Tímarit Máls og menningar - 01.05.1944, Síða 93

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
83
Bókin, Matur og megin, hefur margar eftirtektarverðar og hollar leiðbein-
ingar að flytja. En í henni kennir nokkuð áróðurs og öfga hins kappsfulla
hardagamanns, sem oft hættir við að álíta, að tilgangurinn helgi meðalið.
Ég ætla ekki að dæma um það, hvort allar þær kenningar um mataræði,
sem A. Waerland setur fram í bók sinni, séu í sa nræmi við náttúruna eða
ekki. En það eru í bókinni nokkur atriði, sem ég tt l mjög þess verð, að þeirn
sé gaumur gefinn, og svo önnur, sem eru villandi og fólk ætti ekki að taka
alvarlega. Á þessi atriði ætla ég að benda.
Waerland tekur starfsemi ristilsins alveg sérstaklega til athugunar og telur
hana að vonum einkar þýðingarmikla fyrir líf og heilsu mannsins. Rotnandi
úrgangsefni, einkum úr fiski og kjöti, sem safnast fyrir í ristlinum, séu upp-
haf alls konar meina og því mjög skaðleg fyrir líkamann. Til þess að koma
í veg fyrir þessa rotnun í ristlinum, og fá hann til þess að starfa eðlilega,
sé nauðsynlegt: f fyrsta lagi að hafa þannig áhrif á gerlagróður ristilsins,
að rotnun geti ekki átt sér þar stað, og í öðru lagi, að tryggja reglubundna
og nægilega tíða tæmingu ristilsins. Þetta hvorttveggja telur Waerland að
náist með því að neyta aðallega heils korns, ávaxta og alls konar grænmetis,
en lítils eða helzt einskís af kjöti, fiski, hvítu hveiti eða hvítasykri.
Áhrif gerlagróðurs ristilsins á meltinguna og þá um leið á heilsu mannsins
hafa verið rannsökuð af mörgum þekktum vísindamönnum. Kunnastur af
þeim er Metzchnikoff (1845—1916), sem vakti eftirtekt á húlgörsku súrmjólk-
inni, júgúrtinni, fyrir það, að mjólkursýrugerlarnir í henni kæmu í veg fyrir
rotnun í ristlinum, en að því væri mikil heilsubót. Sömu skoðunar var þýzki
prófessorinn W. Henneberg (1871—1936). Taldi hann neyzlu mjólkur og
mjólkursykurs, ásamt tilheyrandi mjólkursýrugerlum, hafa sérstaklega góð
áhrif á gerlagróður ristilsins og þá um leið á heilbrigði líkamans. Ameríski
læknirinn J. H. Kellogg, sem mikið hefur rannsakað þetta atriði, fylgir einnig
mjög eindregið þessari skoðun.
Samkvæmt reynslu minni af skyri og skyrgerlum tel ég þessa kenningu mjög
sennilega. Mjólkursykur ásamt viðeigandi mjólkursýrugerlum, hvort sem
þessa er neytt sem mjólkur, súrmjólkur, mysu eða skyrs, hefur vafalaust mjög
góð áhrif á meltinguna. Ég held því fram, að skyrát og mysudrykkja vor ís-
lendinga hafi átt einna drýgstan þátt í því að halda lífinu í þjóðinni. Þess
vegna legg ég á það áherzlu einu sinni ennþá, að hér á að gera ráðstafanir
til þess að koma mjólkursykrinum í fólkið, en ekki að fleygja honum í skolp-
ræsin, eins og nú er gert, eða í naut og svín, eins og búfræðingar vorir leggja
til að gert verði.
Waerland telur að trjáefnin í hýði korns og ávaxta séu tilvalin næring fyrir
gerlagróðurinn í ristlinum og geti komið þar í stað mjólkursykurs. Þetta er
atriði, sem ég tel höfundinn ekki færa nægileg rök fyrir. Mér vitanlega geta
þeir gerlar, sem taldir eru geta verið til einhverra bóta í ristlinum, ekki lifað
á trjáefni (sellulósa). Það er mjólkursykurinn, sem mest örvar vöxt slíkra
gerla.