Frjáls verslun - 01.10.2008, Blaðsíða 19

20 F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 8
Forsíðu grein Skattborgarinn
Hann á ríkisbanka
Skattborgarinn er farinn að skilja að hann er hinn nýi milljarðamær-
ingur því svo margir milljarðar bíða hans – þótt það heiti víst í fjöl-
miðlum „byrði og fjármögnunarþörf ríkissjóðs“. Fjárlagahallinn, nýju
bankarnir, Icesave, IMF-lánið og hvað þetta allt heitir. Bara að nefna
það.
En fátt er svo með öllu illt. Skattborgarinn er farinn að finna til
sín; ríkissjóður hefur nefnilega gefið út „aðgerðaáætlun til bjargar
fyrirtækjum“. Ríkissjóður á eftir að eignast fullt af fyrirtækjum ef að
líkum lætur og það verða stórfelld ríkisafskipti í atvinnulífinu.
Aðgerðaáætlunin gengur út á að nýju bankarnir geti breytt skuldum
lífvænlegra fyrirtækja við þá í hlutafé ríkisins. Áætlunin gengur líka
út á að ríkið stofni endurreisnarsjóð atvinnulífsins með þátttöku líf-
eyrissjóða og fjárfesti í fyrirtækjum sem m.a. „lúta að góðum stjórn-
unarháttum og samfélagslegri ábyrgð“. Þá er opnað á langtímaeign
lífeyrissjóða á fasteignum sem þeir hafa lánað fyrir.
Okkar maður finnur núna talsvert til sín; hinn venjulegi kapítalismi
er hruninn og ríkiskapítalisminn er tekinn við. Það verður fjör þegar
skipað verður í stjórnir allra ríkisfyrirtækjanna á næstu mánuðum og
allir flokkar vilja koma sínum mönnum að.
Hann horfir á
verðtrygginguna
Okkar maður, skattborgarinn, horfir talsvert á verðtrygginguna og
finnst hún tímaskekkja við núverandi aðstæður. Hann er milljarða-
mæringur að mati stjórnvalda, en hann veit sjálfur úr heimilisbókhald-
inu að hann er með verðtryggð fasteignalán og eitthvað af myntkörfu-
lánum vegna bílakaupa. Hann hefur líka heyrt að ýmsir jafnaldrar hans
séu með erlend myntkörfulán vegna fasteignakaupa.
Hann tekur eftir því að það eru einhverjir pótintátar að skrifa um
að afnema verðtrygginguna með neyðarlögum í eitt ár, þ.e. festa vísitöl-
una í eitt ár án þess að rifta núgildandi samningum. Þetta gæti orðið
til þess að fyrirsjáanleg hækkun skulda hans, sem nægar eru fyrir, lendi
ekki á honum og geri hann endanlega gjaldþrota.
Hann hugsar með sér; þurfa lífeyrissjóðir og bankar ekki hvort sem
er að afskrifa lán hans, fari hann á höfuðið? Honum finnst það blasa
við og því hafi þeir í sjálfu sér engu að tapa – en afnám verðtryggingar
táknar að lánveitendur eru að afskrifa hluta af sínum lánum.
Hann fær svar
við verðtryggingunni
Okkar manni er sagt að sé ekki hægt að afnema verðtrygginguna, festa
vísitöluna tímabundið í eitt ár, vegna þess að ríkissjóður þurfi að taka
lán fyrir hallarekstri ríkissjóðs og endurfjármögnun bankanna og geti
örugglega ekki leitað út á markaðinn með skuldabréf sín nema bjóða
verðtryggingu og 5% raunvexti. Það er nefnilega það. Þarf að ræða
þetta eitthvað frekar, eins og maðurinn sagði!
Áður hafa stjórnmálamennirnir sagt honum að ekki væri hægt
að afnema verðtryggingu því það myndi koma illa við lífeyrissjóði,
sparifjáreigendur og lánveitendur í landinu. Breytti þar engu um þótt
þjóðin væri í miðri kreppu.
Hann sér lága
ávöxtunarkröfu úti
Þetta með verðtrygginguna og hin fyrirsjáanlegu útgefnu ríkisskulda-
bréf. Okkar maður les það í blöðunum að í kjölfar bankahrunsins í
heiminum hafi ávöxtunarkrafa fjárfesta aldrei verið lægri. Hann sér
að í Bandaríkjunum er ávöxtunarkrafa á 10 ára bandarísk skuldabréf
undir 1% og hefur ekki verið lægri síðan 1962 þegar Seðlabanki
Bandaríkjanna hóf að safna gögnum um slíkt.
Það gat verið; engin verðtrygging í Bandaríkjunum og vextirnir
undir 1% á 10 ára ríkisskuldabréfum. En ekki á Íslandi. Áfram verð-
trygging og háir vextir sem kæfa allt atvinnulíf og heimilislíf. Ekki síst
vegna lífeyrissjóðanna. Lífeyrisréttindi mega ekki skerðast frekar en
orðið er eftir fall bankanna. Okkar maður hugsar sem svo; því miður
er langt þangað til ég fer á eftirlaun, er ekki hægt að hugsa þetta þannig
að ég sé að fá fyrirfram greiddan lífeyri á örlagastundu með afnámi
verðtryggingarinnar?
Hann hugsar sem svo: Það eru auðvitað ekkert nema snillingar sem
stugga ekki við sparifjáreigendum, lífeyrissjóðum og öðrum lánveit-
endum í miðri heimskreppu og sækjast eftir að hafa sem hæstan fjár-
mögnunarkostnað þegar aðrar þjóðir lækka fjármögnunarkostnað sinn
til að hleypa lífi í fyrirtæki.
Það eru heldur ekkert nema snillingar í röðum sparifjáreigenda sem
vilja halda hárri ávöxtunarkröfu í kreppu þegar allt atvinnulíf er að
lamast og þúsundir fjölskyldna að missa heimili sín og geta ekki greitt
sparifjáreigendum til baka þegar upp verður staðið. Hann hugsar með
sér; snillingarnir búa á Íslandi.