Læknablaðið - 15.01.2008, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR
INFLÚENSULYF
2. Fyrirbyggjandi notkun.
Gert er ráð fyrir að meðgöngutími sýkingarinnar
sé tveir til þrír dagar og að sýktur einstaklingur
sé smitandi frá einum sólarhring áður en einkenni
koma í ljós í allt að sjö til 10 daga.
Þar sem meðferð sjúklinga með oseltamivíri
eða zanamivíri dregur verulega úr líkum á smiti
(sérstaklega oseltamivír) (15, 24, 35) má halda því
fram að ekki sé alltaf þörf á fyrirbyggjandi með-
ferð hjá einstaklingum sem komast í nána snert-
ingu (innan við einn metra) við sjúklinga sem eru
á fullri veirulyfjameðferð. Auk þess draga aðrar
varnaraðgerðir eins og góður handþvottur, notk-
un sloppa, gríma, hanska og gleraugna verulega
úr líkum á smiti og minnka þannig þörfina á
veirulyfjum (58, 59).
Lyfjameðferð heilbrigðra sem munu komast
eða hafa komist í mikla nálægð við sýkta ein-
staklinga verður að byggjast á mati þeirra lækna
sem ávísa lyfjunum. Við það mat þarf að taka tillit
til eftirfarandi:
• Hversu miklar líkur eru á því að sjúklingurinn
sé með inflúensu?
• Hversu skæður er faraldurinn og hversu miklar
líkur eru á alvarlegum veikindum ef einstak-
lingurinn sýkist?
• Er sjúklingur á fullri veirulyfjameðferð?
• Hversu góðar varnaraðgerðir voru (verða) við-
hafðar þegar samneytið átti sér stað?
• Hversu lengi var (verður) einstaklingurinn
útsettur fyrir smiti? Náið samneyti í langan
tfma eykur líkur á smiti.
• Líkur á aukaverkunum við fyrirbyggjandi
notkun.
• Hefur einstaklingurinn verið bólusettur með
bóluefni gegn heimsfaraldri?
Læknar geta því mælt með eftir-
farandi fyrirbyggjandi notkun:
a. Engin fyrirbyggjandi meðferð verður gefin
en full meðferð hafin strax (innan 48 klukku-
stunda og helst innan 24 klukkustunda) eftir
að viðkomandi sýnir merki um sýkingu. Þar
sem birgðir veirulyfja eru takmarkaðar má færa
fyrir því rök að slík notkun tryggi bestu nýt-
ingu lyfjanna en þó með þeirri hættu að fjöldi
sjúklinga geti orðið verulegur og sumir hugs-
anlega orðið alvarlega veikir. Ef faraldurinn
verður hins vegar ekki skæður er skynsamlegt
að nota lyfin á þennan hátt vegna aukaverkana
lyfjanna sem sést geta við langvarandi fyr-
irbyggjandi notkun. Þeir sem bólusettir hafa
verið gegn heimsfaraldri eiga ekki að fá fyr-
irbyggjandi veirulyf nema sýnt hafi verið fram
á að bóluefnið veiti litla vörn.
b. Fyrirbyggjandi meðferð verður hafin eins
fljótt og auðið er eftir að einstaklingur hefur
komist í mikla nálægð við sjúkling (innan við
eins metra fjarlægð) og gefin í 10 daga. Verði
heilbrigður einstaklingur á fyrirbyggjandi með-
ferð veikur skal hann settur á fulla meðferð. Vert
er að benda á að þeir sem eru á fyrirbyggjandi
meðferð fá oft einkennalausa sýkingu og geta
því hugsanlega verið varðir gegn frekari sýk-
ingu eftir að fyrirbyggjandi meðferð líkur (35).
Ef sá sem verið hefur á fyrirbyggjandi meðferð
kemst aftur í nána snertingu við sjúkling með
inflúensu skal hann ekki settur á fyrirbyggj-
andi meðferð en full meðferð hafin ef einkenni
um sýkingu koma fram. Notkun á þennan hátt
tryggir næstbestu nýtingu veirulyfjanna.
c. Fyrirbyggjandi meðferð verður gefin heil-
brigðum einstaklingi áður en hann kemst í
mikla nálægð við þá sem eru sýktir. Meðferð
verður gefin í að minnsta kosti 10 daga eftir síð-
asta samneyti við sjúkling og að hámarki í sex
vikur. Utbreidd notkun lyfjanna á þennan hátt
er hins vegar óhagkvæm og þau munu nýtast
fáum.
í grófum dráttum má skipta þeim sem þurfa
fyrirbyggjandi lyfjameðferð í þrjá hópa:
1. Fjölskyldumeðlimir veikra
Samkvæmt viðbragðsáætlun verður leitast við að
meðhöndla sýkt fólk heima svo lengi sem ástand
þeirra leyfir. Heimilið ásamt fjölskyldumeðlimum
verður einangrað í 10 daga, hinn veiki settur á
veirulyfjameðferð eins fljótt og auðið er en með-
ferð einkennalausra fjölskyldumeðlima ákveðin
samkvæmt liðum a eða b hér að ofan.
2. Heilbrigðisstarfsfólk
Dregið verður úr smithættu á heilbrigðisstofn-
unum með því að gera heilbrigðisstarfsfólki
sem vinnur með sýkta einstaklinga skylt að nota
sérstakan hlífðarbúnað og fylgja ýmsum öðrum
sóttvarnaráðstöfunum. Auk þess verða sjúkling-
ar með inflúensu settir á veirulyfjameðferð sem
dregur verulega úr líkum á smiti. Hætta á sýkingu
hjá heilbrigðisstarfólki minnkar því verulega og
því hægt að bjóða meðferð samkvæmt liðum a, b
eða c.
3. Löggæslulið, björgunarsveitir
Leitast verður við að hafa eins fáa í vinnu við að
flytja og annast sjúka eins og kostur er. Rík áhersla
verður lögð á notkun hlífðarbúnaðar, að leiðbein-
ingum um sóttvarnir verði fylgt og veirulyf verði
boðin samkvæmt liðum a eða b.
LÆKNAblaðið 2008/94 23