Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2009, Blaðsíða 11

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 60
Þátttakendur voru 122, þar af 94 foreldrar lifandi barna og 28
foreldrar látinna barna. Gagna var aflað með póstkönnun og
skriflegum spurningalista um lýðfræðilegar og bakgrunns
breytur og mögulegar ástæður fyrir þátttöku eða ekki í
tölvutengdum stuðningshópi.
Niðurstöður: Alls tóku 53 foreldrar þátt í rannsókninni.
Tæplega helmingur þeirra myndi taka þátt í tölvutengdum
stuðningshópi. Ekki mældist tölfræðilega marktækur munur á
þeim sem myndu taka þátt og myndu ekki taka þátt hvað kyn,
aldur, búsetu, menntun og atvinnuþátttöku varðaði (ps0,05).
Meginástæður þátttöku eru að fá eða veita upplýsingar og
stuðning auk þess að vera í sambandi við aðra foreldra með
sambærilega reynslu. Foreldrar sem myndu ekki taka þátt
telja þátttöku ekki munu hjálpa sér á nokkurn hátt og segjast
fá nægan stuðning annars staðar. Hlutfallslega fleiri foreldrar
látinna bama myndi taka þátt í tölvutengdum stuðningshópi.
Nokkur hluti foreldra sem ekki myndi taka þátt í tölvutengdum
stuðningshópi myndi frekar taka þátt í hefðbundnum
stuðningshópi þar sem hist er augliti til auglitis.
Ályktun: Nokkur hópur foreldra bama sem greinst hafa með
krabbamein myndi vilja taka þátt í tölvutengdum stuðningshópi
eða hefðbundnum stuðningshópi til þess að njóta gagnkvæms
stuðnings fólks með sambærilega reynslu.
V-7 Sjúkdómsframvinda og meðferðarheldni ungs fólks
með insúlínháða sykursýki
Hildur Halldórsdóttir11 Fjóla Katrín Steinsdóttir1'4' Steinunn Amardóttir2,
Ama Guðmundsdóttir3, Jakob Smári1, Eiríkur Öm Arnarson3-4
'Sálfræðideild HÍ, 2Göngudeild sykursjúkra, Landspítala,
3Sálfræðiþjónustu Landspítala, endurhæfingarsviði, 4læknadeild HÍ
eirikur@landspitali.is
Inngangur: Rannsökuð var meðferðarheldni ungs fólks með
sykursýki á þeim tímamótum er það flyst af göngudeild fyrir
böm og unglinga á göngudeild fullorðinna. Mikilvægt er að hafa
góða stjórn á blóðsykri, sem er m.a. fólgin í að finna jafnvægi á
milli insúlínsbúskapar, hreyfingar og fæðu. Einnig er mikilvægt
að forðast reykingar og halda áfengisneyslu í lágmarki.
Markmið: Að kanna breytingar á HbAlc gildum með aldri,
framvindu sjúkdóms og meðferðarheldni ungs fólks með
sykursýki.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru 56 ungmenni á
aldrinum 20-30 ára sem mætt hafa í eftirlit á D-G3 á LS.
Alls uppfylltu 72 þátttökuskilyrði, svarhlutfall var 78%.
Sjálfsmatskvarðar og sjúkraskrár vom notaðar til að meta lífsstíl,
sjúkdómsframvindu og meðferðarheldni.
Niðurstöður: Að meðaltali lækkaði HbAlc eftir tímabilum hjá
körlum. HbAlc hækkaði að meðaltali hjá konum við flutninginn
milli deilda en nýjasta gildið var það lægsta. Einungis 16 mættu
til eftirlits fjórum sinnum eða oftar á 12 mánaða tímabili,
þeir sem voru komnir með fylgikvilla mættu oftar en hinir.
