Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2009, Blaðsíða 13

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 60
V-12 Áráttu- og þráhyggjuróf geðraskana: Tengsl
átröskunar við áráttu- og þráhyggjueinkenni í úrtaki
sjúklinga
Ragnar P. Ólafsson1, ívar Snorrason2, Jakob Smári2, Guðlaug
Þorsteinsdóttir1, Elfa Björt Hreinsdóttir1, Berglind K. Bjarnadóttir2
1 Geðsviði Landspítala,2 sálfræðideild heilbrigðisvísindasviðs HI
ragnarpo@lcmdspitali.is
Inngangur: Kenningin um svokallað áráttu- og þráhyggjuróf
(obsessive compulsive spectrum) byggist á rannsóknum sem sýna
samleitni milli áráttu- og þráhyggjuröskunar og ýmis konar
geðraskana, þar á meðal átraskana. Samkvæmt þessu ættu
áráttu- og þráhyggjueinkenni að finnast í meira mæli hjá
átröskunarsjúklingum en sjúklingum með kvíða- og þunglynd-
israskanir sem ekki eru á þessu rófi. Hugsanaskekkjur sem teng-
jast áráttu- og þráhyggjuröskun ættu einnig að finnast í meira
mæli hjá átröskunarsjúklingum. Tilgangur rannsóknarinnar var
að kanna réttmæti hugmynda um að átraskanir tengist áráttu-
og þráhyggjurófinu.
Aðferð: Þátttakendur voru 48 konur sem sóttu meðferð á geð-
sviði Landspítala, þar af 24 í átröskunarteymi (átröskunar-
hópur) og 24 sem sóttu hugræna atferlismeðferð í hóp við kvíða-
og/eða þunglyndisvanda (samanburðarhópur). Þátttakendur
svöruðu spurningalistum um átröskunareinkenni, hvatvísi,
áráttu- og þráhyggjueinkenni, kvíða- og þunglyndiseinkenni
og hugsanaskekkjur sem tengjast átröskim og áráttu- og þrá-
hyggjuröskun.
Niðurstöður: Niðurstöður dreifigreininga sýndu að átrösk-
unarhópur hafði meiri átröskunareinkenni, ábyrgðarkennd,
fullkomnunaráráttu og þörf til að stjórna á hugsunum sínum
heldur en samanburðarhópur (p<0,05 í öllum tilvikum). Þessi
munur hélst marktækur þegar tekið var tillit til kvíða- og þung-
lyndiseinkenna og áráttu- og þráhyggjueinkenna. Þátttakendur
í átröskunarhóp höfðu einnig meiri hugsanaskekkjur um tengsl
hugsana og lögunar líkamans (thought-shape fusion) (p<0,05)
en ekki um tengsl hugsana og hegðunar (thought-action fusion)
(p>0,05). Átröskunarhópur hafði hærri skor á röðunaráráttu
(p<0,05) en ekki á öðrum undirkvörðum spurningalista um
áráttu- og þráhyggjueinkenni (p>0,05 í öllum tilvikum).
Ályktanir: Niðurstöður rannsóknarinnar styðja að hluta hug-
myndir um tengsl átröskunar við áráttu- og þráhyggjuróf
geðraskana. Skoða þarf þessi tengsl í stærra úrtaki, bæði karla
og kvenna.
V-13 Áhrif og tengsl COMT Val158Met breytileikans á
alvarleika ADHD einkenna og meðfylgjandi hegðunarröskun
Haukur Örvar Pálmason15, Moser D’, Sigmund J’, Vogler C’, Hánig S2,
Schneider A2, Seitz C2, Marcus A3, Meyer J1, Freitag C14
'Institute of Psychobiology, Department of Neurobehavioral Genetics,
University of Trier, Trier, Germany, 2Department of Child and Adolescent
Psychiatry and Psychotherapy, Saarland University Hospital, Homburg,
Germany, 3Department of Child and Adolescent Psychiatry, Mutterhaus
der Borromáerinnen, Trier, Germany , 4Department of Child and
Adolescent Psychiatry, Psychosomatics and Psychotherapy, Frankfurt
University, Frankfurt am Main, Germany, 5Bama- og unglingageðdeild
Landspítala
ha uku rop@landspi tali. is
Inngangur: Athyglisbrestur og ofvirkni (ADHD) er algeng
taugaþroskaröskun sem getur haft víðtæk áhrif á daglegt líf,
nám og félagslega aðlögun. Orsakir ADHD eru líffræðilegar
og benda rannsóknir til að orsaka sé að leita í truflun í boð-
efnakerfi heilans á stöðum sem gegna mikilvægu hlutverki í stjórn
hegðunar, þar sem að framheilinn spilar hvað stærst hlutverk.
