Frjáls verslun - 01.10.2008, Blaðsíða 33

34 F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 8
Forsíðu grein Skattborgarinn
Buiter er á því að Bretum
væri best að taka upp
evru. Þær raddir heyrast
víðar en líkt og á Íslandi er
evruaðild óvinsæl í stóru
flokkunum, Íhaldsflokknum
og verkamannaflokknum.
Þegar fór að líða á þetta ár kom æ betur
í ljós að þessu var reyndar þveröfugt farið.
Landamæri fjármálaheims Evrópu og Banda-
ríkjanna liggja ekki um Atlantshafið heldur
um Ermasund – Bretland fylgir Bandaríkj-
unum, ekki meginlandi Evrópu. Þetta stafar
meðal annars af því hvað fjármálageirinn hér
er stór. Næst á eftir Wall Street er City, fjár-
málahverfið í London, fjármálahöfuðborg
heimsins. Þeir viðskiptahættir sem tíðkast
á Wall Street sjást einnig hér enda allir
bandarískir bankar og aðrir erlendir bankar
með mikla starfsemi í borginni.
Breskir bankar á ríkisjötunni
Northern Rock sérhæfði sig í húsnæðislánum
og sama var með Bradford & Bingley, en
báða þessa banka hefur breska ríkið yfirtekið.
Auk þess á ríkið nú 60 prósent í Royal Bank
of Scotland, banka sem mjög hefur komið
við sögu í umsvifum Baugs í Bretlandi. Þegar
annar skoskur banki, HBOS, riðaði til falls
var reynt að koma honum í eina sæng með
Lloyds-TSB svo ríkið þyrfti ekki að yfirtaka
hann líka.
Þær viðræður hafa dregist ótrúlega á lang-
inn og þar sem fjármálaheimurinn breytist
nánast dag frá degi virðist erfitt að koma sér
saman um verð og hvernig meta eigi HBOS.
En einnig þarna spilar stjórnin þó með því
þessi sameining væri ekki möguleg nema
samkeppnissjónarmið séu látin lönd og leið.
Ríkið hefur þegar þurft að leggja fé í púkkið
og á nú um 40 prósent í bönkunum.
Það var í þessu umhverfi sem íslensku
bankarnir þrír, allir með að því er virtist
blómlega starfsemi í London, hurfu af sjón-
arsviðinu. Deilan um Kaupthing Edge og
Icesave yfirgnæfði allt um tíma. Hin yfirveg-
aða afstaða var að þarna hefðu þrír bankar
horfið af því landið á bak við þá væri of
lítið til að halda þeim gangandi. Þetta væri
fordæmalaus atburður í litlu landi með lít-
inn gjaldmiðil og alveg dæmalaus í bresku
samhengi.
samhengi sem skekur
En nú er enginn viss um neitt lengur – og
hagfræðingar eins og Buiter farnir að sjá
að það er ekki eins langsótt og kynni að
virðast að bera saman Ísland og Bretland.
Sjónarhorn hans er gjaldmiðillinn – honum
þykir pundið hvorki sterkur né merkilegur
gjaldmiðill. Í alþjóðlegu samhengi séu Bretar
eins og strá í vindi. Fá umræðuefni hér eru
jafn tilfinningaþrungin og evra eða ekki evra.
Buiter er eindregið hallur undir að Bretar
stígi Evrópusambandsskrefið nú til fulls og
stefni á upptöku evru.
Þegar í maí benti Buiter á að það væru
engin skynsamleg rök fyrir að lítið land
með jafnopið hagkerfi og Bretland héldi í
eigin gjaldmiðil. Það væri hrein bábilja að
slíkt gæfi frelsi til að stýra efnahagsmálum
betur. Máli sínu til stuðnings benti hann á
að fjármálageirinn breski væri mjög stór og
stór hluti eigna hans væri bundinn erlendum
gjaldmiðlum, ekki pundinu. Ástandið hér
væri ekki eins og slæmt og á Íslandi – en
þó væri ekki fráleitt að líkja Bretlandi við
risastóran vogunarsjóð, skuldsettan upp í
rjáfur.
Lykilspurningin að mati Buiters var hvort
Bretland líktist meir Bandaríkjunum og Evru-
landi – eða Íslandi. Svar Buiters var að Bret-
land líktist Íslandi: bæði löndin væru með
mikil viðskipti í erlendum gjaldmiðlum sem
seðlabankar landanna gætu ómögulega varið
til þrautavara.
Buiter vék aftur að þessari hliðstæðu í
bloggum í haust og skrifaði svo langt og
ítarlegt blogg 13. nóvember um Reykjavík-
við-Thames. Þar bendir hann á að reynslan á
Íslandi sýni að þreföld kreppa, bankakreppa,
lausafjárkreppa og kreppa vegna gjaldfalls
ríkisins, geti skollið á í litlu landi með stóra
banka sem starfa erlendis, gjaldmiðil sem
ekki er nýttur í alþjóðlega gjaldeyrissjóði og
sem hefur takmarkaðan fjárhag.