Ægir - 01.03.2007, Page 19

19
lágt verð og þeim framast er
unnt fyrir fiskinn sem skipin
þeirra bera að landi. Ástæðan
er einföld; útgerðirnar eru
sjálfar eigendur af stærstum
hluta fiskvinnslunnar og út-
flutningsfyrirtækjanna og
byggja því virðisaukann og
arðsemina á öllum þáttum
starfseminnar öðrum en þeim
sem felast í að afla hráefn-
isins. Fiskiskip nútímans eru
því leiksoppar vinnslunnar.
Þeim er þvælt fram og aftur
eftir þörfum hennar númer
eitt, tvö, og þrjú og lítið tillit
tekið til annarra þátta. Það er
í raun alvarlegt umhugsunar-
efni hversu áberandi betri
andi og ánægja er meðal
áhafna þeirra skipa sem rekin
eru sem sjálfstæð eining, óh-
áð þeirri stífu stjórnun, sem
er lykilatriði, að mati ráðandi
rekstraraðila sjávarútvegsins,
þ.e.a.s. hráefnisstýringin sem
er ávallt tíunduð sem sterk-
ustu rökin fyrir því að fyr-
irtæki eigi og reki bæði veiði-
skip og vinnslu. Stærstur hluti
þeirra vandmála sem eru
endalaust að dúkka upp eru
eftir sem áður til komin vegna
þess fyrirkomulags sem við
búum við. Mörg þeirra myndu
leysast af sjálfu sér ef undið
yrði ofan af þessu gallaða fyr-
irkomulagi með því að skilja
að eignarhald veiða og
vinnslu. Breyting sem fælist í
að nýtingarrétturinn á auð-
lindinni yrði tryggður til
lengri tíma, skilyrtur afgerandi
veiðiskyldu útgerðar á þeim
heimildum sem hún hefur
nýtingarrétt á, væri t.d. hug-
mynd að fyrsta skrefi til baka
frá núverandi fyrirkomulagi.
Er kúrsinn réttur eða rangur?
Frjáls markaður, frjáls sam-
keppni, frelsi til athafna! Þetta
eru allt saman slagorð sem
hljóma kunnuglega. Hug-
myndir hins almenna Íslend-
ings um hugtökin hér að
framan gætu samkvæmt við-
horfskönnunum verið eitt-
hvað á þessa leið: Útgerðir
eiga að keppa sín á milli um
að fá sem hæst verð fyrir
aflann, þar sem verð ræðst af
frágangi, ferskleika og gæð-
um almennt. Aflinn yrði seld-
ur á markaði þar sem sjálf-
stæð fiskvinnslufyrirtæki yrðu
í harðri samkeppni um hrá-
efnið. Þeir hæfustu á hvoru
sviði fyrir sig myndu blómstra,
en aðrir leggja upp laupana.
Ein aðferð við verðmyndun
sjávarfangs sem myndaðist al-
farið eftir lögmálum frjáls-
hyggjunnar og sveiflaðist eftir
framboði og eftirspurn, gilti
fyrir alla. Breytingar í þessa
átt myndu valda miklum
tímabundnum titringi og átök-
um en þær sviptingar myndu
að margra mati leggja grunn-
inn að betri og heilbrigðari
atvinnugrein þegar frá liði,
þar sem ánægjustuðull og
heilsufar þeirra sem við grein-
ina starfa myndi batna til
muna. Gæti þetta verið upp-
hafið af draumi þeirra sem
vilja meina að til séu betri
leiðir til að stuðla að bjartari
framtíð sjávarútvegsins eða
eru hugmyndir af þessu tagi
ekkert annað en martröð
þeirra sem ráðið hafa ferðinni
í sjávarútveginum um langa
hríð? Er kúrsinn réttur eða
rangur?
Árni Bjarnason,
formaður Félags skipstjórnarmanna.
Æ G I R Í H U N D R A Ð Á R
Það er í raun alvarlegt umhugsunarefni hversu
áberandi betri andi og ánægja er meðal áhafna
þeirra skipa sem rekin eru sem sjálfstæð ein-
ing, óháð þeirri stífu stjórnun, sem er lykil-
atriði, að mati ráðandi rekstraraðila sjávarút-
vegsins, þ.e.a.s. hráefnisstýringin sem er ávallt
tíunduð sem sterkustu rökin fyrir því að fyr-
irtæki eigi og reki bæði veiðiskip og vinnslu.