Læknablaðið - 15.06.2008, Page 64

Limrurnar lækna best
Bókaútgáfan Hólar hefur sent frá sér bókina Heitar lummur - ráðlagður skammtur
ein limra tvisvar á dng gegn ólund eftir Hjálmar Freysteinsson, heimilislækni á
Akureyri. Hjálmar hefur lengi verið einn af vinsælustu hagyrðingum landsins
og margsinnis setið á palli hagyrðingamóta við góðan orðstír.
í bókinni er að finna 80 limrur. Viðfangsefnin eru margvísleg, þama má
meðal annars finna limru um seinvirkan iðnaðarmartn, sálarfræði fyrir byrj-
endur, kostun veðurfrétta og slysfarir hrúta.
Og er það ekki einmitt þetta sem limrurnar gera:
Andleysi, athyglisbrest,
uppþembu, hjartslátt og pest
ættlæga galla,
ilsig og skalla
limrurnar lækna best.
Þessi heilræði ættu auðvitað allir að hafa í huga, enda margsartnað mál að
lífið verður okkur léttara með hæfilegum skammti af grrni og gleði í bland við
alvarleikann.
Bókin er til í öllum helstu bókabúðunum, en einnig er hægt að panta hana
hjá Bókaútgáfunni Hólum holar@simnet.is - s. 587-2619. Verð bókarirtnar er kr.
1.690-.
Heitar lummur
Ráðlagður skammtur ein limra
tvisvar á dag gegti ólund
Hjálmar Freysteinsson
Micardis (Telmisartan) 20mg, 40mg og 80mg. STVTTSAMANTEKTÁEIGINLEIKUMLYFS ^ „tll
Hver tafla inniheldur 40 mg telmisarlan. Hvitar aflangar töflur með igröfnum kðdanum 51H á annarri hliöinni og merki fyrirtækisins á hinni hliöinni. Abendingar: Meðferð við háþrýstingi (essential hypertension). Skammtar og lyfjagjof: Fullorðmr þar met taldir
aidraóir Veniulega hefur 40 mg skammtur einu sinni á dag tilætluö áhrif. Hjá sumum sjúklingum getur 20 mg skammtur þó nægt. Þegar æskilegur blóöþrýstingur næst ekki má auka telmisartanskammt i mest 80 mg einu sinni a dag. Einmg ma nota telmisaitan
samtímis þvagræsilyflum af flokki tiaziöa svo sem hýdrðklórtíaziði sem hefur reynst hafa samleggjandi áhrif á blóðþrýstingslækkandi verkun telmisartans. Þegar skammtaaukning er hugleidd skal hafa i huga að hámarks blöóþrýstingslækkandi áhrif nást venjulega
fjórumátta vikum eftir að meðferö hefst. Skeit nýrnastarfsemi: Ekki þarf að breyta skammti hjá sjúklingum með vægt til i meðallagi skerta nýmastarfsemi. Takmörkuð reynsla hjá sjúklingum með alvariega skerta nýmastarfsemi eða sjuklingum i blóðskilun er
fyrirtiggjandi. Mælt er með minni upphafsskammti eða 20 mg hjá þessum sjúklingum. Skert lifrarstarfsemi: Hjá sjúklingum meö vægt- til meðalskerta lífrarstarfsemi ætti skammtur ekki að vera stærri en 40 mg einu sinni á dag Born og unglingar: Ekki er mælt með
notkun Micardis fyrir böm yngri en 18 ára þar sem ekki liggja fyrir nægjanlegar upplýsingar um öryggi og verkun. Frábendingar: Ofnæmi fyrir virka efninu eöa einhverju hjálparefnanna. Annar og síöasti þriöjungur meðgöngu og brjóstagjöf. Kvilli vegna þrengingar i
gallvegum. Alvariega skert lifrarstarfsemi. Sérstök varnaðarorð og varúðarreglur við notkun: Skert lifrarstarfsemi: Micardis á ekki að gefa sjúklingum meðgallteppu, kvilla vegna þrengingar I gallvegum eða alvarlega skerfa lifrarstarfsemi (sjá kafla 4.3) þar sem
brotthvarf telmisartans veröur aö mestu leyti í galli. Búast má viö að lifrarúthreinsun telmisartans sé skert hjá þessum sjúklingum. Micardis á aðeins aö nota með varúö hjá sjúklingum meö vægt- til meðalskerta lifrarstarfsemi.NymaæðaháþrystingurAukin hætta er á
alvarlegum lágþrýstingi og skertri nýmastarfsemi hjá sjúklingum meö tvíhliða nýrnaslagæöaþrengsli eða þrengsli í nýmaslagæö í einu starfhæfu nýra ef þeir eru meöhöndlaðir með lyfjum sem hafa áhrif á renin-angíótensin-aldósterónkerfið. Skert nýmastarfsemi og
nvraíaræðsla: Þeoar Micardis er notaö handa sjúklingum með skerta nýmastarfsemi, er mælt meö reglulegum mælingum á kalium- og kreatíningildum í sermi. Engin reynsla er af gjöf Micardis handa sjúklingum sem nýlega hafa gengist undir nyraigræöslu.
