Læknablaðið - 15.09.2010, Blaðsíða 69

Esopram
- escitalopram 5, 10, 15og 20 mg
Esopram - escitalopram 5,10,15 og 20 mg
filmuhúðaðar töflur. Virk innihaldsefni og styrkleikar:
Hver tafla inniheldur escítalópram (sem oxalat), 5,10,15 eða 20
mg. Ábendingar: Alvarlegar þunglyndislotur, felmtursröskun
með eða án víðáttufælni, félagsfælni, þráhyggju - árátturöskun
(OCD). Skammtar og lyfjagjöf: Ekki hefur verið sýnt fram á
öryggi notkunar skammta hærri en 20 mg. Esopram er gefið í
einum skammti á dag og má taka með eða án fæðu. Alvarlegar
þunglyndislotur: Venjulegur skammtur er 10 mg einu sinni á dag.
Hækka má skammtinn í að hámarki 20 mg á dag í samræmi við
svörun einstakra sjúklinga. Venjulega þarf 2-4 vikur til þess að fá
fram svörun gegn þunglyndinu. Eftir að einkennin hverfa er
meðferð í að minnsta kosti 6 mánuði nauðsynleg til að tryggja
svörunina. Felmtursröskun með eða án víðáttufælni: Mælt er með
5 mg upphafsskammti fyrstu vikuna áður en skammturinn er
hækkaður í 10 mg á dag. Skammtinn má hækka frekar í að
hámarki 20 mg á dag, í samræmi við svörun einstakra sjúklinga.
Hámarksverkun er náð eftir um 3 mánuði. Meðferð varir í nokkra
mánuði. Félagsfælni: Venjulegur skammtur er 10 mg einu sinni á
dag. Venjulega tekur það 2-4 vikur þar til dregur úr einkennum.
Eftir það má minnka skammtinn í 5 mg á dag eða auka hann í
hámark 20 mg á dag í samræmi við svörun einstakra sjúklinga.
Félagsfælni er langvinnur sjúkdómur og mælt er með 12 vikna
meðferð til að ná svörun. Þráhyggju- og árátturöskun:
Byrjunarskammtur er 10 mg einu sinni á dag. Skammtinn má
hækka í að hámarki 20 mg á dag í samræmi við svörun einstakra
sjúklinga. Þar sem þráhyggju- og árátturöskun er langvinnur
sjúkdómur á að meðhöndla sjúklinga nógu lengi til að tryggja að
þeir losni við öll einkenni. Endurmeta skal gagnsemi og
skammta lyfsins reglulega. Aldraðirsjúklingar (> 65 ára):
Upphafsmeðferð með hálfum venjulegum dagsskammti og
íhuga skal lægri hámarksskammt. Virkni Esopram gegn
félagsfælni hefur ekki verið rannsökuð hjá þessum aldurshópi.
Börn og unglingar (< 18 ára): Esopram skal ekki nota við meðferð
hjá börnum og unglingum <18 ára. Skert nýrnastarfsemi:
Skammtaaðlögun er ekki nauðsynleg hjá sjúklingum með væga
til miðlungi alvarlega skerðingu á nýrnastarfsemi. Ráðlagt er að
gæta varúðar hjá sjúklingum með alvarlega skerta
nýrnastarfsemi (CL^ minni en 30 ml/mín.). Skertlifrarstarfsemi:
Ráðlagður upphafsskammtur er 5 mg á dag fyrstu tvær vikur
meðferðar hjá sjúklingum með væga til miðlungi alvarlega
skerðingu á lifrarstarfsemi. Skammtinn má hækka í 10 mg á dag í
samræmi við svörun einstakra sjúklinga. Ráðlagt er að gæta
sérstakrar varúðar við skammtahækkun hjá sjúklingum með
alvarlega skerðingu á lifrarstarfsemi. ófullnægjandiCYP2C19
umbrot: Mælt er með 5 mg upphafsskammti á dag hjá
sjúklingum með ófullnægjandi CYP2C19 umbrot, fyrstu tvær
vikur meðferðar. Skammtinn má hækka í 10 mg á dag í samræmi
við svörun einstakra sjúklinga. Meðferð hætt: Forðast skal að
hætta meðferð skyndilega. Þegar meðferð með Esopram er hætt
ætti að lækka skammtinn smám saman á a.m.k. 1-2 vikum til að
draga úr hættu á fráhvarfseinkennum. Ef óbærileg einkenni
koma fram við skammtalækkun eða þegar meðferð er hætt má
íhuga að heQa aftur notkun á skammtinum sem áður var ávísað.
