Þjóðlíf - 01.05.1988, Side 43

Þjóðlíf - 01.05.1988, Side 43
MENNING Sæmundur Valdimarsson á vinnustofu sinni. „Einu sinni sagði mér sálfræðingur að verkalýðsleiðtogar berjist með kjafti og klóm fyrir því að halda stöðum sínum, af því þeir geti alls ekki til þess hugsað að fara að vinna á eyrinni aftur. Eflaust er þetta rétl. í sumum félögum hefur ekki verið kosið árum saman. Leiðtogarnir segja að það sé vegna þess hve erfitt er að halda kosningar. Lýð- ræðið er alltaf erfitt". Sæmundur flækir ekki málin með langlokum. En núna er hann búinn að draga sig út úr baráttunni, enda á sjötugasta aldursári. Samt fylgist hann með. Og þykir greinilega erfitt að horfa upp á þróun mála. Við tölurn lengi enn um verka- lýðspólitík. Hann lítur tortrygginn á penn- ann fljúga yfir blaðið: „Við skulum ekki móðga neinn“. Svo við vendum okkar kvæði í kross. Ég spyr um uppvaxtarár. „Ég er fæddur á Krossi í Barðastrandar- hreppi við norðanverðan Breiðafjörð“, segir Sæmundur. „Þangað var ekki akstursfært, svo annað hvort var farin sjóleið til Flateyjar eða landvegurinn til Patreksfjarðar. Fyrsta farartækið sem kom í sveitina var jeppi sem ég flutti þangað árið 1947 sjóleiðina frá Stykkishólmi. Svona jeppar voru kallaðir landbúnaðarjeppar. Til mótvægis við her- jeppana. En þetta voru að vísu allt Willys- jeppar. Hestarnir urðu svo hræddir við hann að þeir hlupu á fjöll þegar þeir heyrðu hljóð- ið...“ Menntunarmál voru svona með höpp- um og glöppum á þessum árum. Kreppuár- unum. Samt tók Sæmundur Valdimarsson fullnaðarpróf. Og það tvisvar sinnum! „Ég hafði fylgst að með bróður mínum sem var tveimur árum eldri og tók þess vegna fulln- aðarpróf ellefu ára gamall. Ég fékk prýðis- einkunnir ef ég man rétt, en svo sáu einhverj- ir vitringar að þetta gat vitanlega ekki geng- ið: Ellefu ára gömul börn tóku ekki fullnaðarpróf. Svo ég þurfti að taka það aftur tveimur árum síðar. Einhverra hluta vegna voru einkunnirnar ekkert betri þá. Ég veit ekki af hverju". Og þar með lauk skólagöngunni. Sæm- undur fór á vertíð í Vestmannaeyjum og Suðurnesjum þegar hann stálpaðist; hann fór á sfld; í vegavinnu og vann um skeið hjá hernum. Svo gifti hann sig 1948 og byggði hús í Kópavoginum og eignaðist börn og buru. Svona er hægt að gera langa sögu stutta! Árið 1953 réðst hann til Áburðarverk- smiðjunnar sem þá var raunar enn í bygg- ___ e__ ingu. „í Áburðarverksmiðjunni lærði ég eitt, að flýta mér aldrei með nokkurn hlut því það væri aldrei að vita nema maður væri settur í eitthvað annað verra“, segir Sæm- undur hæglætislega. Og brosir við. En hann var alls ekki iðjulaus, því í Kópavoginum byggði hann „tvö og hálft hús. Það þurfti að alltaf að bæta við einu herbergi fyrir hvern krakka sem kom í heiminn ..." Aðaláhugamálið var að ferðast um landið. Hann safnaði fallegum og sérkennilegum steinum. Steinarnir urðu að litfögrum and- litsmyndum: seinna fór hann að sanka að sér rekaviði og frumspýtukallarnir urðu til. Þessi þróun tók mörg ár. Sæmundur tók fyrst þátt í sýningu árið 1974. „Já, það var þjóðhátíðarárið. Á Kjarv- alsstöðum var heilmikil sýning af því tilefni. Guðbergur Bergsson tók sig til og efndi til sýningar á alþýðulist í Gallerí SÚM — til mótvægis við alvörulistina". Árin liðu og hægt og hljótt þróaðist spýtufólkið. Það var svo árið 1983 sem Sæmundur vakti fyrst veru- lega athygli fyrir myndlist sína. Þá opnaði Áburðarverksmiðjan nýtt húsnæði og Sæm- undur Valdimarsson sýndi rekaviðarfólk og margir hrifust. Árið eftir hélt hann einkasýn- ingu á Kjarvalsstöðum. „Það hefur nú sjálfsagt verið álitamál hvort það ætti að sýna svona myndlist í sjálfu musterinu“, segir Sæmundur „en það var nú svo undarlegt að það var alvöru listafólk sem var hrifnast af verkunum mínum“. Nú hefur hver einkasýningin rekið aðra, síðast á Kjar- valsstöðum í vor. „Ég fékk mjög góð og vinsamleg viðbrögð. í umsögnum var það að vísu rækilega undirstrikað að þetta væri al- þýðulist — eða naívismi". Sæmundur bregð- ur ekki svip. „En það er þá ágætt að vera fremstur meðal jafningja á þeim vett- vangi...“ Öll verkin á sýningunni seldust, nema tveir afar stórir kallar. Og svo einn lítill sem var dálítið öðruvísi en hinir. „Já, ég verð víst að breyta litla greyinu. Refsa honum fyrir laka frammistöðu“, segir listamaðurinn og reynir að vera strangur á svipinn. „Já, ég breyti þeim oft“, segir hann. „Oft eru þeir lengi í vinnslu hjá mér. Ég fæ hugmyndir jafnóðum og ég vinn“. Hvernig líður honum eftir að hafa haldið stóra sýningu eins og í vor? „Ég er algerlega tómur fyrst á eftir. En ég er að vona að ég geti varið meiri tíma í þetta núna þegar hillir undir að ég hætti að vinna. Hvort ég sakna þeirra?“ Sæmundur verður hugsi. Spyr svo varfærnislega: „Er ekki alltof gróft að líkja þessu við að láta frá sér börnin manns? Mig skiptir mestu að þeir fari til einhverra sem þykir vænt um þá. Heldurðu að fólki þyki þetta ekki væmið? En það er mest um vert að fólkinu mínu líði vel. Þess vegna get ég aldrei gefið neitt frá mér nema ég sé viss um að viðtakandum þyki vænt um það“. Hrafn Jökulsson 41

x

Þjóðlíf

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.