Læknablaðið - 15.06.2008, Qupperneq 74

HUGLEIÐING HÖFUNDAR
T E I P
TEIP
Auður Ava
Ólafsdóttir
■■n ■■■
Auður er fædd í Reykjavík
1958 og las ítalskar
bókmenntir við háskólann
íBologna 1978-1979.
Lauk BA-prófi í sagnfræði
og bókmenntum frá HÍ.
Stundaði nám í listasögu
við Sorbonne í París á
árunum 1982-1988. Auður
hefur kennt
listasögu í HÍ og
verið forstöðumaður
Listasafns skólans frá
1997. Hún hefur unnið
við myndlistarumfjöllun
og gagnrýni fyrir útvarp
og sjónvarp, sett upp
myndlistarsýningar
og skrifað greinar
um listasöguleg efni.
Skáldsögur Auðar
eru Upphækkuð
jörð (1998), Rigning í
nóvember (2004) og
Afleggjarinn (2007).
■■■ ■■■
Á dögunum hringdi í mig kona sem hafði lesið
Afleggjara og spurði hvernig rithöfundi dytti
í hug að skrifa skáldsögu um 22 ára strák með
áhuga á rósarækt, kynlífi og dauða, um getnað í
gróðurhúsi, stelpujesúbarn og matreiðslu á sinn-
epshéra eða hvaðan væri annars ættuð þessi þrá-
hyggjukennda leit höfundar að fegurð og tilgangi,
hvernig fær maður viðlíka hugmyndir, spurði
konan, ja héma og annað eins, hver er hvatinn,
eða varstu ekki í fínu djobbi þegar þú kúventir og
gerðist óþekkt skáld? Svarið er eftirfarandi: Það
var límbandsrúlla sem gerði það að verkum að
ég tók skáldskaparveikina eins og jóðsótt á einni
nóttu og ákvað að verða rithöfundur.
Við upphaf Persaflóastríðs, fyrsta stríðsins sem
boðið var uppá í beirrni sjónvarpsútsendingu á
íslandi og helst skyldu menn vaka alla nóttina til
að missa ekki af leikslokum í áttafréttum CNN
morguninn eftir, kviknuðu engu að síður fáeinar
efasemdaraddir; hvað ef stríðið skyldi nú berast
alla leið til eyjunnar okkar, hvað þá, er nokkur
sjens að von sé á svo válegum tíðindum?
„Ef menn hafa sýnt þá fyrirhyggju að kaupa
límband, er ástæðulaust að hafa áhyggjur af yfir-
vofandi stríðsátökum", var þá haft eftir íslenskum
embættismanni og nú get ég ómögulega munað
hver heimildamaður minn er þótt ég hafi soldið
gramsað, en ég sé hann engu að síður fyrir mér
í peysu með vaffhálsmáli og hárið enn ekki farið
að grána, þannig að þetta hefur annaðhvort verið
sjónvarpsviðtal eða grein í blaði með mynd, en
það skiptir ekki máli, því boðskapurinn til þjóð-
arinnar var skýr. Með því að líma límband "í kross
yfir rúður" mætti koma í veg fyrir að menn skæru
sig á öxl á glerbroti í loftárás. Þótt stæðir nakinn
í miðju dúnhreiðrinu, var ástæðulaust að gera
sér rellu ef þú áttir klístraða límbandsrúllu undir
koddanum því um leið og þú sæir gult glampa-
skin af fallandi SM ART sprengjum í garði nágrann-
ans og fyndir lykt af bráðnuðu malbiki, sveipar þú
um þig sloppi og segist aðeins ætla að skjótast
fram og líma í kross yfir stofugluggann. Ekki var
sérstaklega tiltekið hvaða tegund af límbandi væri
æskilegt að nota, á mínu heimili er bara til þetta
mjóa, glæra sem er aðallega notað til að pakka inn
afmælisgjöfum til vina barnsins, þetta sem hefur
tilhneigingu til að klofna niður í örmjóar ræmur.
Ég var nýkomin til landsins eftir tíu ára dvöl
erlendis og fyrstu viðbrögð mín voru þau að vilja
ekki tilheyra þjóð sem hélt að stríð væri límbands-
rúlla og til vara að stríð væri fótboltaleikur sem
menn sætu yfir með flögur og bjór, þar til hermenn
bönkuðu upp á og bæðu um leyfi til að mega
skjóta. Síðan hugsaði ég með mér; ókei, ég get
ekki breytt því að hafa fæðst á þessari eyju, þar
er líka lóan, en ég ætla að verða rithöfundur og
skrifa um reynslu mína af límbandsrúllu. Þá gæti
ég líka dvalið samtímis á mörgum stöðum í einu,
sitt á hvað skautað milli stríðshrjáðra heimshoma
eða öslað um þúfnakarga og mýrarfláka, skipt
um kyn og persónuleika eftir því sem skáldskap-
urinn krefðist, ég myndi fjalla um háskaleiki eins
og ástina og glás af því sem gerist í bilinu milli
fæðingar og dauða, ég myndi stækka veröldina og
færa fáránleika styrjalda inn í sálarkima söguhetj-
anna og sýna fram á að maðurinn geti aðeins
glímt við sjálfan sig og aðeins sigrað sjálfan sig, í
heimi skáldsögunnar gæti allt gerst og ekkert væri
ómögulegt. Jafnvel þótt höfundur væri sá eini sem
vissi af því, þá lægi ósýnilegt gangvirki límbands-
rúllunnar á bakvið allt saman, eins og ámirtning
um tilgangslausa þjáningu mannsins. Og síðan sú
vitneskja að maðurinn ætti sér þrátt fyrir allt líka
hugsjónir. Því „ég hallast að því að maðurinn sé í
eðli sínu, í stórum dráttum, góður og heiðarlegur,
ef aðstæður leyfa." (Afleggjari)
Og það er sama hvert viðfangsefnið kann að
vera á yfirborðinu: ungur karlmaður sem heldur út
í heim með þrjá rósaafleggjara í farteskinu og það
markmið að koma í stand gömlum klausturgarði í
órækt, kona sem talar of mörg tungumál og á líka
of marga elskhuga og tekur að sér mállaust barn,
fótalaus unglingsstúlka sem fer í fjallgöngu af því
að hana dreymir um „að vera stödd fyrir ofan allt
sem er fyrir neðan", karlmannleg viðkvæmni,
veiðimenn, samband líkama og tungumáls, logn,
suddi, að borða pylsu; á bakvið mörg lög af orðum
lúrir ávallt vitneskjan um límbandið og spuming-
in hvort hægt sé, þrátt fyrir heimsku mannanna,
að auka á fegurð heimsins. Og þá getum við álykt-
að eins og Jón Gurtnar Árnason myndhöggvari
gerði þegar hann benti á að það mætti nota hníf til
að skera brauð ekkert síður en mann.
510 LÆKNAblaðið 2008/94