Síðan gæti læknirinn haldið áfram að lækka skammtinn, en
hægar. Frábendingar: Ofnæmi fyrir escítalóprami eða einhverju
hjálparefnanna. Samhliða meðferð með ósértækum,
óafturkræfum mónóamínoxidasa hemlum (MAO-hemlum)
vegna hættu á serótónínheilkenni með æsingi, skjálfta, ofurhita
o.fl.. Samhliða notkun escítalóprams og afturkræfra MAO-A
hemla eða afturkræfra ósértækra MAO-hemilsins línezólíðs
vegna hættu á að serótónínheilkenni komi fram. Varúð:
Eftirfarandi varnaðarorð og varúðarreglur eiga við lyf úr flokki
sértækra serótónín endurupptökuhemla (SSRI- Selective
Serotonin Reuptake inhibitors). Esopram ætti ekki að nota við
meðferð hjá börnum og unglingum <18 ára. Hegðun tengd
sjálfsvígshættu sem og óvild kom oftar fyrir í klínískum
rannsóknum hjá börnum og unglingum sem fengu meðferð
með þunglyndislyfjum en þeim sem fengu lyfleysu. Ef ákvörðun
um meðferð, sem byggð er á klínísku mati, er tekin samt sem
áður, ætti að fylgjast vel með hvort fram koma einkenni um
sjálfsvígshættu hjá sjúklingnum. Upplýsingar um öryggi
notkunar hjá börnum og unglingum þegar til langs tíma er litið
m.t.t. vaxtar, þroska, vitsmunalegrar þróunar og hegðunar, liggja
auk þess ekki fyrir. Sumir sjúklingar með felmtursröskun geta
fundið fyrir auknum kvíðaeinkennum í upphafi meðferðar með
þunglyndislyfjum. Yfirleitt dregur úr þessum þverstæðukenndu
viðbrögðum innan tveggja vikna við áframhaldandi meðferð.
Mælt er með lágum upphafsskammti til að draga úr líkum á
kvíðaaukandi áhrifum. Hætta skal notkun lyfsins hjá öllum
sjúklingum sem fá krampa. Forðast skal notkun SSRI lyfja hjá
sjúklingum með hvikula flogaveiki og fylgjast skal náið með
sjúklingum með flogaveiki í jafnvægi. Hætta skal notkun SSRI
lyfja ef tíðni krampa eykst. Gæta skal varúðar við notkun SSRI
lyfja hjá sjúklingum með sögu um oflæti/ólmhug. Hætta skal
notkun SSRI lyfja hjá öllum sjúklingum á leið í oflætisfasa.
Meðferð með SSRI lyfjum getur breytt blóðsykursstjórnun hjá
sykursýkissjúklingum. Aðlaga gæti þurft skammta af insúlíni og/
eða sykursýkislyfjum til inntöku. Þunglyndi fylgir aukin hætta á
sjálfsvígshugsunum, sjálfsskaða og sjálfsvígi. Þessi hætta erfyrir
hendi þar til umtalsverður bati á sér stað. Þar sem bati verður
e.t.v. ekki á fyrstu vikum meðferðar eða lengur, þarf að hafa náið
eftirlit með sjúklingum þar til slíkur bati verður. Það er almenn
klínísk reynsla að sjálfsvígshætta getur aukist á fyrstu stigum
batans. Aðrir geðsjúkdómar sem Esopram er ávísað gegn geta
einnig tengst aukinni hættu á sjálfsvígstengdri hegðun. Að auki
geta slíkir sjúkdómar verið til staðar samhliða alvarlegu
þunglyndi. Því skal gæta varúðar eins og þegar um alvarlegt
þunglyndi er að ræða þegar sjúklingum er veitt meðferð við
öðrum geðsjúkdómum. Vitað er að sjúklingar með sögu um
sjálfsvígstengda hegðun og þeir sem hafa umtalsverðar
sjálfsvígshugsanir áður en meðferð er hafin, eiga frekar á hættu
að fá sjálfsvígshugsanir eða gera tilraunir til sjálfsvígs og ætti að
fylgjast mjög náið með þeim meðan á meðferð stendur. Fylgjast
skal náið með sjúklingum á lyfjameðferð og þá sérstaklega þeim
sem eru í verulegri áhættu, einkum í upphafi meðferðar og við
breytingará skömmtun. Vekja ætti athygli sjúklinga (og
umönnunaraðila sjúklinga) á nauðsyn þess að fylgjast með allri
klínískri afturför, sjálfsvígshegðun eða hugsunum og
óvenjulegum breytingum á hegðun og að leita læknis
samstundis ef þessi einkenni koma fram. Notkun SSRI/SNRI lyfja
hefur verið tengd myndun hvíldaróþols, sem einkennist af
