Þjóðlíf - 01.12.1990, Blaðsíða 107

Þess vegna bera mæður
afkvæmi sift á vinstri armi
Þegar barnið er borið á vinstri
armi er móðirin betur í stakk
búin til að túlka merkingar-
bær svipbrigði afkvæmisins.
Þegar kona vaggar barni
sínu í örmum sér halda átta af
hverjum tíu konum því á
vinstri handlegg sínum og
gildir þá einu hvort þær eru
rétt- eða örvhentar.
Nýlegar rannsóknir á dýr-
um hafa leitt í ljós að mæður af
simpansa- og górillukyni bera
sig eins til er þær halda á af-
kvæmi sínu. John Manning og
Andrew Chamberlain starfa
við háskólann í Liverpool á
Englandi og þeir telja líklegt
að þetta atferlismynstur megi
rekja til sameiginlegra forfeðra
þessara þriggja tegunda
fremdardýra (prímata) og að
það hafi komist á fyrir 6-8
milljónum ára.
Orsök þess að bæði menn og
apar kjósa að bera afkvæmi sín
á vinstri handlegg er hins veg-
ar umdeild og óljós. Oft hefur
því verið haldið fram að þegar
unginn er vinstra megin heyri
hann betur hjartslátt móður-
innar og það sé hljóð sem hann
þekki frá fósturskeiði og veiti
honum öryggiskennd í ótrygg-
um og framandlegum heimi.
Dýrafræðingarnir fyrrnefndu
eru ekki mjög trúaðir á sann-
leiksgildi þessarar kenningar
og telja vafasamt að unginn
heyri hjartsláttinn greinilegar
vinstra megin en þótt hann
hvíldi á hægri handlegg.
Hjartahljóðin stafa af því er
hjartalokurnar skella aftur við
slag hjartans. Hjartalokurnar
liggja fyrir miðjum brjóst-
kassa, nær beint undir bringu-
beininu og því eru hjartahljóð-
Ráð við kattaofnæmi
Apar og menn bera afkvæmi sín á vinstri armi, en hvers vcgna?
in ekkert sterkari vinstra meg-
in en til hægri.
Manning og Chamberlain
hafa sett fram þá kenningu að
fyrirbærið stafi af því að helm-
ingar heilans séu ólíkir.
Vinstri helmingur heilans
stýrir hægri hlið líkamans og
fæst einkum við rökræn og
sundurgreinandi atriði. Hægri
hluti heilans, sem stýrir vinstri
hlið líkamans, hefur sérhæfst
til að vinna úr upplýsingum
sem hafa tilfinningaheitara
inntak.
Flest boð sem berast frá
vinstri hlið líkamans, m.a. boð
frá skynfærum heyrnar, sjónar
og snertingar, koma til úr-
vinnslu og túlkunar í tilfinn-
inganæmum hægri hluta heil-
ans. Þegar barnið hvílir á
vinstri armi og móðirin lítur á
það berast þau sjónboð til
hægra heilahvels og eru túlkuð
þar af tilfinningaríkum heila-
stöðvum, stöðvum sem eru
næmari en þær sem eru í
vinstra heilahveli. Barnið, sem
hvílir á vinstri armi, horfir
ennfremur á vinstri hluta and-
lits móðurinnar og sá helming-
ur er sagður mun tjáningarík-
ari og jafnvel viðfelldnari en
hægri hlutinn.
Hér á eftir verður kynnt ráð
við kattaofnæmi sem hætt er
við að ýmsir muni telja verri
kost en ofnæmisvandann
sjálfan.
Sérfræðingar við Washing-
tonháskólann í St. Louis
leggja til við kattaeigendur
sem eru haldnir ofnæmi gagn-
vart gæludýrum sínum að
reyna að baða kykvendi sín
mánaðarlega. Með reglulegri
böðun má þvo burtu prótín-
efni úr feldi kattarins sem stafa
frá munnvatni hans og setjast í
feldinn er hann sleikir sig og
snyrtir. Það er þetta prótín
sem vekur ofnæmisviðbrögð
hjá mörgum manninum.
Böðun er mun ódýrari kost-
ur en bæði sprautur og lyf
segja sérfræðingar. Undir það
geta margir tekið, en skyldi
það vera auðveldara? Ein-
hverra hluta vegna ráðleggja
þeir fólki að deyfa eða svæfa
kattarskammirnar fyrst og
mæla með því að tveir full-
frískir menn annist böðunina
og undirbúning hennar ef ekki
er um því aumingjalegri ketti
að ræða. í þessu samhengi má
benda á málsháttinn að „það er
erfitt verk að streða köttinn".
Ef allt þetta gengur hins vegar
að óskum má segja að köttur-
inn hafi öðlast sitt tíunda líf
því að oftar en ekki hefur þurft
að farga heimilisköttum vegna
ofnæmis einhvers fjölskyldu-
meðlims.
Vitaskuldir
Þrátt fyrir það að heilinn sé
einungis tveir af hundraði
líkamsþungans nýtir hann í
sína þágu fjórðung af því
súrefni sem líkaminn í
heild þarf til starfsemi
sinnar.
★
Heilinn notar sífellt orku
sem nægir til þess að tendra
ljós á 20 vatta peru.
★
Höfuðverkur á sér upp-
tök í æðum sem eru utan
heilans. I heilanum sjálfum
eru engar skynfrumur og
unnt er að skera í hann og
rannsaka án þess að það
valdi nokkrum óþægind-
um fyrir viðkomandi.
★
Hröðustu taugaboð ber-
ast um heilann með um 400
km hraða á klukkustund.
★
Fólk sem reykir sígarett-
ur alla ævi sína deyr að jafn-
aði 18 árum yngra en það
fólk sem aldrei reykir.
★
ÞJÓÐLÍF 107