Læknablaðið - 15.09.2010, Blaðsíða 20

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
E
3
Húsavík Akureyri Egilsstaöir
Mynd 1. Notkun
myndgreiningar eftir
staösetningu.
af því þegar sýklalyf er valið, og velja eins
þröngvirk sýklalyf og kostur er. Tilgangur
sýklalyfjameðferðar er umfram allt að stytta
sjúkdómsgang og fækka fylgikvillum. Mælt er
með að penicillín V eða amoxicillín sé fyrsta val
þegar kemur að sýklalyfjum.4'7-”'15
Markmið þessarar rannsóknar var að kanna
hvort greining skútabólgu á fyrmefndum heilsu-
gæslustöðvum væri í samræmi við erlendar
leiðbeiningar, svo sem þær sænsku; í hvaða mæli
sýklalyf vom notuð við skútabólgu, og þá hvaða
sýklalyf.
Efniviður og aðferðir
Hér er um afturskyggna rannsókn að ræða þar
sem skoðaðir voru samskiptaseðlar á þremur
heilsugæslustöðvum, Akureyri, Húsavík og á
Egilsstöðum. Staðirnir voru valdir með tilliti
til aðgengis og nálægðar fyrir rannsakanda,
og Egilsstaðir raunar einnig valdir þar sem
þekkt er úr íslenskri rannsókn að þar eru
læknar íhaldssamir á sýklalyfjagjöf við annarri
loftvegasýkingu, miðeyrnabólgu.16 Valdar voru
út ICD-greiningamar J01.9 (acute sinusitis,
unspecified) og JOl.O (acute maxillary sinusitis)
úr SOGU-kerfi stöðvanna og skoðaði 1. höfundur
(JPÓ) alla viðkomandi samskiptaseðla á hverjum
stað. Börn yngri en 16 ára voru undanskilin.
Skoðað var allt árið 2004 en sökum
stærðarmunar þýðis á þessum stöðum var
einungis miðað við fyrstu tíu daga hvers mánaðar
á Akureyri. Þetta var gert til að hafa sem jafnastan
fjölda á stöðunum þremur, það er auðvelda
beinan samanburð á tölum auk þess að minnka
Tafla I. Tíðni höfuðeinkenna (samkvæmt sænskum leiðbeiningum).
iá nei uppl. vantar
Litað nefrennsli 24,8% 8,8% 66,4%
Tvífasa sjúkdómsmynd 14,3% 16,70% 69,0%
Höfuðverkur/andlitsverkur 55,3% 1,9% 42,7
Hiti 22,9% 13,0% 63,9%
vinnu við öflun frumgagna. Talið var ólíklegt
að með þessari aðferð mundum við missa af
„faraldri" skútabólgu og aðferðin gæfi þannig
allgóða mynd af nýgengi á Akureyri. Greining og
meðferð bráðrar skútabólgu var rannsökuð með
tilliti til nokkurra áhrifsþátta. Skráð voru kyn,
staður, aðkoma, atriði í sögu og skoðun sem notuð
voru við greiningu og höfð hliðsjón af erlendum
leiðbeiningum, menntun læknis svo og meðferð.
Sérstök áhersla var lögð á að kanna notkun
sýklalyfja. Borin var saman sýklalyfjanotkun
sérfræðinga í heimilislækningum annars vegar,
og lækna sem ekki eru heimilislæknar hins vegar.
Seinni flokkurinn samanstóð að langmestu leyti
af læknanemum, kandídötum og unglæknum
í afleysingum, en aðrar sérfræðigreinar en
heimilislækningar áttu þar einnig fulltrúa þótt
fáir væru.
Eingöngu var notuð lýsandi tölfræði til að gera
grein fyrir niðurstöðum rannsóknarinnar, þar
sem samanburður á áhrifaþáttum var gerður í
krosstöflum, með hjálp kí-kvaðrat-prófa. Nýgengi
var reiknað sem fjöldi greindra einstaklinga á
hverja 100 íbúa á ári. Til að reikna nýgengi á
Akureyri var fjöldi tilfella margfaldaður með
þremur.
Fengið var leyfi fyrir rannsókninni hjá Persónu-
vemd og Vísindasiðanefnd, auk leyfis yfirlækna
viðkomandi heilbrigðisstofnana.
Niðurstöður
Samanlagður fjöldi tilfella var 468, þar af 203 á
Akureyri, 148 á Húsavík og 117 á Egilsstöðum.
Konur voru 70,5% greindra, karlar 29,5%.
Nýgengi bráðrar skútabólgu árið 2004, miðað við
íbúatölur 1. jan. 2004, var samkvæmt því 3,3 á
hverja 100 íbúa á Akureyri, 3,7/100 á Egilsstöðum
og 3,7/100 á Húsavík. Þrjú höfuðeinkenni
bakteríuskútabólgu miðað við sænskar klínískar
leiðbeiningar12 voru til staðar hjá 3% greindra, tvö
höfuðeinkenni hjá 18,4%, 48,7% greindra höfðu
eitt þessara höfuðeinkenna og 29,9% höfðu ekkert
þeirra við greiningu skútabólgu, samkvæmt
skráningu í sjúkraskrá. Greiningaratriði sem
komu fram á samskiptaseðlum og voru talin
mikilvæg samkvæmt sænskum leiðbeiningum
sjást í töflu I.
Tímalengd einkenna kom fram á 67,5%
samskiptaseðla eða hjá 316 einstaklingum. Þar
af voru 102 sem komu innan tíu daga frá
upphafi einkenna. Myndgreiningartækni var
notuð til stuðnings greiningu í 11,1% tilvika.
Einungis var þar um að ræða hefðbundnar
röntgenmyndir. Á Húsavík studdust læknar við
röntgenmyndir í 23,6% tilfella, á Akureyri í 6,4%
532 LÆKNAblaðið 2010/96