Helmingur kvenna og tæplega 30% karla voru með fylgikvilla
og var sjónumein algengast. Einn fjórði sagðist reykja sem er
sama hlutfall og nýlegar athuganir benda til í almennu úrtaki
íslendinga á aldrinum 20-29 ára. Um þrír fjórðu þátttakenda
sögðust neyta áfengis. Aðeins 22 þátttakendur sögðust hafa
fengið ráðleggingar um hvaða hreyfing hentaði þeim best, af
þeim sögðust flestir „stundum" fara eftir þeim ráðleggingum.
Tæplega helmingur þátttakenda sagðist „oft" borða þá fæðu
sem ráðlög væri. Rétt rúmlega helmingur taldi sig vita frekar
mikið um sjúkdóminn og um einn þriðji taldi sig stjórna
sykursýkinni talsvert vel.
Ályktanir: Þegar litið er til HbAlc virðist munur á aðhaldi á
göngudeild fyrir börn og unglinga og göngudeild fullorðinna
minni en talið var. Huga þarf betur að ungum stúlkum með
sykursýki og því að öll gildin eru yfir meðferðarmarkmiðum
American Diabetes Association, sem er HbAlc undir 7%. Kanna
þarf nýjar leiðir til að ná til ungs fólks með sjúkdóminn, einkum
er varðar tíðni reykinga og meðferðarheldni tengda mataræði
og hreyfingu.
V-8 Vistfræðilegt réttmæti stjórnunarfærniprófa
Sólveig Jónsdóttir
Sálfræðiþjónustu, taugadeild Landspítala, læknadeild HÍ
soljonsd@landspitali.is
Inngangur: Sjúklingar, sem hlotið hafa heilaskaða af völdum
taugasjúkdóma eða áverka eiga oft erfitt með ýmsa þætti
sjálfsstjórnar. Stjórnunarfærni (executive function) er
regnhlífarhugtak, sem notað hefur verið til að skilgreina
hæfileikann til að stýra hegðun sinni og tilfinningum þannig
að það þjóni sem best markmiðum einstaklingsins. Talið er að
stjórnunarfæmi sé að stórum hluta tengd starfsemi framheila.
Stjórnunarfærni er yfirleitt metin með taugasálfræðilegum
prófum, en ekki er vitað hversu vel þau spá fyrir um hegðun í
daglegu lífi.
Markmið: Markmiðið með þessari rannsókn var að athuga
sambandið á milli taugasálfræðilegra prófa, sem ætlað er að
meta stjórnunarfærni og hegðunarmats sem ætlað er að meta
stjórn á hegðun og tilfinningum í daglegu lífi.
Aðferðir: Þátttakendur í rannsókninni vom 45 sjúklingar á
taugadeild og endurhæfingardeild Landspítala og aðstandendur
þeirra. Taugasálfræðileg próf, sem meta skipulagsfærni, athygli,
frumkvæði, hvatvísi, sveigjanleika hugsunar, vinnsluminni,
og orðfimi voru lögð fyrir sjúklingana. Sjúklingar og
aðstandendur þeirra fylltu út hegðunarmat, sem metur ýmsa
þætti stjórnunarfærni í daglegu lífi. Könnuð var fylgni á milli
taugasálfræðilegra prófa og hegðunarmatsins.
Niðurstöður: Marktæk fylgni kom fram á milli taugasálfræðilegra
prófa og hegðunarmats sjúklinga og aðstandenda, en var mis-
mikil eftir prófum og eftir því hver gerði hegðunarmatið. Mat
aðstandenda hafði fylgni við fleiri taugasálfræðileg próf heldur
en mat sjúklinga.
Ályktun: Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að taugasálfræðileg
próf, sem notuð em til að spá fyrir um stjórnunarfærni fólks
hafa góða fylgni við stjórn hegðunar og tilfinninga í daglegu
lífi. Hegðunarmat sjúklinga og aðstandenda þeirra getur, auk
taugasálfræðilegra prófa, nýst vel við mat á endurhæfingarþörf
og færni við að takast á við daglegt líf.
LÆKNAblaðið 2009/95 1 1