Tímarit Máls og menningar - 01.12.1944, Blaðsíða 67

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
241
reynir svif at hunangs höfum
hugr minn til fluga þinna!
Són í botn, ef seynir jötna
súpa, frýs ok drjúpir ísum?
endr berat andi mærar
eigur skálds úr veiga sáldi!
Hið eina sem ég kynni fram að leggja til skýringar þessari vísu,
ef einhver spyrði mig, er að ‘seynir’ mun misskilin forneskjumynd
fyrir spnir = synir.
Við svona skáldskap var íslenzkan þaultamin á 17. og 18. öld,
en ljóðasmiðir þeirra tíma voru næsta aðgerðalitlir að samþýða
henni nýjungar úr braglist annarra landa. Ég minnist þess t. d. ekki
að hafa nokkurn tíma séð íslenzka vísu með alexandrínskum hætti,
en sá háttur var um eitt skeið einn hinn fyrirferðarmesti víða í
Norðurálfu, svo að hvert skáld hafði hann á takteinum, í Dan-
mörku m. a. Holberg:
Jeg taler om en Mand, hvis Skiebne og Bedrifter
bpr billig tegnes en blandt alle Folkes Skrifter,
jeg siunger om en Helt, den store Peder Paars,
som tog en Reise for fra Callundborg til Aars.
Sonnettur voru orðnar altíðar á Englandi á dögum Guðbrands
hiskups og höfðu þá einnig borizt til Þýzkalands; Svíar eiga sonn-
ettur frá 17. öld. En mér er ókunnugt um að sonnetta hafi verið
kveðin á íslenzku fyrr en 1844 að Jónas Hallgrímsson orti Nú and-
ar suðrið. Tveir aðrir bragarhættir ítalskir, terzínur og ottövur,
munu fyrsta sinni notaðir á íslenzku í Gunnarshólma. Sumir grísk-
rómverskir hættir sem aðrar þjóðir hafa reynt að stæla, að svo
miklu leyti sem mismunur tungnanna leyfir, hafa aldrei birzt í ís-
Ienzku ljóði.
Þær breytingar sem orðið hafa á íslenzkri ljóðlist á 19. og 20.
öld eru að sumu leyti stórfelldar. Margir nýir hættir hafa komið
inn og margir gamlir úrelzt, þar á meðal fjöldi rímnaháttanna.
Jafnframt hefur orðfærið tekið stakkaskiptum. Nú orðið má heita
að hið sérstaka íslenzká skáldamál sem varðveitzt hafði síðan í forn-
öld, einkum í rímum, þyki óhæft í ljóði, nema sérstaklega standi
á. Heiti eins og fljóð, sprund, snót, svanni, víf, halur, gumi, beim-
16