Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2007, Blaðsíða 102

ÁSTRÍÐUR STEFÁNSDÓTTIR
sem reist er á þekkingu og skilningi. í tilbúna dæminu er ekki um að ræða
sjúkdóm sem ógnar lífi og heilsu annarra. Búa var þtd eins og áður sagði
heimilt að hafiia meðferð. Astæða þess að hann hafnar meðferðinni skipt-
ir þó máli. Annars vegar getur ástæðan verið sú að sjúklingur \dti um hvað
máhð snýst og hafi myndað sér sjálfstæða skoðun sem byggist á hans eigin
giidismati. Hins vegar getur hann hafnað meðferð vegna þess að hann
skilur ekki hvað um er að vera og treystir þ\’í ekki lækninum. I síðara til-
vikinu er ekki um yfinægaðan vilja sjúklingsins að ræða þegar ráðlagðri
meðferð er hætt heldur má segja að meðferðin sjálf hafi mistekist. Sjúk-
lingnum stóðu ekki til boða eðlilegir valkostdr og þar af leiðandi fékk hann
verri læknisþjónustu heldur en hann hefði fengið ef hann hefði skilið hvað
fólst í meðferðirmi og tekið ákvörðun á þeim grundvehi.
Þegar við veltum fyrir okkur á hvern hátt megi koma í veg fyrir að
sjúhlingar lendi í sömu aðstöðu og Búi er nauðsynlegt að greina betur
þann vanda sem við blasir. Læknirinn og sjúklingurinn tala ekki sama
tungumál og því er milliganga túlks nauðsynleg til að koma á samskiptum.
Þótt lausn samskiptavandans sé fólgin í túlknum þá skapar tilkoma hans
líka vanda. Túlkurinn er í senn forsenda þess að eitthvert flæði upplýsinga
geti átt sér stað en jafnframt getur túlkurinn skermað sjúklinginn af ffá
lækninum. Við túlkunina getur sjúkrasagan orðið brotakennd og menguð
af skoðunum túlksins. Utskýringar læknisins komast þá illa til skila. Þegar
það gerist á læknirinn erfitt með að standa undir siðferðilegum og kagaleg-
um skyldum sínum við sjúklinginn.16 Þó skiptir ef tdl vill mestu máli í tdl-
búna dæminu hér að ff aman að læknirinn og sjúklingurinn fá ekki tækifæri
tdl að mynda það trúnaðarsamband sem er grundvöllur meðferðar.
Lausn samskiptavandans sem hér er tdl umræðu getur ekki verið fólgin
í því að hafna aðstoð túlks - þá yrði tæpast um neitt samtal að ræða. Túlk-
urinn er forsenda eðlilegra samskipta. Starf hans er á hinn bóginn vanda-
samt og krefst töluverðrar fagþekkdngar. Starf hans er bæði tæknilega og
siðferðilega flókið og því er mikilvægt að huga vel að því hvað beri að var-
16 Lög um réttdndi sjúklinga nr. 74/1997, 5. gr.: „Sjúklingur á rétt á upplýsingum
um: a. heilsufar, þar á meðal læknisffæðilegar upplýsingar um ástand og batahorf-
ur, b. fýrirhugaða meðferð ásamt upplýsingum um framgang hemtar, áhættu og
gagnsemi, c. önnur hugsanleg úrræði en fýrirhugaða meðferð og afleiðingar þess
ef ekkert verður aðhafst, d. möguleika á að leita álits annars læknis eða annarra
heilbrigðisstarfemanna efrir því sem við á um meðferð, ástand og batahorfur.“;
Sjá einnig: Siðareglur Læknafélags Islands, júní 2006: 8.og 9.gr.
IOO