Tímarit Máls og menningar - 01.09.1944, Page 43

BJÖRN FRANZSON:
f
Hverju líkist alheimurinn?
Pistill þessi, sem má í ýmsum atriðum fremur teljast endursögn en laus-
leg þýðing, var fluttur í útvarpið síðastliðið sumar í þættinum „Þýtt
og endursagt" og er aðalefnið úr fyrsta kafla alþýðlegrar fræðibókar
eftir Englendinginn Crowther, sem ritað hefur fjölda bóka og blaða-
greina í því skyni að kynna almenningi niðurstöður náttúruvísindanna.
Bókin nefnist á ensku „An Outline of the Universe“ (Ágrip alheims-
lýsingar) og birtist 1938 í „Pelican“-útgáfunni, sem alkunn er.
Vísindamönnum kemur ekki saman utn það, hvort alheimurinn
muni vera endanlegrar stærðar eða óendanlegrar. Stjarnfræðingar
hneigjast heldur að því, að heimurinn muni vera endanlegur. Væri
hann óendanlegur, mætti ætla, að fjöldi stjarnanna í geimnum væri
einnig óendanlegur, en ef svo væri, ætti næturhiminninn að vera til
að sjá eins og samfelldur ljósbjarmi, þar sem hvergi væri þá í auðan
himinflöt að sjá út á milli stjarnanna. Vér þyrftum þá aðeins að
fara nógu langt út eftir, í hverja átt sem væri, til þess að rekast á
stjörnu, væru þær annars á nokkurn veginn jafnri dreif um geim-
inn. Hér var reyndar ráð fyrir því gert, að himingeimurinn væri
fullkomlega gagnsær í allar áttir.
En ef svo væri, að einhvers konar efnisþokur ættu sér staði hér
og þar um geiminn og skyggðu á stjörnubjarmann, fengi slík rök-
semdaleiðsla að sjálfsögðu ekki staðizt. Og að vísu er það vitað, að
slíkar efnisþokur eru til.
Ymsir eðlisfræðingar, sem þykir mest um það vert að hafa allt
mótsagnalaust á hinu fræðilega sviði, hallast oft að þeirri skoðun,
að heimurinn sé óendanlegur. Ef svo reyndist, væri það vandamál
úr sögunni, að heimurinn hlyti að lokum að „deyja varmadauða“,
eins og komizt er að orði. Það er alkunna, að þar sem misheitir
hlutir eru saman komnir, vilja hinir heitari kólna og hinir kaldari