Læknablaðið - 15.01.2008, Blaðsíða 20

■ FRÆÐIGREINAR
INFLÚENSULYF
um 2000 en þau koma í veg fyrir að inflúensuveir-
an losni frá sýktum frumum og eru virk gegn A og
B stofnum veirunnar (12,13).
Oseltamivír er til bæði í töflu- og mixtúru-
formi og er ætlað einstaklingum eins árs og eldri.
Meðferðar- og fyrirbyggjandi skammta má sjá í
meðfylgjandi töflu.
Zanamivír er einungis til sem innöndunarduft
og er ætlað þeim sem eru fimm ára og eldri. Engar
rannsóknir hafa borið saman virkni þessara lyfja
en lyfleysurannsóknir benda til að hún sé mjög
svipuð bæði hvað varðar meðferð sýktra ein-
staklinga og fyrirbyggjandi notkun (12).
Árangur meðferðar sýktra einstaklinga með NA-heml-
um í árlegri inflúensu
Oseltamivír hjá þeim sem eru eldri en eins árs og
zanamivír hjá eldri en fimm ára eru virk í með-
ferð við inflúensu (14). Þau stytta lengd veikinda
um einn til tvo sólarhringa og draga verulega úr
einkennum (15-18). Virkni lyfjanna til að koma í
veg fyrir alvarlegar afleiðingar sýkingarinnar er
óljósari (14,19, 20) en þó virðist oseltamivír koma
í veg fyrir alvarlega lungnabólgu og dregur úr
sjúkrahússinnlögnum (16). Bestur árangur næst ef
meðferð hefst innan 12 klukkustunda frá upphafi
einkenna en árangur er vafasamur ef meðferðin
hefst >48 klukkustunda eftir að einkenni koma
fram (21-23). Meðferð sem hefst snemma dregur
verulega úr veirumagni í öndunarvegi sjúklinga
og minnkar þannig líkur á smiti en styttir hins
vegar ekki þann tíma sem sjúklingur er smitandi
(15, 24, 25). Ymislegt bendir til að lyfin séu einnig
virk hjá ónæmisbældum einstaklingum og dragi
úr alvöru sýkingarinnar (26,27).
Árangur fyrirbyggjandi meðferðar með NA-hemlum í
árlegri inflúensu.
Oseltamivír og zanamivír koma í veg fyrir stað-
festa inflúensu hjá 70-90% heilbrigðra (12, 28, 29)
en fyrirbyggjandi virkni hjá ónæmisbældum ein-
staklingum hefur ekki verið fyllilega rannsökuð
(30).
í heimsfaraldri verður lögð áhersla á að
gefa fjölskyldumeðlimum veikra einstaklinga
fyrirbyggjandi meðferð. Fjórar rannsóknir hafa
verið birtar um árangur fyrirbyggjandi notkunar
oseltamivírs og zanamivírs á heimilum þar sem
inflúensa hafði greinst (31-35). Helstu niðurstöður
þeirra eru:
• Virkni (efficacy) 10 daga fyrirbyggjandi með-
ferðar með oseltamivíri var 81-91% ef litið er
á virkni til að fyrirbyggja veikindi en 48-63%
til að koma í veg fyrir sýkingu með eða án ein-
kenna. Þetta þýðir í raun að hluti þeirra sem
fékk fyrirbyggjandi meðferð í 10 daga fékk
einkennalausa sýkingu með fjórfaldri hækkun
mótefna gegn inflúensuveirunni sem vænt-
anlega verndaði gegn frekari sýkingu (33-35).
• Virkni 10 daga fyrirbyggjandi meðferðar með
zanamivíri var 75% þegar horft var á virkni
til að hindra veikindi en 60% til að koma í veg
fyrir sýkingu (31, 32,35).
• Líkur á smiti minnkuðu um 19% þegar sjúk-
lingar voru meðhöndlaðir með zanamivíri en
80% við meðhöndlun með oseltamivíri (35).
Þessar niðurstöður benda til að sjúklingar með
inflúensu smiti síður ef þeir eru meðhöndlaðir
með oseltamivíri heldur en zanamivíri.
Árangur meðferðar með NA-hemlum gegn
H5Nl-stofni inflúensuveiru
Bæði oseltamivír og zanamivír hafa sýnt góða
virkni í tilraunaglösum gegn öllum stofnum H5N1
(36, 37) en oseltamivír ónæmum stofnum hefur þó
verið lýst hjá nokkrum sjúklingum á oseltamivír
meðferð (38).
Engar staðlaðar rannsóknir hafa verið gerðar
á virkni NA hemla hjá einstaklingum sem sýkst
hafa af H5Nl-stofni inflúensuveirunnar né held-
ur árangri lyfjanna til að koma í veg fyrir smit.
Meðferð með oseltamivíri hefur verið lýst hjá 25
veikum einstaklingum af völdum H5N1 (39). Af
þeim létust 19 og virtist árangur meðferðarinnar
því vera lítill. Hins vegar hófst meðferðin seint og
ekki fyrr en sjúklingarnir voru orðnir alvarlega
veikir. Virkni oseltamivírs verður því tæpast metin
af þessum upplýsingum.
Lítil reynsla er af notkun zanamivírs við sýk-
ingu af völdum H5N1. Sýnt hefur verið fram á að
lyfið er virkt gegn öllum stofnum veirunnar inni á
rannsóknarstofu og einnig þeim stofnum sem eru
með minnkað næmi fyrir oseltamivíri (38).
Ónæmi árlegrar inflúensu fyrir NA-hemlum
Ónæmi fyrir oseltamivíri hefur verið lýst hjá um
1% fullorðinna og 5% barna sem meðhöndluð
voru með oseltamivíri í árlegri inflúensu (24, 40).
Hærra ónæmi fyrir oseltamivíri hefur verið lýst í
Japan og í einni rannsókn greindist ónæmi hjá 16-
18% bama (41,42). Þessar niðurstöður benda til að
ónæmi sjáist oftar hjá börnum sem meðhöndluð
eru með oseltamivíri heldur en fullorðnum.
Dýratilraunir benda til að oseltamivír-ónæmar
inflúensuveirur smitist síður milli einstaklinga og
valdi vægari einkennum en næmar veirur (43, 44).
Þetta vekur vonir um að þótt ónæmi fyrir oselta-
mivíri yrði útbreitt í heimsfaraldri þá myndi það
ekki hafa alvarlegar afleiðingar í för með sér. Allar
oseltamivír ónæmar veimr hafa reynst næmar
fyrir zanamivíri (38, 45, 46).
20 LÆKNAblaðið 2008/94