Þjóðlíf - 01.12.1990, Blaðsíða 26

UMBROTI
JÚGÓSLAVÍU
Samskipti Serba og Króata með versta móti. Alger úilfúð milli Serba og Albana.
Er einhver lausn í sjónmáli eða er borgarastríð í vœndum? Þjóðlíf rœðir við
sérfrœðing í málefnum Júgóslavíu
GUÐNI THORLACIUS JÓHANNESSON
Júgóslavía er ríkjasamband sex lýövelda. Serbía og Króatía eru sterkust þeirra. i dag
er hver höndin upp á móti annarri þar. Það gætu allt eins verið síðustu forvöð að skrifa
um samband lýðveldanna. Þjóðlíf tók Dr. Robin Okey við Warwickháskóla í Englandi
tali, en Dr. Okey er sérfræðingur og kennir sögu og fjallar um samtíð Austur- Evrópu.
Hann nam í Júgóslavíu og er meðal annars höfundur bókarinnar Austur-Eviópa
1740-1985, undirstöðurits um svæðið.
í Króatíu hafa bardagar brotist út milli
Króata og serbneska minnihlutans. Þeir
hafa lýst stríði á hendur okkur, segja
Serbar, við munum taka á móti. Eru
kannski verri tímar framundan?
— Það er rétt að eins og sakir standa er
ekki hægt að koma á sáttum í deilum þess-
ara lýðvelda. Að mörgu leyti má kenna
Franco Tudjman um. Hann fer fyrir lýð-
ræðisbandalagi Króatíu, sem vann meiri-
hluta í kosningunum þar í apríl. Hann
þykir mjög vígreifur. Serbar líkja honum
við fyrrum leiðtoga Króata, bæði frá dög-
um keisaradæmis Habsborgara, og úr
seinni heimsstyrjöld, þegar króatískir fas-
istar myrtu hundruðir þúsunda Serba.
Það hefur aldrei gróið um heilt milli þess-
ara þjóða.
— Tudjman hefur vakið mikinn ótta
hjá Serbum því hann hefur haldið fram að
lýðveldið Bosnía tilheyri Króatíu. Þá
krefst hann þess að lýðveldið hljóti algert
fullveldi í ríkjabandalagi Júgóslava, ekki
ríkjasambandi. Það slær hreinlega óhug á
marga Serba þegar þeir heyra svona, sér-
staklega þá fjölmörgu sem búa í Bosníu og
Króatíu. Þeir eru afskaplega þjóðernis-
sinnaðir.
Hver er afstaða yfirvalda í Serbíu?
— Þar eru sósíalistar í stjórn, undir for-
mennsku Slobodans Milosevics. Þeir
hétu áður kommúnistar og segjast aðeins
munu samþykkja ríkjabandalag verði
landamærum breytt þeim í hag. Annars
vilja þeir óbreytt ríkjasamband, eða fullt
sjálfstæði. Svo það er augljóst að pólitísk
lausn er ekki í sjónmáli. En ég er ekki svo
viss um að nokkurskonar hernaðarástand
vari til frambúðar. Það sem gerðist var að
Króötum lenti saman við Serba í Líka-
héraði og bænum Knin í Króatíu. Króatar
létu undan síga, lögregla þeirra hafði hægt
um sig, og her Júgóslavíu, sem Serbar
ráða að mestu, skarst ekki heldur í leik-
inn. Friður komst á.
Svo eru átök Serba og Albana í Koso-
vó í Serbíu?
— Já, um Serba og Króata má segja
það sama og um kaþólska og mótmælend-
ur á Norður írlandi, ekki allir hatast. Á
milli Serba og Albana ríkir hins vegar full-
kominn fjandskapur.
Og hverjum er um að kenna? Hver er
með yfirgang?
— Serbarnir - en það þýðir ekki að þeir
hafi ekkert sér til málsbóta.
Og hvað mun það vera?
— í fyrsta lagi sagan: Kosovó var serb-
neskt land til forna. Árið 1389 guldu Serb-
ar afhroð þar gegn herjum Tyrkja í frægri
Kort af Júgóslavíu, þar sem sýnd er héraðaskiptingin. Kortið er úr tímaritinu „Spiegel“.
26 ÞJÓÐLÍF