Blóðþurrð í æðum: Láqbrvstinqur meö einkennum (symptomatic hypotension) getur komiö fram, einkum eftir fyrsta skammt, hjá sjúklingum sem hafa skert blóörúmmál og/eða natríumskort eftir öfluga þvagræsandi meðferö, saltsnautt fæði, niöurgang eða uppköst.
Si íkt ástand skal lagfæra áður en Micardis er gefiö. Skert blóðrúmmál og/eöa natriumskort skal lagfæra áöur en Micardis er aefið. Annað ástand bar sem renin-anqiótensín-aldósterónkerfið er örvað: Hjá sjúklingum þar sem æðaþan og nýmastarfsemi er einkum háð
virkni renín-angíótensín-aldósterónkerfisins (t. d. sjúklingar með alvarlega hjartabilun (congestive heart failure) eða undirliggjandi nýmasjúkdóm, þar með talið nýmaslagæðaþrengsli) hefur meðhöndlun með lyfjum, sem hafa áhrif á þetta kerfi, verið tengd bráðum
lágþrýstingi, blóðnituraukningu, þvagþurrð eða í örfáum tilvikum bráöri nýmabilun (sjá kafla 4.8). Aldósterónheilkenni (primarv aldosteronism): Siúklingar með aldósterónheilkenni munu almennt ekki svara háþrýstilyfjum sem verka með því að hemja renin-
angiótensín'kerfið. Því er ekki mælt með notkun telmisartans. Ósæðar- oo míturlokubrenasli. hjartavöðvakvilli með þrenqingum oq hjartastækkun (obstructive hypertrophic cardiomyopathyLEins og með önnur æöavíkkandi lyf, skal gæta sérstakrar varúðar hjá
sjúklingum, sem eai með ósæðar- eða míturlokuþrengsli eða hjartavöövakvilla meö þrengingum og hjartastækkun. Blóðkaliumhækkun: Notkun lyfja sem hafa áhrif á renin-angíótensín-aldósterónkerfið getur valdið blóökalíumhækkun. Hjá öldruðum, sjuklingum
með skerta' nýrnastarfsemi sykursýkissjúklingum, sjúklingum sem meöhöndlaöireru með öðrum lyljum sem geta aukiö kalíumþéttni og/eða sjúklingum meö kvilla sem geta haft áhrif í þessu sambandi, getur blóðkalíumhækkun verið lifshættuleg. Aðuren íhuguð er
samhliða notkun lyfja sem hafa áhrif á renín-angíótensín-aldósterónkerfiö skal meta hlutfall ávinnings-áhættu. Helstu áhættuþættirfyrir blóðkalíumhækkun, sem hafa skal i huga, eru: Sykursýki, skert nýmastarfsemi, aldur (> 70 ára). Samhliöa notkun með einu eða
fleiri lyfjum sem hafa áhrif á renín-angíótensín-aldósterónkerfið og/eða kalíumuppbót. Lyf eða lyfjaflokkar sem geta valdið blóðkalíumhækkun: saltuppbót sem inniheldur kalíum, kaliumsparandi þvagræsilyf, ACEhemlar, angíótensín II viðtakablokkar, bólgueyöandi
gigtarlyf (NSAID) (þar með talið sértækir COX2 hemlar), heparín, ónæmisbælandi lyf (ciclosporín eða takrólímus), trímetóprím. Kvillar sem geta haft áhrif í þessu sambandi, einkum ofþomun, bráð ómeöhöndluö einkenni frá hjarta, efnaskiptablóðsýring, versnun á
nýmastarfsemi skyndileg versnun á ástandi nýma (t. d. smitsjúkdómar), frumurof (t. d. bráð blóðþurrð í útlim, rákvöðvalýsa, mikill áverki). Nákvæmt eftirtit með kalíum í sermi hjá sjúklingum í áhættuhópi er ráðlagt. Sorbitól: RáðlagurdagsskammturafMicardis 40 mg
