Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Blaðsíða 105

Erlend tímarit
En eftir aff Bandaríkin höfðu stutt að upp-
lausn göralu nýlenduveldanna, tóku þau að
óttast „valdatómið" sem innlend byltinga-
öfl eða Sovétríkin ellegar þau bæði í sam-
einingu kynnu að fylla upp í. Andstaðan
gegn nýlendustefnu rann út í sandinn og
Bandaríkin „hlupu í skarðið". Þetta gerð-
ist í Austurlöndum nær á tímabilinu milli
Súezdeilunnar og nýafstaðins stríðs ísra-
elsmanna.
Hvernig skýrið þér stefnu Israels í þessu
sambandi?
Aðgerðir Israelsmanna hafa auðvitað
stjórnazt af eigin hvötum, og ekki eingöngu
tekið mið af geðþótta bandarískra ráða-
manna. Ekki þarf að efa að þorri ísraels-
manna trúir því að þeim sé ógnað af fjand-
skap Araba. Það er einnig augljóst að
ýmsar „blóðþyrstar“ yfirlýsingar Araba um
að „þurrka ísrael út af landakortinu“
vöktu hræðsluskjálfta hjá tsraelsmönnum.
Israelsmenn eru þrúgaðir af minningunni
um Gyðingaharmleikinn í Evrópu, og þeim
finnst þeir vera einangraðir og umkringdir
miljóna„mergð“ óvinveittra Araba. Áróð-
ursmönnum þeirra var hægt um vik að
skírskota til hótana arabískra ráðamanna
og vekja þeim ótta við aðra „endanlega
lausn á Gyðingavandamálinu" sem þeirra
biði, að þessu sinni í Asíu. Með því að
vekja upp goðsagnir úr biblíunni og gömul
trúar- og þjóðartákn úr sögu Gyðinga
hrintu áróðursmennirnir af stað því stríðs-
æði, hroka og ofstæki sem ísraelsmenn
sýndu svo óvænt af sér er þeir geystust fram
til Sinaískaga, að Grátmúrnum, Jórdaná
og veggjum Jerikós. Bak við æðið og hrok-
ann lá niðurbæld sektarvitund ísraels-
manna í garð Araba, sú kennd að Arabar
myndu aldrei fyrirgefa eða gleyma þeim
skaða sem ísrael hefði bakað þeim: her-
námi lands þeirra, örlögum einnar miljón-
ar flóttamanna og ítrekuðum hernaðar-
ósigrum og auðmýkingum. Nærri viti sínu
fjær af ótta við hefnd Araba hefur allur
þorri Israelsmanna tekið góða og gilda
„kenninguna“ að baki stefnu ríkisstjórnar
þeirra, þá „kenningu“ að öryggi ísraels sé
íólgið í bilkvæmum hernaði sem dragi all-
an mátt úr Arabaríkjunum á fárra ára
fresti.
En hvað sem líður þeirra eigin hvötum
og ótta, eru ísraelsmenn ekki frjálsir gerða
sinna. Það sem ræður ósjálfstæði ísraels
var að vissu marki „innbyggt“ í sögu þess
um tvo áratugi. Allar ríkisstjórnir ísraels
hafa bundið tilveru ríkisins við „vestræna
stefnu". Þetta eitt hefði nægt til að gera
ísrael að vestrænni útvarðsstöð í Austur-
löndum nær og flækja það þannig í stór-
átökin milli imperíalismans og arabísku
þjóðanna sem heyja baráttu fyrir frelsi
sínu. Aðrir þættir hafa jafnframt verið að
verki. Hið ótrygga jafnvægi og vöxtur efna-
hagslífsins í ísrael hafa verið háð fjárhags-
stuðningi frá síonistum erlendis, einkum
handarísku gjafafé. Þessar gjafir hafa
reynzt dulbúinn bölvaldur fyrir hið unga
ríki. Þær hafa gert ríkisstjóminni kleift
að tryggja greiðslujöfnuð við útlönd með
öðrum hætti en nokkurt annað ríki í heim-
inum gæti gert, án þess að eiga hin minnstu
viðskipti við grannþjóðir sínar. Efnahags-
gerð ísraels hefur aflagazt með því að ýtt
hefur verið undir vöxt umfangsmikils þriðja
geira innan efnahagslífsins og lífskjör
sem eru ekki í réttu hlutfalli við framleiðni
landsins og þjóðartekjur. ísraelsmenn hafa
í raun og vem lifað langt um efni fram.
Þegar ég heimsótti ísrael fyrir nokkmm
árum, taldi háttsettur þarlendur embættis-
maður upp fyrir mér þær verksmiðjur sem
þeir hefðu ekki fengið að reisa vegna mót-
þróa Bandaríkjanna — þ. á m. stálverk-
smiðjur og verksmiðjur er framleiddu land-
búnaðarvélar. Á hinn bóginn nefndi hann
mér fjölda svo til gagnslausra verksmiðja
sem framleiddu ótrúlegt magn eldhús-
109