveir einstaklingar hafa fengið fleiri en 30 stuð
frá sínu tæki. Flest stuðin frá tækjunum virðast réttmæt, en oft er þó
ekki hægt að skera úr um réttmæti sökum ónógra upplýsinga.
Ályktanir: Árangur meðferðar með ígræddum hjartarafstuðtækjum
hér á landi virðist góður. Tíðni fylgikvilla er lág og tækin í flestum
tilfellum að virka sem skyldi. Tækin eru án efa lífsbjörg fyrir marga
íslendinga sem annars hefðu látist skyndidauða.
E 15 Skipti á ósæðarrót og ósæðarloku með lífrænni eða gerviloku
Tómas Guðbjartsson, John G. Byrne, Alexandros N. Karavas, Bradley J.
Phillips, Tomislav Mihaljevic, Sary F. Aranki, Lawrence H. Cohn
Hjartaskurödeild Brigham and Womens sjúkrahússins í Boston, Harvard Medical
School
Inngangur: Skurðaðgerðir á ósæðarrót eru tæknilega krefjandi þar
sem hluta ósæðar ásamt ósæðarloku er skipt út. Oftast er notast við
gerviloku (GL) í þessum aðgerðum en hin síðari ár hafa lífrænar
lokur (LL) úr líkum (homografts) rutt sér til rúms. Helsti kosturinn
við þær er sá að sjúklingarnir sleppa við blóðþynningarmeðferð. Á
hinn bóginn endast LL síður en GL og því meiri líkur á endurtek-
inni aðgerð. Markmið þessarar afturskyggnu rannsóknar var að
bera saman árangur þessara tveggja lokugerða við aðgerðir á ós-
æðarrót.
Efniviður og aðferðir: 221 sjúklingar sem gengust undir valaðgerð á
ósæðarrót, 136 með LL (111 homografts, 25 Freestyle) og 85 með
GL (St. Jude conduit) voru bornir saman og þeim fylgt eftir að
meðaltali í 42±28 mánuði. Meðalaldur í hópunum var 53 (LL) og 54
ár (GL). Kynjahlutfall. NYHA-flokkun og útfallsbrot (EF) voru
einnig sambærileg í hópunum tveimur. Kransæðasjúkdómur (35%
vs. 17%), Marfans-heilkenni, ósæðargúlpur og gáttaflökt voru hins
vegar algengari í GL-hópnum.
Niðurstöður: Allri ósæðarrótinni var skipt út í 96% tilfella og helm-
ingi rótarinnar hjá 4%. Algengasta ástæða aðgerðar var víkkuð ós-
æðarrót (37%), kölkuð ósæðarloka (33%), og meðfæddur (tví-
blaða) ósæðarlokusjúkdómur (18%). Skurðdauði var 1,5% í LL-
hópnum og 2,4% í GL-hópnum (p=0,5). Tilhneiging til betri 5 ára
lífshorfa sást í LL-hópnum (92,4% vs 88,2%, p=0,0068). Aldur, fyrri
lokuskipti, samhliða kransæðaaðgerð og heilablóðfall í aðgerð voru
sjálfstæðir forspárþættir lífshorfa samkvæmt fjölbreytugreiningu.
Fimm ára líkur á því að vera laus við lokutengda fylgikvilla voru
93% í LL-hópnum og 86% í GL hópnum (p=0,5).
Ályktun: Valaðgerð á ósæðarrót og ósæðarloku er örugg skurðað-
gerð með sambærilegum skurðdauða og við aðgerð þar sem ein-
göngu ósæðarloku er skipt út. Fjórum árum eftir aðgerð er hvorki
marktækur munur á lífshorfum né fylgikvillum sjúklinga með LL
eða GL. Lengra eftirlits er þörf áður en hægt er að segja til um hvor
lokan er betri.
E 16 Brottnám æðaþrenginga til varnar slagi á íslandi 1996-2001
Hjalti Már Þórisson', Georg Steinþórsson2, Stefán E. Matthíasson2.
Skurðaðgerðir framkvæmdu: Georg Steinþórsson, Halldór Jóhannsson,
Helgi H. Sigurðsson, Höskuldur Kristvinsson, Stefán Einar Matthíasson,
Sigurgeir Kjartansson, Þórarinn Arnórsson, Þórir S. Ragnarsson
'Aðstoðarlæknir, 'æðaskurðlækningadeild Landspítala Fossvogi
Brottnám þrenginga í hálsslagæð til varnar slagi (carotis endarte-
rectomy) hefur sannað gildi sitt til að fyrirbyggja heilablóðfall ef um
marktæka þrengingu á hálsslagæð er að ræða. Ávinningur af aðgerð
eykst eftir því sem þrengslin eru meiri og ef einkenni eru til staðar,
hann er einnig háður tíðni fylgikvilla og að réttar ábendingar séu
fyrir aðgerð.
Leitað var í sjúkraskrám Landspítala og fundnar allar hálsslag-
æðaaðgerðir sem framkvæmdar voru á tímabilinu 1996-2001. Farið
var yfir læknabréf og aðgerðarlýsingar til að kanna nær-aðgerðar
(peri-operative) fylgikvilla.
Framkvæmdar voru 180 aðgerðir á 159 einstaklingum á tímabilinu
Læknablaðið 2002/88 315