Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Blaðsíða 64

'Tímarit Máls og menningar
og táknrænna atburða eða augljósra
leikhúsbragða, ellegar þá einbeitingu,
samþjöppun veruleikans í því augna-
miSi aS byrla honum æSri merk-
ingu) en sýna lífiS slíkt sem þaS er
ýmist dauft eSa sterkt meS flatneskj-
um leiSans og tindum sálarangistar-
innar. Vitaskuld er um aS ræSa niS-
urröSun, eSa m. ö. o. val, en atburS-
irnir eru ekki valdir meS tilliti til
mikilvægis eSa tákngildis heldur nær
eingöngu meS tilliti til mikilvægis;
tákngildi þeirra, ef eitthvert er, kem-
ur síSar í Ijós undir hrjúfu yfirborSi
hinnar beinu túlkunar; rétt eins og
þaS kemur okkur fyrir sjónir dags-
daglega, óvænt, ótilreitt og laust viS
alla kenningu.
Af þessu leið'ir aS hiS dedramatis-
eraSa verk er ekki byggt í liring held-
ur beint af augum: höfundurinn er
ekki að boSa kenningu eSa sanna
neitt og lætur því merkingu verksins
vaxa upp úr atburSarásinni í staS
þess aS byggja atburSarásina í þágu
þeirrar merkingar sem hann ætlar
henni aS flytja og því er honum eng-
in þörf aS bera sig aS viS verkiS eins
og um væri aS ræSa sýnikennslu eSa
rökræna vísdómsgrein. Antonioni
kemur aS persónum sínunr á hvaSa
stund lífs þeirra sem er, lætur mis-
munandi þýSingarmikil atvik henda
þær (mikilvægi atvikanna er tíSast
fremur fólgiS í „andrúmslofti11 þeirra
en merkingu), síSan skilur hann viS
þær án þess aS hafa fitjaS upp á
„endi“ ellegar siSaprédikun. Endur-
sköpun veruleikans svo sem hefS var
aS leggja stund á hefur aS mestu ver-
iS gefin upp á bátinn: atriSin virSast
einmitt valin í þverbága viS allan
vilja til aS sýna fram á nokkurn skap-
aSan hlut, náttúrleg framvinda sög-
unnar er tekin fram yfir útmálandi
minningar: L’Awentura (sem er full-
komnasta dæmiS um dedramatíseraS
verk) gerist öldungis bláttáfram, án
þess aS leiSa til ,.lausnar“ á ráSgát-
unni um hvarf Onnu, án þess aS okk-
ur sé boSiS upp á neinskonar „siSa-
prédikun“; umhverfiS er engu veiga-
minni þáttur verksins en atvikin, sem
nánast eru hreinar tilviljanir (lest
fer hjá, þyrla sezt) gjörsneyddar
allri beinni „þýSingu“. MeS þessum
hætti er leitast viS aS láta þá mynd
heimsins, sem birtist okkur á tjaldinu
líkjast meir og meir sjálfum umheim-
inum, hráum og ótilreiddum þannig
aS sú merking, sem þessi mynd fær í
augum okkar verSur fremur í ætt viS
skynjun en skilning.
Þetta leiSir hugann aS þriSja meg-
inþættinum í vinnubrögSum kvik-
myndahöfunda hins nýja skóla —
þeim sem lýtur aS stílnum, frásagnar-
mátanum. Hann einkennist sérlega af
því aS þeir afneita ldippingunni sem
tæki til aS túlka afstöSu. í augum Pú-
dovkíns var klippingin undirstaSa
kvikmyndalistarinnar eSa eins og
hann segir: „Klippingin verSur ekki
skilin frá meginhugsun verksins, sem
158