huglægt óþægilegu eða illþolanlegu eirðarleysi og hreyfiþörf,
oft samhliða því að geta hvorki staðið né setið kyrr. Mestar líkur
eru á þessu á fyrstu vikum meðferðar. Hjá sjúklingum sem fá
þessi einkenni getur verið skaðlegt að auka skammtinn. Mjög
sjaldan hefur verið greint frá blóðnatríumlækkun, sennilega
vegna ófullnægjandi seytingar þvagstemmuvaka (SIADH),
samhliða notkun SSRI lyfja, sem yfirleitt gengur tilbaka þegar
meðferð er hætt. Gæta skal varúðar hjá sjúklingum í áhættuhópi
svo sem öldruðum, sjúklingum með skorpulifur og sjúklingum í
samhliða meðferð með lyfjum sem vitað er að valda
blóðnatríumlækkun. Greint hefur verið frá óeðlilegum
blæðingum í húð, svo sem flekkblæðingu og purpura við notkun
SSRI lyQa. Gæta skal varúðar hjá sjúklingum sem taka SSRI lyf,
einkum við samhliða notkun segavarnarly^a til inntöku, lyfja
sem vitað er að hafa áhrif á starfsemi blóðflagna og hjá
sjúklingum með þekkta blæðingatilhneigingu.Takmörkuð
klínísk reynsla eraf samhliða notkun SSRI lyfja og
raflostsmeðferðar og er því ráðlagt að gæta varúðar. Ráðlagt er
að gæta varúðar ef escítalópram er notað samhliða ly^um með
serótónínvirkáhrif svo sem súmatriptani eða öðrum
triptanlyfjum, tramadóli og tryptófani. í mjög sjaldgæfum
tilvikum hefur verið greint frá serótónínheilkenni hjá sjúklingum
sem nota SSRI lyf samhliða serótónínvirkum lyfjum. Safn
einkenna, svo sem æsings, skjálfta, vöðvarykkjakrampa og
ofurhita gætu bent til framkomu þessa ástands. Ef þetta kemur
fyrir skal meðferð með SSRI lyfinu og serótónínvirka lyfinu hætt
strax og meðferð gegn einkennum hafin. Samhliða notkun SSRI
ly^a og náttúrulyfja sem innihalda Jóhannesarjurt (Hypericum
perforatum) gæti valdið aukinni tíðni aukaverkana. Einkenni
þegar meðferð er hætt eru algeng, einkum ef meðferð er hætt
skyndilega. í klínískum rannsóknum komu aukaverkanir þegar
meðferð var hætt fram hjá um 25% sjúklinga sem fengu meðferð
með escítalóprami og 15% sjúklinga sem fengu lyfleysu. Hættan
á einkennum þegar meðferð er hætt ræðst af nokkrum þáttum,
þar á meðal lengd meðferðar og skömmtum og hraða
skammtalækkunar. Svimi, skyntruflanir, svefntruflanir, æsingur
eða kvíði, ógleði og/eða uppköst, skjálfti, rugl, svitamyndun,
höfuðverkur, niðurgangur, hjartsláttarónot, tilfinningalegt
ójafnvægi, pirringur og sjóntruflanir eru algengustu
aukaverkanir sem greint hefur verið frá. Þessi einkenni eru
almennt væg til miðlungi alvarleg, en geta hins vegar verið
alvarleg hjá sumum sjúklingum. Þessi einkenni koma yfirleitt
fram á fyrstu dögunum eftir að meðferð er hætt, en mjög sjaldan
hefur verið greint frá slíkum einkennum hjá sjúklingum sem hafa
óvart gleymt að taka skammt. Þessi einkenni ganga almennt
sjálf tilbaka og yfirleitt innan 2 vikna, þó hjá sumum
einstaklingum geti þau varað lengur (2-3 mánuði eða meira).
Það er því ráðlagt að lækka skammtinn af escítalóprami smám
saman þegar meðferð er hætt, á nokkrum vikum eða mánuðum,
samkvæmt þörfum sjúklingsins. Ráðlagt er að gæta varúðar við
meðferð sjúklinga með kransæðasjúkdóma vegna takmarkaðrar
klínískrar reynslu. Milliverkanir: Samsetningar sem ekkimá
nofa.'Greint hefur verið frá alvarlegum viðbrögðum hjá
sjúklingum sem fá SSRI lyf samhliða ósértækum, óafturkræfum
MAO-hemli og hjá sjúklingum sem hafa nýlega hætt meðferð
með SSRI lyfi og hafið meðferð með slíkum MAO-hemli. í sumum
tilvikum hefur sjúklingurinn fengið serótónínheilkenni. Ekki má
nota escítalópram samhliða óafturkræfum MAO-hemlum.
