Fréttatíminn - 05.12.2014, Qupperneq 43

Öryggi sjúklinga er stefnt í hættu
Þ orgerður Sigurðardóttir, svæf-ingalæknir og gjörgæslu-læknir á gjörgæslunni í Foss-
vogi, sem flutti fyrir tveimur árum
heim frá Svíþjóð, segir íslenskt heil-
brigðiskerfi að hruni komið. „Ég hef
haldið í bjartsýnina frá því ég flutti
heim, mér finnst það forréttindi að
fá að sinna íslenskum sjúklingum,
að fá að vinna með íslenskum hjúkr-
unarfræðingum og kollegum. En
heilbrigðiskerfi Íslendinga er að
hrynja. Það er bara þannig. Þetta
snýst ekkert lengur bara um launa-
baráttu lækna. Þetta snýst um hvort
við viljum hafa heilbrigðiskerfi hérna
á Íslandi sem virkar, eða ekki,“ segir
Þorgerður.
Þorgerður flutti heim frá Lundi
fyrir tveimur árum þar sem hún
hafði lagt stund á sérnám sem hún
lauk árið 2009 þegar hún varði jafn-
framt doktorsritgerð sína. Hún er
gift og eiga þau hjónin þrjú börn,
fimmtán, tólf og fjögurra ára.
Hana hafði langað lengi að koma
heim þegar hún lét loks slag standa.
Ein af ástæðunum, að sögn Þorgerð-
ar, var sú að bróðir hennar, Árni,
hafði greinst með illkynja æxli í heila
árið 2010 sem hann var orðinn mjög
veikur af enda lést hann í nóvember
2012, aðeins fjórum mánuðum eftir
að Þorgerður flutti heim.
Feginn að bróðirinn þarf ekki
að kljást við ástandið
„Það, að ég sé fegin, og ég nota orðið
fegin ekki af léttúð, að Árni bróðir
sem greindist með lífshættulega
sjúkdóm, heilaæxli sem dró hann
til dauða aðeins 35 ára gamlan árið
2012, að ég sé fegin að hann sé dá-
inn, segir allt sem segja þarf,“ segir
Þorgerður. „Það var nóg fyrir hann
að þurfa að berjast fyrir lífi sínu, ver-
andi giftur með tvö lítil börn. Hann
barðist fram í rauðan dauðann. Við
erum hins vegar að bjóða krabba-
meinssjúklingum upp á það í dag að
þurfa í ofanálag að hafa áhyggjur af
því hvort þeir komist í þær rannsókn-
ir sem þeim ber og fái þau krabba-
meinslyf sem eru talin best og með
sem minnstar aukaverkanir,“ segir
Þorgerður.
Hún segir frá því að krabbameins-
sjúklingar þurfi nú ósjaldan að mæta
á göngudeild á kvöldin í viðtal hjá
krabbameinslækni sínum því þeir
nái ekki að sinna göngudeildarsjúk-
lingum á daginn sökum undirmönn-
unar. Einnig séu fjölmörg dæmi um
að krabbameinssjúklingar þurfi að
fara í gegnum bráðamóttöku og
bíða þar klukkustundum saman eft-
ir þjónustu. „Þetta er ekki boðlegt,“
segir Þorgerður.
Getum ekki þagað lengur
„Hingað til hafa læknar bara þagað
því að við viljum ekki hræða fólk.
En stjórnvöld hafa nú sett okkur í þá
stöðu, ekki bara þessi stjórn sem er
núna heldur líka fyrri stjórnir, að við
getum ekki þagað lengur af því að
áhættan af því að þegja er eiginlega
meiri,“ segir Þorgerður.
Hún segir þungt hljóð í læknum
enda séu ótalmargir á leiðinni að
segja upp. „Við getum ekki meir.
Fólk er orðið þreytt og ég hef miklar
áhyggjur af því að unga fólkið sem er
nýkomið heim fari aftur út. Margir
kollegar mínir munu minnka við sig
hlutfall á Landspítalanum og fara að
vinna úti í bæ eftir áramót. Íslenskir
læknar erlendis geta ekki hugsað sér
að fara heim. Það vill enginn vinna á
sökkvandi skipi,“ segir Þorgerður.
