Læknablaðið - 15.04.2005, Blaðsíða 60

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ÚTLENDINGAR f HEILBRIGÐISKERFINU
Hvernig reiðir innflytjendum af í
heilbrigðiskerfínu?
Rætt við Ástríði Stefánsdóttur og Þorstein Blöndal um samskipti lækna og innflytjenda
Þröstur
Haraldsson
Það hefur ekki farið framhjá neinum að erlendum
ríkisborgurum sem búsettir eru hér á landi hefur
fjölgað mikið og ört á síðustu árum. Fjöldinn hefur
tvöfaldast á síðustu tíu árum, úr tæplega 5000 árið
1995 í liðlega 10.000 manns í árslok 2004. Þeir
hafa sest að um allt land þótt sumir landshlutar
séu vinsælli en aðrir. Til dæmis eru 11,4% karla á
Austurlandi af erlendum uppruna og 4,2% kvenna.
Á Tálknafirði búa nú 325 manns, þar af um 60 út-
lendingar, flestir af pólsku bergi brotnir.
Því er verið að tíunda þessar tölur að þessir er-
lendu ríkisborgarar þurfa rétt eins og innfæddir að
notfæra sér þjónustu heilbrigðiskerfisins. Eflaust
hafa flestir læknar átt samskipti við sjúklinga frá
öðrum löndum. Umræður um samskipti heilbrigð-
isstarfsfólks við erlenda ríkisborgara fara vaxandi
og ýmsir láta sig þau varða. Til dæmis var nýlega
haldinn fyrirlestur í Mannfræðafélagi íslands þar
sem ungur mannfræðingur, Þórana Elín Dietz,
kynnti mastersritgerð sína en hún fjallar um menn-
ingarlegan margbreytileika og íslenska heilbrigðis-
kerfið. Eftir fyrirlesturinn urðu líflegar umræður
þar sem hjúkrunarfræðingar og læknar greindu frá
reynslu sinni af samskiptum við útlenda ríkisborg-
ara í störfum sínum.
Meðal fundarmanna voru þau Þorstein Blöndal
og Ástríði Stefánsdóttur sem starfa á Lungna-
og berklavarnadeildinni á Heilsuverndarstöðinni.
Þau hafa töluverða reynslu af samskiptum við
innflytjendur því til þeirra koma allir þeir sem
þurfa á því að halda að fara í læknisskoðun og fá
heilbrigðisvottorð sem er eitt þeirra skilyrða sem
sett eru fyrir veitingu dvalar- og atvinnuleyfa hér
á landi. Þorsteinn fjallaði raunar nokkuð um það
á Læknadögum í vetur hvernig heilbrigðiskerfið
tekur við nýjum Islendingum. Læknablaðið tók
þau Þorstein og Ástríði tali og bað þau að segja
frá reynslu sinni af því að eiga samskipti við inn-
flytjendur.
Mikilvægt að byggja upp traust
Þau taka það fram í upphafi að staða þeirra í
samskiptum við innflytjendur sé nokkuð sérstök
að því leyti að fólk leitar ekki til þeirra af fúsum
og frjálsum vilja heldur vegna þess að það þarf á
læknisskoðun og heilbrigðisvottorði að halda til að
fá dvalar- eða atvinnuleyfi.
Ástríður: „Þetta mótar að sjálfsögðu samskiptin
en auðvitað verðum við vör við ýmiss konar af-
stöðu til heilbrigðiskerfisins. Margir bera ekki það
traust til heilbrigðiskerfisins sem við erum vön að
fólk geri. Við finnum líka að þegar við tökum fólk
í lengri meðferð þá lærir fólk smám saman að hafa
traust á kerfinu og okkur.
Okkur finnst mikilvægt að halda í hefðbundið
samband læknis og sjúklings til þess að geta gripið
til meðferðar eða annarra úrræða sem skoðunin
leiðir í ljós að þörf er á. Þetta snýst ekki um að
finna út hverjir eigi að fá að dvelja í landinu og
hverjir ekki heldur er meiningin að finna sjúkdóma
svo hægt sé að meðhöndla þá og að fólk geti hagað
sínu lífi þannig að sjúkdómarnir breiðist ekki út.“
Þorsteinn: „I stóru löndunum fyrir vestan
okkur, Bandaríkjunum og Kanada, hefur niður-
staða heilbrigðisskoðunar áhrif á það hverjir fá
leyfi til að setjast að og hverjir ekki. Þess vegna er
reynt að láta skoðunina fara fram í heimalandi við-
komandi áður en hann leggur af stað. En hér hefur
þetta frá upphafi verið þannig að ef eitthvað finnst
þá er reynt að greiða fólki leið til bestu úrræða
sem völ er á hér á landi. Þetta á einkum við um
smitsjúkdómana en ef vel ætti að vera þyrftum við
að hafa vel útbúnar stöðvar, til dæmis innan geð-
læknisfræði eða kvensjúkdómafræði, til að taka við
innflytjendum. Konurnar eru oft barnshafandi eða
verða það meðan þær eru í fyrirbyggjandi meðferð
hjá okkur við berklum.“
Misjafnir hópar
- Hvaða væntingar hafa innflytjendur til heilbrigð-
iskerfisins?
Þorsteinn: „Fyrstu viðbrögðin geta verið þau
að fólk vill ekkert með okkur hafa og svarar öllum
spurningum neitandi. Það sýnir að fólk býst ekki
við neinu góðu, vill ekki játa neitt upp á sig og
reynir að losna sem fyrst frá okkur. En það þarf
vottorðið til þess að geta farið að vinna. Þeir halda
oft að afgreiðsla umsóknar um dvalarleyfi sé háð
því að ekkert finnist við læknisskoðun þótt svo
sé alls ekki. Sú túlkun er ekkert óeðlileg en það
þyrfti að upplýsa fólk um að læknisskoðunin snúist
eingöngu um að finna sem fyrst sjúkdóma og veita
hjálp við þeim. Við vísum fólki til annarra lækna
eða deilda ef eitthvað kemur í ljós.
Hóparnir sem til okkar koma eru býsna mis-
munandi. Við sjáum enga ferðamenn því þeir sem
376 Læknablaðið 2005/91