Tímarit Máls og menningar - 01.09.1944, Blaðsíða 44

138
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
liitna að sama skapi, Jsar til náð liefur verið stöðugu jafnvægi á
ákveðnu meðalhitastigi. Samkvæmt þessu mætti hugsa sér, að efnis-
heimsins biðu þau örlög að verða urn síðir að allsherjar óskapnaði,
þar sem allur hitastigsmunur væri horfinn og enginn atburður gæti
framar átt sér stað, því að efnisheimur vor er óneitanlega slíkt
samsafn misheitra hluta. Þvílík örlög virðast mundu vera óumflýj-
anleg í endanlegum heimi. En þeim möguleika, að heimurinn eigi
fyrir sér ákveðið lokastig, fylgir það vandkvæði, að þá yrði að gera
ráð fyrir, að hann hefði líka átt sér ákveðið upphafsstig eða orðið
til fyrir nokkurs konar kraftaverk einhvern tíma í fyrndinni. Væri
hinsvegar gert ráð fyrir Jiví, að heimurinn hefði verið til frá eilífu
og allan aldur sinn verið að Jiróast með ákveðnum hraða að til-
teknu lokastigi, þá mætti spyrja, hví hann væri ekki kominn á Jietta
lokastig fyrir örófi alda.
Sé alheimurinn óendanlegur að stærð, er mjög vel hugsanlegt, að
hann hafi að geyma óendanlegan forða af heitu efni eða Iausbeizl-
aðri orku, og gæti þá verið, að jafnan streymdi nokkuð af þeim
forða til þeirra heimshverfa, sem oss er kunnugt um.
Samkvæmt afstæðiskenningunni fær hvort tveggja staðizt, endan-
leiki og óendanleiki alheimsins. En með því að hugmyndin um end-
anlegan alheim mun njóta öllu meira fylgis með stjarnfræðingum
og er auk þess nýstárlegri og þar með girnilegri til fróðleiks lesand-
anum, mun verða gert ráð fyrir því að sinni, að heimurinn sé endan-
legrar stærðar.
Samkvæmt útreikningi stjarnfræðingsins Hubble’s nemur rúmmál
alheimsins billjón ■ billjón ■ billjón ■ billjón • billjón teningskílómetrum,
en ein billjón er milljón milljóna.*
* Astæða er til að leiðrétta þá villu, sem sést hér stundum í bókum og
blöðum hin síðari árin, að hilljón sé jöfn þúsund milljónum. Upprunaleg merk-
ing orðsins er ntilljón milljóna, og sú merking er í gildi í Englandi, á Norð-
urlöndum og víðast hvar á meginlandi Evrópu utan Frakklands. Þessi merking
er líka ein í rökréttu samræmi við heitin trilljón, kvadrilljón, kvintilljón o. s.
frv. En sú villa, að billjón þýði þúsund milljónir, barst frá Frakklandi til
Bandaríkjanna fyrir nokkuð löngu og mun vera hingað kornin vestan um haf.
Henni ætti að útrýma og það því fremur, að til er orðið milljarður um töluna
þúsund milljóna. — B. F.