Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2007, Blaðsíða 35

SKOÐANASKIPTI
Hugleiðingar í þeim dúr sem lagðar era fram í grein minni má kalla
bamalegt yfirborð, alhæfingar og vinstravæl um þörf á breyttu hugarfari.
Það má jafnvel láta að því liggja að slíkar hugleiðingar byggi á vanþekk-
ingu á sögulegum upprana þjóðríkisins eða óskilgreindri fjarlægð við
stétta- og verkalýðsbaráttu. En spurningin situr samt eftir og hún skiptir
máh í hversdegi útskúfunar: Hvers vegna á bam af tyrkneskum ættum sem
á aðeins eitt föðurland - Þýskaland; hefur þýsku að móðurmáli, gengur í
þýska skóla og á sér þýska framtíð - að þurfa að vera í vafa um að það sé
Þjóðverji? Hvenær verður Múhameð Islendingur og hver leyfir honum að
verða það?
Eg er sammála þeirri staðhæfingu að virðing íyrir manngildi eigi að
vera réttlætingin íyrir jafiiri stöðu einstaklinga í samfélaginu - þjóðerrds-
legur upprani á augljóslega engu að skipta í þeim efhum. I hinum
praktíska veraleika sem bimar á fólki á hverjum degi er slíkt tal hins vegar
oftar en ekki innantóm orð á blaði. Við hfúm enn í þjóðríki og við hfum
enn í heimi þjóðernishugmynda stórra sem smárra, hvort sem okkur líkar
betm eða verr. Við eram daginn út og inn umvafin fréttum af „Islandi“ og
„Islendingum“. Allir sem hér búa og alast upp lifa og hrærast innan slíkra
skilgreininga, hvað svo sem fræðimenn segja um fallandi fót þjóðríkja,
blómstrandi mannréttindasamþykktir eða uppgang þjóðernishyggju.
Bam af erlendum uppruna lifir ekki og hrærist í heimi heimspekinnar,
það lifir í heimi raunveruleikans, daglegrar skólagöngu og samskipta, sjálfs-
mynda sem samfélagið heldur að því. Ef möguleikamir á að breyta og skil-
greina upp á nýtt þessar sjálfsmyndir era fleiri en ekki færri þá getm slíkt
verið einn fiðm í betra samfélagi og raunsönnu manngildi hversdagsins.
I grein Stefamu Oskarsdóttur er farið fögram orðum um þróun innan
ESB og látið að því liggja að þar kúri við völd einhvers konar sýn um
manngildi óháð uppruna. Því er haldið fram að dregið hafi úr mikilvægi
þjóðemis og að mannréttindi hafi verið fest í sessi með alþjóðlegum sam-
þykktum, fólk geti tekið sér búsetu hvar sem er í Evrópu „og notið þar
sömu réttinda og heimamenn“.
Vissulega hefur fólk flust unnvörpmn á milli landa og þeirri þróun hafa
verið gefin falleg nöfn eins og „frjálst flæði“ og „marmréttindi“. En hvað
er að gerast í raun og vera?
Þvú er væntanlega best svarað með því að heyra hvað kynslóðir mús-
hmskra innflytjenda í París hafa að segja um manngildi „óháð þjóðerni“
og „óháð menningarlegum uppruna“. Innflytjendur af fjarlægum uppruna
33