Notkun escítalóprams má hefja 14 dögum eftir að meðferð með
óafturkræfum MAO-hemli er hætt og að minnsta kosti einum
degi eftir að meðferð með afturkræfa MAO-hemlinum
móklóbemíði er hætt. Að minnsta kosti 7 dagar skulu líða frá því
að meðferð með escítalóprami er hætt, áður en meðferð með
ósértækum, óafturkræfum MAO-hemli er hafin. Vegna hættu á
serótónínheilkenni má ekki nota escítalópram samhliða MAO-A
hemli. Ef samhliða notkun reynist nauðsynleg, skal hefja hana í
lægstu ráðlögðu skömmtum og efla klínískt eftirlit. Sýklalyfið
línezólíð er afturkræfur ósértækur MAO-hemill og skal ekki gefið
sjúklingum í meðferð með escítalóprami. Ef samhliða notkun
reynist nauðsynleg, skal gefa það í lægstu skömmtum og undir
nákvæmu klínísku eftirliti. Gæta skal varúðar við samhliða
notkun selegilíns vegna hættu á myndun serótónínheilkennis.
Selegilín í skömmtum allt að 10 mg/dag hefur verið gefið
samhliða handhverfri blöndu af cítalóprami á öruggan hátt.
Samsetningar sem krefjast varúðar við notkun: Samhliða gjöf
serótónínvirkra lyfja getur valdið serótónínheilkenni. SSRI lyf
geta lækkað krampaþröskuld. Gæta ber varúðar við samhliða
notkun annarra ly^a sem geta lækkað krampaþröskuld. Greint
hefur verið frá auknum áhrifum þegar SSRI lyf eru gefin samhliða
litíum eða tryptófani, því skal gæta varúðar þegar þessi lyf eru
notuð samhliða. Samhliða notkun SSRI lyfja og náttúrulyija sem
innihalda Jóhannesarjurt getur aukið tíðni aukaverkana.
Breytingar á segavarnaráhrifum geta komið fram þegar
escítalópram er gefið samhliða segavarnarlyfjum til inntöku.
Hafa skal nákvæmt eftirlit með storkuþáttum hjá sjúklingum
sem fá meðferð með segavarnarlyfjum til inntöku þegar meðferð
með escítalóprami er hafin eða henni hætt. Ekki er gert ráð fyrir
neinum milliverkunum tengdum lyfhrifum eða lyQahvörfum á
milli escítalóprams og alkóhóls. Eins og á við um önnur geðlyf er
samhliða neysla áfengis hins vegar ekki ráðlögð. Áhrif annarra
lyfja á lyfjahvörf escitalóprams: Umbrot escítalóprams eru
aðallega fyrir tilstilli CYP2C19. CYP3A4 og CYP2D6 gætu einnig
lagt sitt af mörkum við umbrotin, þó í minna mæli. Umbrot
aðalumbrotsefnisins S-DCT (afmetýlerað escítalópram) virðist
hvatt að hluta af CYP2D6. Samhliða gjöf escítalóprams og
ómeprazóls 30 mg einu sinni á dag (CYP2C19 hemill) leiddi til
miðlungi mikillar (um 50%) aukningar á þéttni escítalóprams í
plasma. Samhliða gjöf escítalóprams og címetidíns 400 mg
tvisvar á dag (miðlungi öflugur almennur ensímhemill) leiddi til
miðlungi mikillar (um 70%) hækkunará þéttni escítalóprams í
plasma. Því skal gæta varúðar við samhliða notkun CYP2C19
hemla (t.d. ómeprazóls, esómeprazóls, flúvoxamíns,
lansóprazóls, tiklópidíns) eða címetidíns. Lækkun skammta af
escítalóprami gæti verið nauðsynleg á grundvelli eftirlits með
aukaverkunum við samhliða meðferð. Áhrif escitalóprams á
lyfjahvörf annarra lyfja: Escítalópram er hemill ensímsins
CYP2D6. Ráðlagt er að gæta varúðar þegar escítalópram er gefið
samhliða lyfjum sem eru umbrotin að mestu fyrirtilstilli þessa
ensíms, og hafa þröngan lækningalegan stuðul, t.d. flekaíníð,
própafenón og metóprólól (þegar það er notað gegn
hjartabilun), eða sumum lyfjum sem hafa áhrif á miðtaugakerfið
og eru umbrotin aðallega fyrirtilstilli CYP2D6, t.d. þunglyndislyf
svo sem desipramín, klómipramín og nortriptýlín eða geðrofslyf
eins og risperidón, tíórídazín og halóperidól. Skammtaaðlögun
gæti verið nauðsynleg. Samhliða gjöf desipramíns eða
metóprólóls leiddi í báðum tilvikum til tvöföldunar á
plasmaþéttni þessara tveggja hvarfefna CYP2D6. In vitro
rannsóknir hafa sýnt fram á að escítalópram getur einnig valdið
vægri hindrun á CYP2C19. Ráðlagt er að gæta varúðar við
samhliða notkun lyfja sem eru umbrotin af CYP2C19.
