Læknablaðið - 15.04.2005, Blaðsíða 61

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ÚTLENDINGAR í HEILBRIGÐISKERFINU
dvelja skemur en í þrjá mánuði þurfa ekki að fara
í skoðun. Þeir sem koma geta verið venjulegir
innflytjendur, námsmenn, flóttamenn eða farand-
verkamenn."
Starf þeirra Þorsteins og Ástríðar er fólgið í
því að gera almenna læknisskoðun og kynna sér
sjúkrasögu innflytjenda. Þau gera berklapróf á
öllum sem eru yngri en 35 ára og skima blóð fyrir
smitsjúkdómum, einkum HIV, lifrarbólgu B og
sárasótt. En fer það ekki að einhverju leyti eftir því
hvaðan menn koma fyrir hverju er skimað?
Ástríður: „Jú, það fer dálítið eftir því. Við
fylgjum leiðbeiningum frá Haraldi Briem en
metum það í hverju tilviki að hverju þarf að leita.
Þegar fólk kemur frá Bandaríkjunum er kannski
ekki ástæða til að skoða sömu hluti og í fólki frá
Filippseyjum, svo dæmi sé tekið.“
- Koma ekki upp siðferðileg álitamál varðandi
þessa skimun?
Þorsteinn: „Jú, þau geta komið upp, ekki síst
spurningin um HIV. Mitt sjónarmið er að það
sé gott að finna sjúkdóma áður en þeir breiðast
út og því er rétt að skima fyrir öllum algengustu
smitsjúkdómum. Feluleikurinn sem viðhafður er í
kringum alnæmi í Afríku hefur ekki leitt neitt gott
af sér og það er engin ástæða fyrir okkur að halda
honum áfram. En við viljum ekki fá á okkur þá
ímynd að við stundum eitthvert lögreglustarf. Þá
gæti orðið erfitt að sinna þessu starfi.“
Túlkar eru nauðsynlegir
Þeir sem þurfa að sinna innflytjendum reka sig
strax á stærstu hindrunina sem er tungumálið.
Hvernig gengur læknum að eiga samskipti við fólk
sem ekki skilur íslensku og talar ekkert tungumál
sem þeir skilja?
Ástríður: „Við höfum lagt mikið upp úr því að
nýta okkur þá túlkaþjónustu sem er fyrir hendi og
nota viðurkennda túlka en ekki að hafa samskipti
í gegnum fjölskyldumeðlimi og alls ekki börn. Það
er ekki góð reynsla af því að nota vinnufélaga eða
vinnuveitendur sem túlka, þeir þurfa að vera fag-
legir og hlutlausir. En að sjálfsögðu er ekki alltaf
hægt að fylgja þessari reglu. Það er mikilvægt að
túlkarnir njóti trausts. Stundum vill fólk ekki hafa
þann túlk sem við höfum útvegað heldur vill sjálft
hafa vin eða ættingja með sér og þá er ekki annað
að gera en virða það.“
- Eru alltaf tiltækir túlkar?
Þorsteinn: „Það er ekki alltaf en af því við stund-
um ekki bráðalækningar þá eigum við hægara með
að fá fólk til okkar á þeint tíma sem túlkar eru til
taks. Ef sú staða kemur upp að ekki næst í túlk verð-
um við að gefa fólki nýjan tíma því ef ekkert samtal
getur farið fram þá er ekkert vit í starfseminni.“
Ástríður: „Það eru líka mannréttindi innflytj- Þorsteinn Blöndal og
enda að fá túlk, geta tjáð sig og átt öruggt samtal Ástríður Siefánsdóuir.
við lækni. Það er hvorki boðlegt fyrir lækni né
sjúkling að samtalið fari fram með bendingum og
ágiskunum.“
Menningarmunur
En það er ekki bara tungumálið sem skapar sam-
skiptaerfiðleika. Oft gerir menningarmunur, trúar-
viðhorf og jafnvel hégiljur og hindurvitni fólki
erfitt fyrir. Hver er reynsla ykkar af því?
Ástríður: „Jú, þótt við sjáum kannski ekki eins
mikið af slfku og þar seni farið er dýpra í líf einstak-
lingsins. Það sem er mikilvægast fyrir okkur hér er
að ávinna okkur traust innflytjenda. Stundum þurf-
um við að framfylgja meðferð í hálft eða jafnvel heilt
ár og þá reynir oft á þennan menningarmun. Það
sem hjálpar til er að í flestum tilvikum eiga menn
einhverja að, vini eða ættingja sem hafa dvalið hér á
landi og geta aðstoðað þá og frætt. Vissulega höfum
við rekið okkur á það að samtal sem við töldum
vera í gangi var það ekki því það sem við sögðum
skilaði sér ekki. Á þessu er erfitt að átta sig og þetta
kemur manni alltaf jafnmikið á óvart.“
Læknablaðið 2005/91 377