Læknablaðið - 15.04.2002, Qupperneq 52

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
geni (stöðu -31) var 1,50 (95% vikmörk 0,67-3,32) niiðað við arf-
hreina CC einstaklinga. Ahættuhlutfall þeirra sem eru arfhreinir
fyrir samsætunni IL-1RN*2 í geni IL-IRN var 0,85 (95% vikmörk
0,34-2,13) miðað við arfblendna einstaklinga og þá sem ekki bera
þessa samsætu. Ekki reyndist marktækur munur á áhættu á maga-
krabbameini milli þeirra einstaklinga sem bera TT og TC í IL-IB
geni eða þeirra sem eru arfhreinir um IL-1RN*2 í geni IL-IRN.
Umræða: Engin tengsl fundust milli erfðabreytileika í IL-IB eða
IL-IRN genum og magakrabbameins í íslenska úrtakinu. T samsæt-
an var algengari en C samsætan í IL-lB-31 og reyndist ekki tengjast
aukinni áhættu á magakrabbameini. Engin tengsl fundust heldur
milli IL-IRN samsæta og aukinnar tíðni magakrabbameins. Ekki
hefur því verið sýnt fram á tengsl Interleukin-1 breytileika og rnaga-
krabbameins í íslenskum sjúklingum.
E 27 Skurðaðgerðir vegna skjaldkirtilskrabbameins á Landspitalanum
1985-1996
Snorri Björnsson, Kristín Huld Haraldsdóttir, Páll Helgi Möller, Höskuldur
Kristvinsson
Almenn skurðdeild Landspítala Hringbraut
Inngangur: Skurðaðgerð er fyrsta meðferð við skjaldkirtilskrabba-
meini. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna árangur aðgerðar á
Landspítalanum.
Efniviður og aðferðin Kannaðar voru sjúkrasögur allra sjúklinga
sem gengust undir aðgerð vegna skjaldkirtilskrabbameins á Land-
spítalanum á tímabilinu 1985-1996. Um var að ræða 56 sjúklinga
þar af 42 konur, meðalaldur 49 (bil 26-86) ár, og 12 karlar, meðal-
aldur 66 (bil 46-81) ár. Átta skurðlæknar framkvæmdu ofangreind-
ar aðgerðir.
Niðurstöður: Einkenni fyrir aðgerð voru stækkaður kirtill eða hnút-
ur (n = 53), kyngingarörðugleikar (n=15) og/eða hæsi (n=5). Sextán
sjúklingar höfðu fyrri sögu um skjaldkirtilssjúkdóm.
Flestir sjúklinganna fóru í lungnamynd fyrir aðgerð (n=51) en
hjá rúmlega helming sjúklinga var fínnálarbíopsía (n=29) tekin.
Krabbameinið var einhreiðra (unifocal) hjá 39 sjúklingum en fjöl-
hreiðra (multifocal) hjá 16.
Hjá 30 sjúklingum var gerð skjaldkirtilsbrottnám (complete
thyroidectomy), 14 skjaldblaðsnám (lobectomy) en aðrar aðgerðir
á skjaldkirtli hjá 12 sjúklingum. Vegna óljósrar greiningar var sent í
frystiskurð hjá 21 sjúklingi og var hann jákvæður hjá 14 þeirra.
Vefjagreining sýndi totumyndandi krabbamein hjá 42 sjúkling-
um, skjaldbúsmein hjá 12, totumyndandiskjaldbúsmein hjá einum
og einn sjúkingur var með villuvaxtarmein.
Fylgikvillar eftir aðgerð voru skaði á afturhvarfstaug barkakýlis
(n. laryngeus recurrens) (n=3), krampi (tetanus) (n=3), blóðgúll
(n=2), sermigúll (seroma) (n=l) og sárasýking (n=l). Sjúklingar sem
urðu fyrir taugaskaða voru með staðbundinn alvarlegan sjúkdónt.
Sjúkrahúslengd eftir aðgerð var að meðaltali 7 (bil 2-26) dagar. í lok
árs 2000 voru átta sjúklingar látnir vegna skjaldkirtilskrabbameins
en auk þess höfðu sjö sjúklingar fengið endurkomu sjúkdóms.
Umræða: í upphafi ofangreinds tímabils voru aðgerðir á skjaldkirtli
í höndum margra skurðlækna en undanfarin ár hefur þeim skurð-
læknum fækkað sem framkvæma þessar aðgerðir. í kjölfar þess að
sérhæfing hefur aukist hefur tíðni fylgikvilla minnkað. Par sem
sjúkdómurinn er lengra genginn staðbundið þar er meiri hætta á
taugaskaða.