töflum inniheldúr 169 mg sorbitól. Sjúklingar með óþægindi vegna arfgengs frúktósaóþols eiga ekki að taka Micardis. Annað: Eins og sést hefurvið notkun ACEhemla (angiotensin converting enzyme inhibitors) eru telmisartan og aðnr angíótensínblokkar greimlega
minna virkir til lækkunar blóðþrýstings hjá fólki af svörtum kynstofni en öðrum, líklega vegna hærri tíðni lágra reníngilda hjá svertingjum með háþrýsting. Eins og á við um önnur blóðþrýstingslækkandi lyf, getur of mikil blóðþrýstingslækkun hjá sjúklingum með
hjartakvilla með blóðþurrð eða hjarta- og æðasjúkdóm með blóðþurrö valdiö hjartadrepi eða heilablóðfalli. Milliverkanir við önnur lyf og aðrar milliverkanir: Ransóknir á milliverkunum hafa eingöngu verið gerðar hjá fullorönum. Lyf eða ly^aflokkar sem geta valdið
blóðkalíumhækkun: saltuppbót sem inniheldur kalíum, kalíumsparandi þvagræsilyf, ACEhemlar, angíótensín II viötakablokkar, bólgueyðandi gigtarlyf (NSAID) (þar með taliö sértækir COX2 hemlar), heparín, ónæmisbælandi lyf (ciclosporín eða takrólimus),
trimetóprím. Blóðkalíumhækkun er háð sameinuöum áhættuþáttum. Hættan er aukin þegar lyfið er notað ásamt þeim meðferðum sem nefndar eru hér að ofan. Hættan er sérstaklega mikil þegar samhliöa eru notuö kalíumsparandi þvagræsilyf og þegar lyfið er
notaö I tengslum við saltuppbót sem inniheldur kalium en aftur á móti er hættan minni við samhliöa notkun til dæmis ACEhemla eða bólgueyðandi gigtarlyfja (NSAID), að því tilskyldu að varúöarreglum við notkun sé fylgt nákvæmlega. Samhliða notkun sem ekki.er
réðlöað■ Kaliumsparandi þvagræsilyfeða kalíumuppbót: Angíótensín II blokkar draga úr kalíumtapi vegna þvagræsingar. Kaliumsparandi þvagræsilyf, t. d. spiranolactón, eplerenón, tríamteren eða amiloríö, kaliumuppbót eða saltuppbót sem inmheldur kalium getur
valdið marktækri hækkun á kalíum I sermi. Ef nota þarf þessi lyf samtímis vegna staöfests blóðkalíumtaps skal nota þau meö varúö og gera tíöar mælingará kalíum í sermi. L/'í/um: Tilkynnt hefur verið um afturkræfa hækkun á litiumþéttm í sermi og eiturverkamr við
samtímis gjöf litíums og ACEhemla og í mjög sjaldgæfum tilvikum við samtímis gjöf angíótensín II viötakablokka. Ef samhliöa notkun þessara lyfja reynist nauösynleg er ráðlagt að fylgjast vandlega með litíumgildum í sermi. Samhliða notkun sem fylqiast þarfmeð:
Bólgueyðandi gigtariyf (NSAID): Bólgueyöandi gigtariyf (þ. e. asetýlsalisýlsýra i bólgueyöandi skömmtum, COX2 hemlarog ósértæk bólgueyöandi gigtarlyf) geta minnkað blóðþrýstingslækkandi verkun angíótensín II blokka. Hjá sumum sjúklingum með minnkaða
nýmastarfsemi (t. d. sjúklingar með ofþomun eða aldraðir sjúklingar með minnkaöa nýmastarfsemi) getur samhliða notkun angíótensín II blokka og lyfja sem hamla cýclóoxýgenasa valdið frekari skerðingu á nýmastarfsemi, þar með talin bráð nýmabilun sem
