Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2009, Blaðsíða 9

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 60
Ágrip veggspjalda
V-1 Faraldsfræði mænuskaða í slysum
á íslandi frá 1973 til 2008
Sigrún Knútsdóttir, Herdís Þórisdóttir
Sjúkraþjálfun, endurhæfingardeild Landspítala, Grensási
sigrunkn@landspitali.is
Inngangur: Allt frá stofnun endurhæfingardeildar Landspítala
Grensási árið 1973 hafa nær allir sem hljóta mænuskaða í slysum
hlotið endurhæfingu á deildinni. Umferðarslys hafa verið ein
algengasta orsök mænuskaða og hefur forvarnarstarf aðallega
beinst að þeim.
Tilgangur: Að kanna breytingar á tíðni, orsökum, aldri, kynja-
skiptingu og alvarleika mænuskaða í slysum frá 1973 til 2008.
Aðferðir og þátttakendur: Afturvirkt mat var gert á faralds-
fræðilegum upplýsingum sem skráðar eru í mænuskaðaskrá
endurhæfingardeildarinnar á Grensási. Skoðuð voru öll gögn
sem safnast hafa frá því að skráningin hófst árið 1973 frá alls 191
þátttakendum.
Niðurstöður: Nýgengi var að meðaltali 5,3 mænuskaðar á ári
yfir allt tímabilið. Á árunum 2001-2008 jókst nýgengi í 7,6 manns
á ári að meðaltali sem er mun hærra en á Norðurlöndunum.
Karlar voru 73%, konur 27%. Meðalaldur var 37 ár. Tíu
manns létust innan 10 daga, 90 manns urðu háðir hjólastól.
Umferðarslys voru orsök skaðans í 84 tilfellum (44%) þar af 18
(21%) 2001-2008. Föll voru orsökin í 59 tilfellum (31%) þar af 21
árin 2001-2008. Frístundaslys voru orsök mænuskaða í 40 tilfell-
um (20%), þar af gerðust 20 þeirra árin 2001-2008. Hestaslys
voru 13 talsins eða 32,5% af öllum frístundaslysum. Sjö þeirra
áttu sér stað 2001-2008.
Ályktanir: Niðurstöðurnar sýndu verulega aukningu í nýgengi
mænuskaða á árunum 2001 til 2008. Nokkrar breytingar sáust á
orsökum mænuskaða. Frístundaslysum hefur fjölgað verulega
og föllum lítillega. Umferðarslysum hefur fækkað þó nokkuð.
Niðurstöðurnar sýndu að mikilvægt er að beina forvörnum
meira að frístundaslysum og föllum.
V-2 Truflað kveikjumynstur axlargrindarvöðva hjá
einstaklingum með langvarandi verki í hálsi og herðum,
með og án sögu um hnykkáverka
Harpa Helgadóttir1, Eyþór Kristjánsson’, Halldór Jónsson jru
’HÍ, -Landspítala, 3Bakstofunni
halldor@landspitali.is
Inngangur: Einstaklingar með langvarandi verki í hálsi og
herðum sýna breytt mynstur vöðvavirkni í framanverðum
hálsi og í efri hluta sjalvöðva. Reynsla við meðhöndlun þessara
einstaklinga bendir einnig til þess að margir þeirra hafi einnig
truflaða vöðvastarfsemi í kringum herðablaðið og breytta stöðu
herðablaðs. Engar rannsóknir hafa verið gerðar sem staðfesta
þetta. Talið er að truflun á starfsemi axlargrindar valdi álagi á
hálshrygg. Eitt af markmiðum þessarar rannsóknar var því að
kanna starfsemi sjalvöðva og síðusagtennings hjá einstaklingum
með langvarandi verki í hálsi og herðum.
Efniviður: Skoðaðir voru tveir hópar sjúklinga með langvarandi
verki í hálsi og herðum. Annar hópurinn hefur verki eftir bíl-
árekstur og hinn er án áverkasögu. Einkennalaus viðmiðunar-
hópur var rannsakaður til samanburðar.
Aðferðir: Vöðvarafrit samstillt þrívíddargreini var notað til að
meta virkni sjalvöðva og síðusagtennings á meðan handlegg var
lyft upp fyrir höfuð og niður aftur.
Niðurstöður: Marktækur munur var á kveikjumynstri sjalvöðva
og síðusagtennings hjá einstaklingum með og án verkja í hálsi
og herðum; þá var einnig marktækur munur á truflaðri vöðva-
starfsemi milli einstaklinga með og án áverkasögu.
Ályktun: Einstaklingar með hálsverki hafa marktæka truflun
á kveikjumynstri vöðva og vöðvastarfsemi í axlargrind eins og
einstaklingar með axlarvandamál. Truflunin er mismunandi
eftir orsök verkjanna. Mælingar sem þessar gefa betri hugmynd
að orsök verkja og tryggja einstaklingi hnitmiðaðri meðferð.
V-3 Upplifun sjúkraliða af vinnu sinni og vinnuumhverfi
á bráðalegudeildum
Alda Ásgeirsdóttir1,3, Helga Bragadóttir1,2, Margrét Lilja Guðmundsdóttir,3
’Landspítala, 2HÍ, 3HR
aldaasg@landspitali.is
Inngangur: Heilbrigðiskerfinu stafar ógn af vaxandi þörf og
skorti á heilbrigðismenntuðu starfsfólki og því er leitað leiða
til að finna lausnir og mæta þörfinni. Mannauður í hjúkrun er
dýrmætur og menntun, þekking og færni hjúkrunarfræðinga
og sjúkraliða skiptir sköpum fyrir árangur sjúklinga á
bráðadeildum sjúkrahúsa. Nýting þekkingar og mannafla í
hjúkrun hefur hins vegar verið gagnrýnd og fyrri rannsóknir
bent til þess að úr megi bæta.
Markmið þessarar rannsóknar er að kanna upplifun sjúkraliða
á vinnu og vinnuumhverfi sínu og hvað betur má fara svo veita
megi sjúklingum betri og öruggari hjúkrun.
Aðferðir: Notast var við eigindlega rannsóknaraðferð með
þremur rýnihópum og rætt við 21 sjúkraliða á bráðalegudeildum
Landspítala.
Niðurstöður: Þátttakendur upplifðu mikið álag í hjúkrun og
að skortur væri á stoðþjónustu þar sem sjúkraliðar eru oft
að verja tíma í störf sem krefjast ekki fagþekkingar þeirra.
Einnig sögðu þeir töluverðan tíma fara í að leita að tækjum til
aðstoðar við umönnun sjúklinga. Hjúkrunarþyngd er mikil
þar sem sjúklingar eru að eldast, verða veikari, eiga oftar við
fíkniefnavanda að stríða eða ofþyngd. Fram kom misræmi í
starfskröfum til sjúkraliða, en það skapar óvissu og vantraust
í garð þeirra. Þátttakendum fannst veikindi starfsmanna hafa
aukist. Flestir voru sammála um að margt í starfsumhverfinu
LÆKNAblaðið 2009/95 9