E 28 Holsjárómskoðun (EUS) - ný rannsóknaraðferð á íslandi
Ásgeir Theodórs', Hjörtur Gíslason2
'Meltingarsjúkdómadeild Landspítala Fossvogi og St Jósefsspítala, Hafnarfiröi,
2handlækningadeild Landspítala Fossvogi.
Inngangur: Holsjárómskoðun (endoscopic ultrasound, endosono-
graphy, endosopic ultrasonography, EUS) hefur verið að þróast á
síðustu 20 árum. Tvö tæknisvið, það er holsjárskoðun (speglun) og
ómskoðun, er komið fyrir í sama tækjabúnaði. Þessi tækni hefur nú
haslað sér völl í læknisfræði með skýrar ábendingar.
Tæknin: Ómkannanum er komið fyrir á enda holsjárinnar. Með því
að koma ómkannanum mjög nærri því sem á að skoða (til dæmis í
vélinda, maga, skeifugörn eða endaþarmi) verður skerpa ómsins
mjög góð. Ómtæknin byggir á tvenns konar útfærslum. Annars veg-
ar er um að ræða „linear“ ómun þar sem ómmyndin er í sama fleti
og lengdarás holsjárinnar, en hins vegar „radial“ ómun sem gefur
360° flatarmynd þvert á lengdarás holsjárinnar. Þannig sést við
skoðun í vélinda þvert á vélindað og veggurinn allt um kring sést
ásamt líffærum umhverfis. Hefðbundinn tækjabúnaður gefur tíðn-
ina 7,5 og 12 MHz, en með sérstökum ómkanna er mögulegt að
beita ómun með tíðninni 20 og 30 MHz.
Ábendingar við greiningu: Auðvelt er að greina fimm lög veggjar-
ins. Þetta gerir kleift greina og stiga djúpvöxt æxlisins. I vélinda er
því aðgengilegt að greina innvöxt, útbreiðslu í nærliggjandi eitla og
innvöxt æxlis í nálæg líffæri (til dæmis æðar). Rannsóknin er ná-
kvæmari en tölvusneiðmynd í stigun slíkra æxla. Sömu upplýsinga
má jafnframt afla um æxli í maga, ristli og endaþarmi. Utan holu líf-
færanna má skoða briskirtil, gallganga og lifur með meiri nákvæmni
en hingað til hefur verið mögulegt. Fínnálar vefjasog (fine needle
aspiration, FNA) er mikilvæg viðbót við hefðbundna holsjárómun.
Ástungu er best að framkvæma með „linear“ tækni.
Ábendingar við meðferð: Fínnálar vökvasog (ómstýrt) úr blöðru-
æxlum og sýndarblöðru (pancreatic pseudocyst) er auðveld aðgerð
með þessari tækni. Inndæling efna í taugar (rætur) til að fram-
kvæma taugareyðingu (neurolysis) er framkvæmd með góðum ár-
angri í verkjameðferð, til dæmis vegna brisklirtilskrabbameins. Með
„lita Doppler" tækni má auðveldlega greina æðar og forðast þær
þegar ástunga er framkvæmd.
Nýjungar í framtíðinni: Með hærri tíðni, eða 30MHz, er mögulegt
að sjá fleiri lög í þarmaveggnum og greina með meiri nákvæmni inn-
vöxt yfirborðslægra æxla sem má eyða með geisla eða slímhúðar-
skurði (endoscopic mucosal resection, EMR). Þrívíddar ómskoðun
er til athugunar og gefur nákvæmari mynd af gallvega- og briskirtil-
æxlum (IDUS). Ómstýrð inndæling efna (T lymphocytum, „cyto-
implant“) og hátíðni eyðing (RFA) beinast að meðferð á stað-
bundnu krabbameini.
E 29 Holsjárómskoðun (EUS): Stigun á krabbameinum í efri meltingar-
færum
Hjörtur Gíslason', Ásgeir Theodórs2
'Skurðdeild Landspítala Hringbraut, !meltingasjúkdómadeild Landspítala
Hringbraut og St. Jósefsspítali Hafnafirði
Holsjárómskoðun (endoscopic ultrasound, endosonography, endo-
scopic ultrasonography) er rannsókn sem víða erlendis er að ryðja sér
rúms við greiningu sjúkdóma og stigun illkynja æxla í meltingarvegi.
Holsjárómskoðun hefur verið framkvæmd á Landspítala Fossvogi
síðan í júní 2000, en nú hafa verið framkvæmdar 140 rannsóknir.
320 Læknablaðið 2002/88