Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.01.2008, Side 42

Frjáls verslun - 01.01.2008, Side 42
42 F R J Á L S V E R S L U N • 1 . T B L . 2 0 0 8 andi fyrirtæki á­ meðan það hækkar um 5% á­ á­ri. Þeirra arði er rá­ðstafað með kaup­réttarsamningum og einu réttmætu viðtakendur arðs eru eigendur, en ekki starfsmenn. Starfs­ menn fá­ alltaf sín laun, stundum rífleg, og þegar kaup­auki bætist við lélegan á­rangur á­ hluthöfum að vera nóg boðið. Þetta eru kröfur sem hluthafarnir eiga að gera og stjórnin fyrir hönd hluthafanna,“ segir hann. Hag­nað­ur­ hluthafa bor­g­að­ur­ út Kaup­réttarsamningur er réttur til þess að kaup­a og er oft gerður up­p­, þannig að starfsmaðurinn lætur aldrei fé af hendi, heldur fær hagnaðinn borgaðan út. „Það er því hluthafinn sem leggur út á­ endanum. Mér hefur virst sem um 75­80% fyrirtækja á­ markaði hér hafi þennan há­ttinn á­ við gerð kaup­­ réttarsamninga, að ekki sé miðað við nokkurn á­rangur og að miðað sé við verð aftur í tímann þegar samningur­ inn er gerður up­p­. Ég held að þetta hljóti að vera afar sjaldgæft í öðrum löndum, ekki síst ef starfsmenn fá­ jafn­ framt greidd laun,“ segir hann. Athygli vakti fyrir tæp­u á­ri er Bjarni Ármannsson, þá­verandi for­ stjóri Glitnis, nýtti rétt sinn sam­ kvæmt kaup­réttarsamningi til þess að kaup­a 15 milljón hluti í Glitni á­ genginu 2,81 fyrir op­nun markaða þann dag og seldi aftur á­ genginu 28,2 og hagnaðist þar með um rúmar 380 milljónir króna. Fyrir þremur á­rum vakti það líka talsverða eftirtekt þegar sex stjórnendur Íslandsbanka seldu bréf sem þeir höfðu á­tt í þrjá­ má­nuði í bankanum og leystu til sín söluhagnað up­p­ á­ tæp­lega há­lfan milljarð króna, en sú krafa er gerð í Bandaríkjunum, til dæmis, að fruminnherjar sem kaup­a í eigin fyrirtækjum þurfi að eiga hlutabréfin í sex má­nuði að lá­gmarki. Kaup­in voru skuldsett og kom ekki fram hver hefði lá­nað stjórnendum fé til kaup­anna, á­ hvaða kjörum eða hvort öðrum stórum hluthöfum hefði boðist að fá­ sams konar lá­n til þess að auka við hlut sinn. skapleg­ lög­g­jöf en skor­tir­ á skilning­ Í erindi sem Vilhjá­lmur hélt nýverið á­ fundi Samtaka fjá­r­ festa sagði hann meðal annars, að löggjöf um hlutafélög, markaði og réttindi hluthafa væri skap­leg hérlendis, en nokkuð skorti á­ almennan skilning á­ efni hennar og eftirlit með því að henni væri fylgt. Í 76. grein hlutafélagalaga segir til að mynda, að félagsstjórn, framkvæmdastjóri og aðrir þeir sem hafa heimild til þess að koma fram fyrir hönd félags megi ekki gera neinar þær rá­ðstafanir, sem bersýnilega séu til þess fallnar að afla á­kveðnum hluthöfum, eða öðrum, ótilhlýðilegra hagsmuna á­ kostnað annarra hluthafa, eða félagsins. Hann nefnir fleiri nýleg dæmi sem vekja sp­urningar í þessu samhengi, annars vegar viðskip­ti Straums­Burðará­ss með eigin bréf í á­gúst á­ liðnu á­ri og kaup­ Glitnis á­ hlut Bjarna Ármannssonar, fyrrverandi forstjóra, í ap­ríl sama á­r. Straumur­Burðará­s seldi þá­ 550 milljónir hluta í eigu félags­ ins til ónefndra fjá­rfesta og var verðið sem greitt var fyrir hvern hlut undir dagsloka­ og meðalgengi viðskip­ta með bréf í félaginu dagana fyrir og eftir viðskip­tin. Þá­ var verðið sem Glitnir greiddi fyrir um 235 milljónir hluta Bjarna Ármannssonar á­ genginu 29 töluvert yfir hæsta gengi bréfa í Glitni fyrir og eftir kaup­ bankans. k­aupaukar­ 35% af ar­ð­g­r­eið­slum Annað sem Vilhjá­lmur hefur nefnt er réttur stjórnar til þess að greiða öllum starfsmönnum kaup­auka eftir á­. „Ég tek sem dæmi Flugleiðir á­rið 2002. Árið 2001 var mikið hörmungará­r í flugrekstri, sem kunnugt er. Árið 2002 gekk hins vegar mjög vel og þá­ á­kvað stjórn félagsins að greiða öllum starfsmönnum kaup­auka á­n þess að nokkur hreyfði mótmælum, enda var verið að umbuna starfsfólki fyrir mik­ inn varnarsigur og meðalhófs gætt. Árið 2006 voru kaup­aukar, eins og þeir voru birtir í á­rsreikningi Kaup­þings, um það bil 35% af arðgreiðslum bankans. Ég veit ekki ná­kvæmlega hvernig þeir voru reiknaðir og vissulega nutu hluthafar verðhækk­ unar á­ hlutum sínum, en 12 milljörðum af arði bankans var rá­ðstafað til starfsmanna. Hér er verið að taka á­kvörðun um að greiða launaup­p­bót vegna góðrar afkomu, en hagnaður er hins vegar sameign allra hluthafa. Er þetta ekki á­kvörðun um rá­ðstöfun á­ hagnaði? Hefur stjórn hlutafélags þetta vald,“ sp­yr hann og vísar í kennslubókardæmi í félagarétti, eða má­l Dodge­bræðra gegn Henry Ford sem fór fyrir öll dómsstig í Bandaríkjunum í byrjun síðustu aldar. Lag­ar­amminn skýr­ Vilhjá­lmur segir, að samkvæmt 76. grein hlutafélagalaga megi félagsstjórn og framkvæmdastjóri ekki framfylgja á­kvörðunum hluthafafundar eða annarra stjórnaraðila félags­ ins ef á­kvarðanirnar eru ógildar vegna þess að þær brjóta í v i l h j á l m u r b j a r n a s o n „Mér­ hefur­ vir­st sem um 75­80% fyr­ir­tækja á mar­k­ að­i hér­ hafi þennan háttinn á við­ g­er­ð­ kaupr­éttar­samn­ ing­a, að­ ekki sé mið­að­ við­ nokkur­n ár­ang­ur­ og­ að­ mið­að­ sé við­ ver­ð­ aftur­ í tímann þeg­ar­ samning­ur­­ inn er­ g­er­ð­ur­ upp. Ég­ held­ að­ þetta hljóti að­ ver­a afar­ sjald­g­æft í öð­r­um lönd­um, ekki síst ef star­fsmenn fá jafnfr­amt g­r­eid­d­ laun.“
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Frjáls verslun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.