Læknablaðið - 15.04.2005, Blaðsíða 45

UMRÆÐA & FRÉTTIR / AF SJÓNARHÓLI STJÓRNAR L(
gáttatif og svo framvegis. Pað er sagt að heilbrigð-
isþjónustan eigi að bera sig saman við flugvélaiðn-
aðinn í gæðamálum enda um líf og heilsu notenda
þjónustunnar að ræða. Ætli ofangreindar tölur
væru ásæltanlegar í þeim bransa?
Reynsla annarra
Takmarkið er að bæta - ekki breyta, segir Tryggvi
Gíslason, fyrrverandi skólameistari MA um vanda
skólakerfisins í nýlegri grein í Morgunblaðinu.
Fjörug og uppbyggileg umræða í fjölmiðlum unt
skólakerfið, þar með talið gæði grunnskólanáms,
einkarekna skóla, styttingu framhaldsskólanáms
og fjölgun stofnana á háskólastigi endurspeglar þá
kröfu að skólakerfið þróist samhliða samfélaginu.
Stöðnun er óásættanleg. Læknastéttin og heil-
brigðisyfirvöld þurfa að mínu mati að hefja sam-
bærilega umræðu um hvort heilbrigðisþjónustan sé
í takt við og mæti þörfum breytts samfélags. Gamla
kerfið, kerfi 20. aldarinnar sent að miklu leyti
byggðist hugmyndafræði lækninga bráðra sjúk-
dóma, er gengið sér til húðar. Kerfið í núverandi
mynd ræður illa við hinn stóra hóp landsmanna
með mörg, þung og langvinn vandamál. Það svarar
illa og oft alls ekki þremur megin kröfum samtím-
ans: Aðgengi, áreiðanleika og samfellu í meðferð.
En erurn við í stakk búin að gera það sem gera
þarf: Svarið er já. Vegna þessa að:
1. Við eigum vel menntað heilbrigðisstarfsfólk.
2. Við búum í litlu landi, erum ágætlega mennt-
uð þjóð og tölum sama tungumálið (flest).
3. Við erum tilbúin að fjárfesta í heilbrigðis-
kerfi þar sem fjórðungur útgjalda ríkisins fer
í þennan málaflokk.
4. Petta hefur verið gert á öðrum stöðum nteð
frábærum árangri.
5. Einstakir læknar og stofnanir hafa staðið
fyrir metnaðarfullum gæðaverkefnum hér á
landi innan heilsugæslunar og á sjúkrahús-
um.
Hvar skal byrja? Eins og annars staðar verða
orð til alls fyrst - við þurfum að hefja umræðuna.
Fyrir vestan haf hafa augu manna beinst að nýrri
hugsun og nýrri útfærslu þjónustunnar í kjölfar
„Chasm-skýrslunnar“. Þar eins og víða annars
staðar hefur best gefist að endursmíða þjónustuna
í kringum ákveðna sjúkdóma, til dæmis sykursýki.
Innleiðing nýs kúltúrs sannreyndra vinnubragða,
gæðamælinga og „feedback“ með úrbótum eru þær
starfsaðferðir sem krafist verður í síauknum mæli.
Þetta kemur meðal annars fram í stefnumótun
samtaka bandarískra lyflækna (9) og heimilislækna
(10) sem birt hefur verið á síðastliðnum tveimur
árum og í „Sáttmála lækna við samfélagið'1 sem
birtur var snemma árs 2004 í Læknablaðinu (11).
I netútgáfu fréttablaðs bandarískra heimilislækna
er að finna gott dæmi um árangur þessarar nýju
útfærslu heilbrigðisþjónustu (12). Kemur þar frant
hverskonar viðsnúningi er hægt að ná í gæðum,
útkomu og þjónustuúrræðum, sérstaklega þegar
umbun á sér stað fyrir góðan árangur (13). í stuttu
máli er nýja þjónustan mjög sjúklingamiðuð og
stuðst við útkomu í ríkunt mæli. A þennan hátt
fer saman notendavæn þjónusta og góð útkoma í
meðferð sjúklinga. Hér á landi getur slík nálgun
átt vel við á fjölmörgum stöðum, svo sem í göngu-
deildarþjónustu við háskólasjúkrahúsið, heilsu-
gæslunni í Reykjavík og á Læknasetrinu í Mjódd.
Nú þegar hafinn er undirbúningur að byggingu nýs
háskólasjúkrahúss er kjörið tækifæri til að tileinka
sér þessar nýju áherslur í þjónustunni og tryggja að
gert verði ráð fyrir þeim við hönnun hússins.
Þó svo að skólakerfið þurfi einungis að bæta,
þá þurfum við læknar að mínu mati að ganga einu
skrefi lengra ... og breyta.
Heimildir
1. Salmenniemi U, Ruotsalainen E, Pihlajamaki J, Vauhkonen I,
Kainulainen S, Punnonen K, et al. Multiple abnormalities in glu-
cose and energy metabolism and coordinated changes in levels of
adiponectin, cytokines, and adhesion molecules in subjects with
metabolic syndrome. Circulation 2004; 110: 3842-8.
2. Wolf-Maier K, Cooper RS, Banegas JR, Giampaoli S, Hense
HW, Joffres M, et al. Hypertension prevalence and blood pres-
sure levels in 6 European countries, Canada, and the United
States. JAMA 2003; 289: 2363-9.
3. Institute of Medicine. Crossing the quality chasm. 2002.
National Academies of Sciences. Washington DC.
4. Oliveria SA, Lapuerta P, McCarthy BD. L‘Italien GJ, Berlowitz DR,
Asch SM. Physician-related barriers to the effective management
of uncontrolled hypertension. Arch Int Med 2002; 162:413.
5. McGlybb EA, Asch SM, Adams J, Keesey J, Hicks J, DeCristofari
A, et al. The quality of health care deíivered to adults in the
United States. N Engl J Med 2003; 348: 2635-45.
6. Guðmundsdóttir I, Helgason KO, Sigurðsson EL, Arnar DO.
Notkun blóðþynningarlyfja hjá sjúklingum með gáttatif á
íslandi. Læknablaðið 2002; 88: 299-303.
7. Samúelsson Ó, Björnsson S, Jóhannesson BH, Jónsson PV.
Lyfjanotkun aldraðra á bráðasjúkrahúsi. Aukaverkanir og
gæðavísar. Læknablaðið 2000; 86:11-6.
8. McGlynn EA. There is no perfect health system. Health Aff
(Millwood) 2004; 23:100-2
9. Future of general intemal medicine. Society of General
Internal Medicine. 2002. www.sgim.org
10. Future of family practice project. American Academy of
Family Practice. www.aafp.org
11. Sáttmáli lækna. Læknablaðið 2004; 90:162-5.
12. www.aafp.org/fpr/20040900/3.html
13. Berwick DM, DeParle NA, Eddy DM, Ellwood PM, Enthoven AC,
Halvorson GC, et al. Paying for performance: Medicare should lead.
Health Aff (Millwood) 2003; 22: 8-10.
Læknablaðið 2005/91 361