venjulega gengur til baka. Því skal nota þessar samsetningar með varúð, einkum hjá öldruðum. Sjúklingar skulu fá nægilegan vökva og íhuga skal eftiriit meö nýmastarfseminni eftir að samhliöa meðferð er hafin og síðan meö reglulega millibili. Þvagræsilyf (tiazið
eð a mikilvirk þvagræsilyf(loop-diuretics): Þegar meðferð með telmisartani er hafin getur undanfarandi meðferð með stórum skömmtum af þvagræsilyfjum valdið rúmmálsskerðingu og hættu á lágum blóðþrýstingi. Samhliða meðferð sem þarfað taka tillittil Onnur
blóðþrýstingslækkandi lyf: Blóöþrýstingslækkandi áhrif telmisartans geta aukist við samhliða notkun annarra blóðþrýstingslækkandi lyfja. Byggt á lyfjafræðilegum eiginleikum eftirtalinna lyfla má búast við að þau auki blóðþrýstingslækkandi áhrif allra
blóöþrýstingslækkandi lyfja þar meö taliö telmisartans: Baklófen, amifostín. Enn fremur getur áfengi, barbitúröt, sefandi lyf (narcotics) og þunglyndislyf aukið hættu á stöðubundnum lágþrýstingi. Barksterar (almenn (systemic) notkun): Minnkun á
blóðþrýstingslækkandi verkun Meðganga og brjóstagjöf: Ekki liggja fyrir neinar fullnægjandi rannsóknaniðurstöður um notkun Micardis á meðgöngu. Rannsóknir á dýrum hafa sýnt fram á skaðleg áhrif á frjósemi. Hugsanleg áhætta fyrir menn er ekki þekkt.
Dýrarannsóknir benda ekki til vanskapandi áhrifa en eituráhrif á fóstur hafa komiö fram. Sem varúðarráðstöfun á því helst ekki að nota telmisartan á fyrsta þriðjungi meðgöngu. Aður en þungun er ráögerð skal skipta í annað lyf við hæfi. Aöðrum og síðasta þnðjungi
meðgöngu geta efni, sem hafa bein áhrif á renin-angíótensinkerfiö valdiö skaða og ef til vill dauða fósturs (sjá kafla 5.3) og því má ekki nota telmisartan á öðrum og síöasta þriðjungi meðgóngu. Ef þungun er staðfest skal hætta telmisartan meöferð eins fljótt og
kostur er. Brióstaaiöf: Telmisartan skal ekki nota handa konum með bam á brjósti, þar sem ekki er vitað hvort telmisartan skilst út í brjóstamjólk. Áhrif á hæfni til aksturs og notkunar véla: Engar rannsóknir hafa verið gerðar til aö kanna áhrif lyfsins á hæfni til
aksturs eða notkunar véla. Við akstur eöa notkun véla skal þó hafa í huga að við meöferö viö háþrýstingi getur stöku sinnum komið fram sundl eða slen. Aukaverkanir: Heildartíðni aukaverkana sem greint er frá fyrir telmisartan (41,4%) var venjulega sambærileg við
lyfleysu (43,9%) í samanburöarrannsóknum með lyfleysu. Tíðni aukaverkana var ekki skammtaháð og engin tengsl sáust við kyn, aldur eða kynþátt sjúklinganna. Eftirfarandi aukaverkunum sem taldar eru upp í neðangreindri töflu var safnað saman úr ollum
klíniskum rannsóknum með 5.788 sjúklingum meö hækkaðan blóðþrýsting sem meðhöndlaðir voru með telmisartani. Aukaverkunum er raðað eftir tíðni að viötekinni venju samanber eftirfarandi: Mjög algengar (> 1/10); algengar (> 1/100, < 1 /10); sjaldgæfar (> 1/1.
