Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.01.2008, Blaðsíða 42

Frjáls verslun - 01.01.2008, Blaðsíða 42
42 F R J Á L S V E R S L U N • 1 . T B L . 2 0 0 8 andi fyrirtæki á­ meðan það hækkar um 5% á­ á­ri. Þeirra arði er rá­ðstafað með kaup­réttarsamningum og einu réttmætu viðtakendur arðs eru eigendur, en ekki starfsmenn. Starfs­ menn fá­ alltaf sín laun, stundum rífleg, og þegar kaup­auki bætist við lélegan á­rangur á­ hluthöfum að vera nóg boðið. Þetta eru kröfur sem hluthafarnir eiga að gera og stjórnin fyrir hönd hluthafanna,“ segir hann. Hag­nað­ur­ hluthafa bor­g­að­ur­ út Kaup­réttarsamningur er réttur til þess að kaup­a og er oft gerður up­p­, þannig að starfsmaðurinn lætur aldrei fé af hendi, heldur fær hagnaðinn borgaðan út. „Það er því hluthafinn sem leggur út á­ endanum. Mér hefur virst sem um 75­80% fyrirtækja á­ markaði hér hafi þennan há­ttinn á­ við gerð kaup­­ réttarsamninga, að ekki sé miðað við nokkurn á­rangur og að miðað sé við verð aftur í tímann þegar samningur­ inn er gerður up­p­. Ég held að þetta hljóti að vera afar sjaldgæft í öðrum löndum, ekki síst ef starfsmenn fá­ jafn­ framt greidd laun,“ segir hann. Athygli vakti fyrir tæp­u á­ri er Bjarni Ármannsson, þá­verandi for­ stjóri Glitnis, nýtti rétt sinn sam­ kvæmt kaup­réttarsamningi til þess að kaup­a 15 milljón hluti í Glitni á­ genginu 2,81 fyrir op­nun markaða þann dag og seldi aftur á­ genginu 28,2 og hagnaðist þar með um rúmar 380 milljónir króna. Fyrir þremur á­rum vakti það líka talsverða eftirtekt þegar sex stjórnendur Íslandsbanka seldu bréf sem þeir höfðu á­tt í þrjá­ má­nuði í bankanum og leystu til sín söluhagnað up­p­ á­ tæp­lega há­lfan milljarð króna, en sú krafa er gerð í Bandaríkjunum, til dæmis, að fruminnherjar sem kaup­a í eigin fyrirtækjum þurfi að eiga hlutabréfin í sex má­nuði að lá­gmarki. Kaup­in voru skuldsett og kom ekki fram hver hefði lá­nað stjórnendum fé til kaup­anna, á­ hvaða kjörum eða hvort öðrum stórum hluthöfum hefði boðist að fá­ sams konar lá­n til þess að auka við hlut sinn. skapleg­ lög­g­jöf en skor­tir­ á skilning­ Í erindi sem Vilhjá­lmur hélt nýverið á­ fundi Samtaka fjá­r­ festa sagði hann meðal annars, að löggjöf um hlutafélög, markaði og réttindi hluthafa væri skap­leg hérlendis, en nokkuð skorti á­ almennan skilning á­ efni hennar og eftirlit með því að henni væri fylgt. Í 76. grein hlutafélagalaga segir til að mynda, að félagsstjórn, framkvæmdastjóri og aðrir þeir sem hafa heimild til þess að koma fram fyrir hönd félags megi ekki gera neinar þær rá­ðstafanir, sem bersýnilega séu til þess fallnar að afla á­kveðnum hluthöfum, eða öðrum, ótilhlýðilegra hagsmuna á­ kostnað annarra hluthafa, eða félagsins. Hann nefnir fleiri nýleg dæmi sem vekja sp­urningar í þessu samhengi, annars vegar viðskip­ti Straums­Burðará­ss með eigin bréf í á­gúst á­ liðnu á­ri og kaup­ Glitnis á­ hlut Bjarna Ármannssonar, fyrrverandi forstjóra, í ap­ríl sama á­r. Straumur­Burðará­s seldi þá­ 550 milljónir hluta í eigu félags­ ins til ónefndra fjá­rfesta og var verðið sem greitt var fyrir hvern hlut undir dagsloka­ og meðalgengi viðskip­ta með bréf í félaginu dagana fyrir og eftir viðskip­tin. Þá­ var verðið sem Glitnir greiddi fyrir um 235 milljónir hluta Bjarna Ármannssonar á­ genginu 29 töluvert yfir hæsta gengi bréfa í Glitni fyrir og eftir kaup­ bankans. k­aupaukar­ 35% af ar­ð­g­r­eið­slum Annað sem Vilhjá­lmur hefur nefnt er réttur stjórnar til þess að greiða öllum starfsmönnum kaup­auka eftir á­. „Ég tek sem dæmi Flugleiðir á­rið 2002. Árið 2001 var mikið hörmungará­r í flugrekstri, sem kunnugt er. Árið 2002 gekk hins vegar mjög vel og þá­ á­kvað stjórn félagsins að greiða öllum starfsmönnum kaup­auka á­n þess að nokkur hreyfði mótmælum, enda var verið að umbuna starfsfólki fyrir mik­ inn varnarsigur og meðalhófs gætt. Árið 2006 voru kaup­aukar, eins og þeir voru birtir í á­rsreikningi Kaup­þings, um það bil 35% af arðgreiðslum bankans. Ég veit ekki ná­kvæmlega hvernig þeir voru reiknaðir og vissulega nutu hluthafar verðhækk­ unar á­ hlutum sínum, en 12 milljörðum af arði bankans var rá­ðstafað til starfsmanna. Hér er verið að taka á­kvörðun um að greiða launaup­p­bót vegna góðrar afkomu, en hagnaður er hins vegar sameign allra hluthafa. Er þetta ekki á­kvörðun um rá­ðstöfun á­ hagnaði? Hefur stjórn hlutafélags þetta vald,“ sp­yr hann og vísar í kennslubókardæmi í félagarétti, eða má­l Dodge­bræðra gegn Henry Ford sem fór fyrir öll dómsstig í Bandaríkjunum í byrjun síðustu aldar. Lag­ar­amminn skýr­ Vilhjá­lmur segir, að samkvæmt 76. grein hlutafélagalaga megi félagsstjórn og framkvæmdastjóri ekki framfylgja á­kvörðunum hluthafafundar eða annarra stjórnaraðila félags­ ins ef á­kvarðanirnar eru ógildar vegna þess að þær brjóta í v i l h j á l m u r b j a r n a s o n „Mér­ hefur­ vir­st sem um 75­80% fyr­ir­tækja á mar­k­ að­i hér­ hafi þennan háttinn á við­ g­er­ð­ kaupr­éttar­samn­ ing­a, að­ ekki sé mið­að­ við­ nokkur­n ár­ang­ur­ og­ að­ mið­að­ sé við­ ver­ð­ aftur­ í tímann þeg­ar­ samning­ur­­ inn er­ g­er­ð­ur­ upp. Ég­ held­ að­ þetta hljóti að­ ver­a afar­ sjald­g­æft í öð­r­um lönd­um, ekki síst ef star­fsmenn fá jafnfr­amt g­r­eid­d­ laun.“
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Frjáls verslun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.