„Það hefur til að mynda enginn ný-
útskrifaður kandidat, sem útskrifast
2015, sótt um að byrja kandidatsárið
sitt á Landspitalanum, þeir hafa all-
ir sótt um vinnu annarsstaðar, sem
þýðir að enn eitt sumarið verður
Landspítalinn mannaður af lækna-
nemum og sérfræðingum á sóla-
hringsvöktum sem styðja við bakið
á þeim,“ segir Þorgerður.
Sigmenn með súrefniskúta í
fasta lyftu
Þorgerður segir ástandi í húsnæðis-
málum algjörlega óviðunandi. Hún
hefur til að mynda festst með fár-
sjúkan mann í hinni margumræddu
lyftu á Hringbraut en fjölmörg atvik
hafa orðið henni tengd sem heil-
brigðisstarfsfólk hefur kvartað und-
an að ógni öryggi sjúklinga. „Dæmi
er um það að lyftan hafi stoppað milli
hæða á meðan verið var að flytja
lífshættulega veikan sjúkling milli
hæða. Lyftan var svo lengi stopp að
súrefnið á súrefniskútunum klárað-
ist og sigmenn þurftu að opna þakið
á lyftunni og síga niður með fulla
kúta svo hægt væri að halda áfram
að gefa sjúklingnum súrefni. Erlend-
is er bara hægt að tengja súrefnis-
kúta í lyftunni en það er ekki þannig
hér,“ bendir hún á.
„Svo ekki sé talað um ástandið á
húsnæðinu á Hringbraut,“ segir Þor-
gerður. „Það er ekki bara mygla, það
er Aspergillus að vaxa í veggjunum
sem hýsir gjörgæsluna á Hring-
brautinni. Þarna hýsum við ónæm-
isbælda sjúklinga. Nokkrir af lækn-
unum þar eru búnir að fara í aðgerð
vegna myglunnar og enn aðrir verið
á margra mánaða sýklalyfjameðferð.
Ég hitti einn deildarlækni um dag-
inn og hann leit svo hræðilega út,
með sokkin augu, bólginn og þrút-
inn, hann hafði þá tekið eina vakt á
Hringbrautinni,“ segir Þorgerður.
Segir upp ef ástandið lagast ekki
Spurð hvort hún hafi gert sér grein
fyrir því hvernig ástandið á Land-
spítalanum væri þegar hún ákvað
að koma heim segist hún reyndar
hafa verið spurð að því í atvinnuvið-
talinu hver viðbrögð hennar yrðu ef
aðstæður yrðu ekki eins og hún væri
vön, hvort hún myndi missa stjórn
á skapi sínu. „Ég vissi þá þegar að
það voru fluttar inn ódýrar, lélegar
nálar frá Indlandi, sem eru notaðar
til að setja upp æðaleggi, sem voru
svo lélegar að þær virkuðu ekki. Og
ég skil alveg að fólk hafi orðið frú-
strerað þegar lægsta tilboð er alltaf
samþykkt og keyptir inn hlutir sem
virka ekki einu sinni,“ segir Þorgerð-
ur. „Ég er samt sem áður sátt við að
hafa komið heim. Ég mun hinsveg-
ar segja upp ef ástandið lagast ekki.
Og ég er ekki ein um það. Við heil-
brigðisstarfsfólk höfum reynt allt.
Við getum ekki gert meira,“ segir
Þorgerður.
„Þegar ráðamenn þjóðarinnar
gefa samninganefnd sinni þau fyr-
irmæli að mega bara hækka laun
lækna um þrjú prósent, þá er verið
að senda ákveðin skilaboð. Upp-
sagnir sérfræðinga og deildarlækna
eru nú þegar byrjaðar og þeim á bara
eftir að fjölga, það er alveg ljóst. Ný-
leg dæmi eru um uppsagnir melt-
ingalækna, sem eru allan daginn
að maga- og ristilspegla sjúklinga,
en bera á sama tíma ábyrgð á heilli
legudeild og fá tugi símtala frá deild-
inni á meðan á speglunum stendur,
geta ekki sinnt sjúklingum sínum
sem skildi enda er ekki hægt að vera
á tveimur stöðum samtímis,“ segir
Þorgerður. Hún segir þetta einnig
eiga við um margar aðrar sérgreinar
innan lyflækninga, svo sem hjarta-
lækna sem sinna hjartaþræðingum
og hjartadeildinni, nýrnalækna sem
sinna ráðgefandi þjónustu og blóð-
skilun og eiga líka að sinna deildinni.