000 < 1/100)' mjög sjaldgæfar (>1/10.000, <1/1.000); koma örsjaldan fyrir (<1/10.000)lnnan tíðniflokka eru alvariegustu aukaverkanimar taldar upp fyrst. Svkinqar af völdum sýkla og snikjudýra: Algengar. Einkenni sýkingar (t. d. þvagfærasýking þar með talin
blöð'rubólga) ’sýking í efri hluta öndunarfæra þar með talin kokbólga og skútabólga. Geðræn vandamál: Sjaldgæfar: Kvíði. Augu: Sjaldgæfar. Sjóntruflanir. Eym og völundarhús: Sjaldgæfar. Svimi MeltingarfærijAlgengar Kvióverkur, niðurgangur, meltingartruflun
Sjaldgæfar: Munnþurrkur, uppþemba Mjög sjaldgæfar. Magaóþægindi Húðooundirhúð: Algengar. Exem Sjaldgæfar: Aukin svitamyndun Stoðkerfi oq stoðvefur: Algengar. Liðverkur, bakverkur (t. d. settaugabólga), vöðvakrampar eöa verkir i utlimum, vöðvaverkur
Sjaldgæfar: Sinabólga Almennaraukaverkaniroa aukaverkanirá ikomustað: Algengar. Brjóstverkur, inflúensulík veikindi. Frá þvi að telmisartan var sett á markað hafa auk þess komið fram hörundsroói, kláði, yfirlið, svefnleysi, þunglyndi, uppkost, lagþrýstingur (þar
með talinn stööubundinn lágþrýstingur), hægtaktur, hraðtaktur, óeðlileg lifrarstarfsemi, lifrarkvilli, skert nýmastarfsemi. þar meö talin bráð nýmabilun (sjá kafla 4.4), blóðkalíumhækkun, mæði, blóöleysi, eosínfiklapd, blóðflagnafæð, þróttleysi og skortur á verkun.
Tíðni þessara aukaverkana er ekki þekkt. Eins og fyrir aðra angiótensin II blokka hefur i einstaka tilvikum verið greint frá ofsabjúg, ofsakláða og öðrum skyldum verkunum. Rannsóknaniðurstöður Stöku sinnum hefur komið fram minnkun á blóðrauða eða auknmg á
þvagsýru í blóði sem kemur oftar fram við meðhöndlun með telmisartani en lyfleysu. Aukning á kreatíníni eða lifrarensímum hefur sést við meðhöndlun með telmisartani, en þessar breytingar á rannsóknaniðurstöðum komu jafnoft fram við meðhöndlun með lyfleysu
eða sjaldnar. Síðan telmisartan var settá markað hefurauk þess verið skýrtfrá hækkun á kreatinínfosfókínasa í blóði (CPK). Handahafi markaðsleyfis: Boehringer Ingelheim Intemational GmbH.Þýskaland.
Umboðsaðili á íslandi: Vistor hf„ Hörgatúni 2,210 Garðabæ. Pakkningar og verð í mars 2008: töflur 20. mg. 28 stk. kr. 3391; töflur40 mg. 28 stk. kr. 3438; töflur40 mg. 98 stk. kr. 9480; töflur 80 mg. 28 stk.
kr. 4167; töflur 80 mg. 98 stk. kr. 11410. Afgreiöslutilhögun: Lyfseöilsskylda. Greiðsluþáttaka sjúkratrygginga: B. HÆGT ERAÐ NÁLGAST SAMANTEKT Á EIGINLEIKUM LYFSINS (SPC) IFULLRI
LENGD HJÁ LYFJAUMBOÐSDEILD10G A HEIMASlÐU LYFJASTOFNUNAR. Texti stytturþann 19. mars 2008/ÓGS
®Boehringer
Ingelheim
500 LÆKNAblaðið 2008/94