Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2007, Side 110

ÁSTRÍÐUR STEFÁNSDÓTTIR
mögulegt að sjúkliagurinn geri aðrar kröfur til læknisrns en við hér
eigum að venjast og hafi annaðhvort innbyggt traust eða vantraust á
heilbrigðisstéttum þegar hann mætir í viðtahð.
Túlk eða ekki túlk?
Einn vandi sem við er að etja í þjónustu við innflytjendur á íslandi er hve
samfélagið er lítáð. Málsamfélögin eru mörg og fámenn.38 Um mörg
tungumál gildir að túlkar sem kunna góð skfl á hlutverki túlksins eru
vandfundnir eða ófinnanlegir. Eins og sést best af dæminu um Búa leysir
það ekki allan vanda að hafa aðgang að fjölskyldumeðlimi eða vinnufélaga
sem kann bæði málin. Reynsla höfnndar sem læknis á móttöku finir inn-
flytjendur er emi fremur sú að þótt fagfólk vilji utanaðkomandi túlk þá rill
sjúklingur eða aðstandandi ekki endilega slíkan túlk. Ástæðan er iðulega
sú að ræða þarf riðkvæm mál og sjúklingurinn treystir ekki utanaðkom-
andi manneskju til að túlka samtalið. I slíkum tilfellum hefur ekki verið
farin sú leið að þröngva túlki inn í samtalið. I stað þess að hafa utanað-
komandi túlk er rinur, kunningi eða þölskjddumeðhmur fenginn til að
túlka. I aðstæðum af þessu tagi skiptir miklu að allir leggi sig ffarn um að
láta samskiptin ganga upp. Jafhframt er nauðsynlegt að gera sér grein fyr-
ir þeirri ónákvæmni og þeim takmörkunum sem slík samskipti kunna að
hafa í för með sér. Reynsla mín í starfi bendir til þess að hérlendis sé túlka-
þjónusta fyrir innflytjendur almennt á því stdgi sem kenna má rið „hug-
myndaffæði hjálparmannsins“ og nefnd var hér að ffaman. Aðgangur að
fagmenntuðum samfélagstúlkum er enn sem komið er ekki greiður. Mik-
ið framfaraskref væri að fá háskólamenntaða samfélagstúlka’9 sem hefðu
tileinkað sér aðra og riðurkenndari hugmjmdaffæði. Meginmarknúð slíkrar
nálgunar væri að styrkja stöðu innflytjandans í samtalinu, og greiða fyrir
merkmgarbæru samtali á núlh tveggja einstaklinga sem tala ólík tungumál
og hafa ólíkan menningarlegan bakgrunn.40 Það er erfið staða þegar ein-
staklingar í samfélagi innflytjenda bera ekki fullt traust til túlks sem lækn-
38 Alþjóðahús býður upp á túfkun á u.þ.b. 50 tungumálum, sbr: http://www. ahus.
is/is/ t-Lkar-og-endur-al-j-ah-ss-42.html, sótt 30. janúar 2008.
39 Þessi skoðun hefur eirrnig komið ffarn hjá Sabine Leskopf verkefnisstjóra túlka-
þjónusm Alþjóðahúss. Sjá: http://wwvtruv.is/heim/frettir/frett/prenta/ store64/
iteml77033/, sótt á vefinn 30. janúar 2008.
40 Humphrey og félagar tala um „bilingual-biculmral" túlkun: Jan Humphre}', Bob
Alcom og Janice H. Humphrey, So You Want to Be an Interpreter, bls. 8.10.
108