Tímarit Máls og menningar - 01.09.1944, Page 25

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
119
háskólans. . . Virðist af þessu, að öðrum deildum, svo sem lækna-
deild, verkfræðideild o. s. frv. sé ekki ætlað að tefja sig verulega
við vísindaleg störf. Raunin hefur líka orðið sú, að þrátt fyrir mjög
mikla þenslu á kennslustarfsemi háskólans undan farin ár (verk-
fræðideild, hagfræðideild, tannlæknakennsla), hefur ekki orðið vart
mikillar viðleitni til aukinnar vísindalegrar vinnu.
Þess má geta, að þótt Rannsóknastofnun í þágu atvinnuveganna
við Háskóla Islands (atvinnudeild) beri nafn háskólans, er hún hon-
um óviðkomandi og háskólinn hefur ekki afskipti af neinum mál-
um hennar.
Að háskólanum þannig frágengnum er aðeins einn aðili eftir,
sem er líklegur til að hafa forgöngu um vísindavinnu: — ríkið.
„Ríkisrekstur“ á slíkri starfsemi er auk þess viðurkenndur með
tvennum lögum frá 1940: Lögum um náttúrurannsóknir og Lögum
um rannsóknir og tilraunir í þágu landbúnaðarins. Á grundvelli
þessara laga er þegar kominn nokkur vísir að rannsóknastarfsemi
á sumum sviðum, en á öðrum er von á starfsmönnum bráðlega.
Þessi lagasetning er að mörgu leyti mjög ófullkomin og þarfnast
gagngerðra breytinga, enda var hún samin áður en séð varð, hvað
verða vildi og ekki af mönnum, sem sjálfir höfðu verulega reynslu
af skipun slíkra mála.
Hér er ekki rúm til að rekja einstök atriði þessa fyrirkomulags
og gera tillögur til breytinga, enda ekki á mínu færi að gera til-
lögur um ýmis atriði, sem enn eru alls ekki komin til framkvæmda,
og liggja fjærst minni grein. Hinsvegar virðast ýmis grundvallar-
atriði fullljós og auðvelt og nauðsynlegt að ræða þau.
Höfuðmarkmið alls skipulags á vísindalegri vinnu hlýtur að vera
í fyrsta lagi, að laða til sín hina beztu menn og í öðru lagi að skapa
þeim hin æskilegustu starfsskilyrði. Þetta reynist stundum jafn
vandasamt og það er jafnan auðvelt að safna að sér miðlungsmönn-
um og láta þá fást við „rannsóknir“, sem stefna ekki að neinu
marki og eru ekki vísindalegar nema að nafninu.
Vísindi og listir eru oft nefnd saman. Það er sennilega vegna
þess, að þessar greinir eru skyldar að eðli til. Ef Alþingi ákvæði
að starfrækja listastofnun í mörgum deildum með til dæmis ætt-
jarðarljóðadeild, skáldsagnadeild, sálmadeild, landslagsmálverka-