Aukaverkanir: Mjög algengar (^1/10); Ógleði. Algengar (^1/100
til <1/10); Minnkuð matarlyst, aukin matarlyst, kvíði, eirðarleysi,
óeðlilegir draumar, karlar og konur: skert kynhvöt, konur: skortur
á fullnægingu, svefnleysi, svefnhöfgi, sundl, náladofi, skjálfti,
skútabólga, geispar, niðurgangur, hægðatregða, uppköst,
munnþurrkur, aukin svitamyndun, liðverkir, vöðvaverkir, karlar:
sáðlátstruflanir, getuleysi, þreyta, hiti, þyngdaraukning.
Sjaldgæfar (£1/1.000 til <1/100);Tannagnístran, æsingur,
taugaóstyrkur, felmtursköst, ruglástand, bragðskynstruflanir,
svefntruflanir, yfirlið, Ijósopsstæring, sjóntruflanir, eyrnasuð,
hraðtaktur, blóðnasir, blæðingar í meltingarfærum (þ.m.t.
blæðingar í endaþarmi), ofsakláði, skalli, útbrot, kláði, konur:
millitíðablæðingar, asatíðir, bjúgur, þyngdartap. Mjög sjaldgæfar
(^1/10.000 til <1/1.000); Bráðaofnæmi, árásarhneigð, sjálfshvarf,
ofskynjanir, serótónín-heilkenni, hægtaktur. Koma örsjaldan fyrir
(^ 1/10.000), tíðni ekki þekkt; Blóðflagnafæð, óeðlileg seyting
þvagstemmuvaka, blóðnatríum-lækkun, oflæti, sjálfsvígs-
hugmyndir, sjálfsvígshegðun, hreyfibilun, hreyfitruflanir,
krampar, réttstöðu-lágþrýstingur, lifrarbólga, flekkblæðing,
ofsabjúgur, þvagteppa, karlar: standpína, mjólkurflæði, óeðlileg
lifrarpróf. Aukaverkanir eru algengastar á fyrstu eða annarri viku
meðferðar og minnka venjulega í styrk og algengi við
áframhaldandi meðferð. Greint hefur verið frá eftirfarandi
aukaverkunum fyrir lyf úr flokki SSRI lyfja: skynhreyfióeirð/
hvíldaróþol og lystarstol. Greint hefur verið frá lengingu QT bils
eftir að lyfið kom á markað, einkum hjá sjúklingum með
undirliggjandi hjartasjúkdóm. Ekki hefur verið sýnt fram á nein
orsakatengsl. Algengt er að einkenni komi fram þegar meðferð
með SSRI/SNRI ly^um er hætt (einkum ef það er gert skyndilega).
Svimi, skyntruflanir, svefntruflanir, æsingur eða kvíði, ógleði og/
eða uppköst, skjálfti, rugl, svitamyndun, höfuðverkur,
niðurgangur, hjartsláttarónot, tilfinningalegt ójafnvægi,
pirringur og sjóntruflanir eru algengustu viðbrögðin sem greint
er frá. Þessi einkenni eru almennt væg til miðlungi alvarleg og
ganga sjálfkrafa tilbaka, en geta hins vegar hjá sumum
sjúklingum verið alvarleg og/eða langvarandi. Það er því ráðlagt
að hætta meðferð með escítalóprami smám saman með
skammtalækkun þegar ekki er lengur þörf fyrir meðferð.
Pakkningar og hámarksverð í smásölu (1. ágúst 2010): 5 mg
100 stk; 6.843 kr. 10 mg 28 stk: 3.502 kr. 10 mg 100 stk; 7.292 kr.
15 mg 28 stk; 3.996 kr. 15 mg 100 stk; 7.292 kr. 20 mg 28 stk;
4.361 kr. 20 mg 100 stk; 7.292 kr. Afgreiðslutilhögun: R.
Greiðsluþátttaka: B. Markaðsleyfishafi: Actavis Group PTC ehf.
Febrúar2010.
hagur í heilsu
LÆKNAblaðið 2010/96 581