Erfðir gegna mikilvægu hlutverki í ADHD og geta útskýrt 75-
95% einkenna. I framheilanum gegnir COMT (catechol-O-meth-
yltransferase) ensímið lykilhlutverki í niðurbroti dópamíns.
Fundist hefur breytileiki í COMT geninu (Val158Met), sem veldur
því að þegar A samsætan (Met amínósýra tjáð) er til staðar er
COMT ensímið mun lengur að brjóta niður dópamín en þegar G
samsætan er til staðar (Val amínósýra tjáð).
Markmið rannsóknarinnar er að athuga áhrif og tengsl COMT
Val158Met breytileikans á alvarleika ADHD einkenna og með-
fylgjandi hegðunarröskun hjá 166 börnum með ADHD.
Aðferðir: Notuð voru DSM-IV greiningarviðmið fyrir greiningar
á ADHD og hegðunarröskun. ICD-10 Axsis V viðtal var notað til
að meta sálfélagslegar aðstæður. COMT Val158Met breytileikinn
var greindur með arfgerðarprófun.
Niðurstöður og ályktun: COMT Val158Met breytileikinn sýndi
tengsl við ADHD, þar sem að Met samsætan var algengari
heldur en Val samsætan í þessu úrtaki ADHD barna. Þegar áhrif
reykinga á meðgöngu voru tekin út, voru einstaklingar með
Met/Met arfgerðina með alvarlegustu ADHD einkennin en þeir
með Val/Val með vægustu einkennin. Mikil ADHD einkenni og
erfiðar félagslegar aðstæður fyrstu 3 ár ævinnar juku marktækt
líkurnar á því að böm þróuðu með sér hegðunarröskun. Þessar
niðurstöður undirstrika áhrif erfða, taugaboðefnisins dópamín,
sálfélagslegra þátta og reykinga á meðgöngu á birtingarmynd
ADHD og meðfylgjandi hegðunarröskunar.
V-14 Notkun heilarita til greiningar á athyglisbresti með
ofvirkni hjá börnum
Halla Helgadóttir1, Berglind Brynjólfsdóttir2, Gísli Baldursson2, Guðrún
B. Guðmundsdóttir2, Málfríður Lorange2, Páll Magnússon2, Asdís L.
Emilsdóttir1, Gísli H. Jóhannesson1, Nicolas P. Blin1, Paula Newman',
Kristinn Johnsen1, Ólafur Ó. Guðmundsson2
‘Mentis Cura, rannsóknar- og þróunarfyrirtæki, 2Bama- og
unglingageðdeild Landspítala
halla@mentiscu ra.is
Inngangur og markmið: Athyglisbrestur með ofvirkni (ADHD)
er algeng röskun meðal grunnskólabama á íslandi. Greining
á ADHD byggist á klínísku mati á frávikum með athugun á
bami og öflun upplýsinga, en nú verður leitast við að bæta líf-
fræðilegu mælitæki við greininguna. Rannsóknar- og þróunar-
fyrirtækið Mentis Cura og BUGL (Barna- og unglingageðdeild
Landspítalans) vinna að þróun nýrrar aðferðar til greiningar á
ADHD með einfaldri heilaritsmælingu.
Aðferðir: Árið 2007 var framkvæmd forrannsókn á notkun
heilarita til greiningar á ADHD sem gaf vísbendingar um
gagnsemi greiningaraðferðarinnar. Umfangsmeiri rannsókn er
nú í framkvæmd, þar sem mæld verða heilarit 1000 drengja og
stúlkna á aldrinum 6-13. Til greiningar á börnunum eru notaðir
matskvarðarnir Strengths and Difficulties Questionnaires (SDQ)
LÆKNAblaðið 2007/93 1 3