„Við getum einfaldlega ekki tryggt
öryggi sjúklinga lengur við þessar
aðstæður,“ segir hún.
Enginn sækir um auglýst störf
Þorgerður segir að álag á heilbrigðis-
starfsfólk, ekki aðeins lækna heldur
einnig hjúkrunarfólk, sjúkraliða og
ræstitækna, sé það mikið að líkurnar
á mistökum aukist. Hún bendir til
að mynda á að deildarlæknar fá ekki
einu sinni hvíldartíma sökum undir-
mönnunar og álags en undirmönn-
unin stafi meðal annars af því að
enginn sæki um auglýst störf. „Við
munum til að mynda auglýsa eftir
nýjum yfirlækni á svæfingu í Foss-
vogi eftir áramót. En það er enginn
tilbúinn til að koma heim til Íslands
og verða yfirlæknir. Yfirlæknir verð-
ur að vera í fullu starfi á Landspítal-
anum. Ég get ekki hugsað mér að
vinna 100 prósent á LHS, launin eru
þannig, segir Þorgerður. „Ég er með
580 þúsund í grunnlaun, 464 þúsund
fyrir 80 prósent vinnu. Í Svíþjóð var
ég með tvöfalt það í grunnlaun og í
Noregi fengi ég um 1300 þúsund,“
bendir hún á.
Fjölmörg alvarleg dæmi
Hún segist geta nefnt fjölmörg al-
varleg dæmi sem heilbrigðisstarfs-
fólk hafi lent í með sjúklingum sem
skrifa megi alfarið á aðstöðuleysi og
úreltan tækjabúnað. „Til að mynda
þau vandamál sem upp koma tengd
því að við séum með tvö sjúkrahús.
Um helgar er hjartagáttin á Hring-
braut til að mynda lokuð sem þýðir
að einstaklingar sem fá hjartastopp
fara fyrst í Fossvoginn. Segjum að
allt gangi vel og endurlífgun takist,
þá þarf oft að flytja sjúklinginn niður
á Hringbraut í hjartaþræðingu. Ég
hef sjálf lent í því við slíkar kringum-
stæður að komast ekki inn Eiríks-
götumegin við LSH á Hringbraut,
því bílskúrshurðaopnarinn var bil-
aður og vaktmaðurinn sem opnar
þá fyrir manni, var upptekinn ann-
ars staðar, nýr bílskúrshurðaopnari
kostar um 50.000 krónur. Við höf-
um þurft að glíma við það að tölvu-
sneiðmyndatæki bili á sama tíma á
Hringbraut og Fossvogi þannig að
við þurfum að snúa okkur til einka-
geirans. En nýtt tölvusneiðmynda-
tæki kostar um 250 milljónir og er
bráðnauðsynlegt að endurnýja þau
bæði við Fossvog og Hringbraut. Það
er ekki hægt að bjóða sjúklingum
upp það að aðal slysadeild landsins
hafi ekki tölvusneiðmyndatæki sem
virkar. Oft hefur mátt litlu muna að
Þorgerður Sigurðardóttir, svæfingalæknir og gjörgæslulæknir
á gjörgæslunni í Fossvogi, segir að ástandið á Landspítalanum
sé orðið svo slæmt að útlit sé fyrir að ekki sé lengur hægt að
tryggja öryggi sjúklinga. Hún missti bróður sinn úr krabbameini
fyrir tveimur árum og er fegin því að hann þurfi ekki að vera
krabbameinssjúklingur í því ástandi sem nú er á spítalanum.
„Skilaboðin eru skýr: Ef ekki tekst að semja við okkur lækna, mun skapast svo mikið neyðarástand eftir áramót að öryggi sjúklinga verður ekki lengur tryggt. Það er alveg ljóst,“ segir Þorgerður Sigurðardóttir,
svæfingalæknir og gjörgæslulæknir á gjörgæslunni í Fossvogi. Ljósmynd/Hari
34 viðtal Helgin 5.-7. desember 2014
Framhald á næstu opnu