Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Blaðsíða 98

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Blaðsíða 98
Tímarit Máls og menningar í andstöðu við hin almennu, viðteknu siða- lögmál og stendur í vali sínu einn andspæn- is hinu fjarstæðukennda. En endurtekn- ingin reynist á endanum vera, eftir að við höfum elt hana hingað og þangað og séð hana skrumskælda á ýmsa vegu, það sem kalla mætti endurheimt mannsins sjálfs scm einstaks úr viðjum hins al- menna, sú vissa, að hann sé „aftur hann sjálfur“ og viti um leið af frelsi sínu á nýjan hátt. Þar sem endurtekningin er hjá Kierkegaard endurheimt einhvers, sem var fyrir, ])á er hún ekki existentíalistisk í nútfmaskilningi, heldur hliðstæð hinu gríska hugtaki „endurminningin“ (ana- mnesis), sem felst í því, að maðurinn finnur kjarna sinn í upprifjun liinna eilífu hugmynda, sem heimurinn er aðeins end- urskin af, en munurinn er sá, að í endur- tekningunni hverfur maðurinn ekki aftur í tímann til hins upphaflega, heldur endur- tekur hann sig fram á við, í róti lífsins sjálfs. En með því að sá, sem mælir fyrir munn Kierkegaards í bókinni, er aðeins skáld og fagurkeri, og getur því ekki gert endur- tekningunni nema takmörkuð skil, þá verður sá, sem vill fræðast nánar um hana og önnur þvílík hugtök, að leita til ann- arra og seinni „höfunda" en Constantins Constantiusar og fá hjá höfundum eins og Vigilio Haufniensi, Joh. Climaco og eink- um þó Anticlimaco að kynnast sjónarmið- um Kierkegaards í fullri skerpu þeirra og með trúarlegum þunga. Og það er kannski ekki loku fyrir það skotið að einhver les- andi Endurlekningarinnar kunni að finna iivöt hjá sér til þess, en þó skyldi liann gera sér grein fyrir því áður, að þar er í mikið ráðizt, og það er eins og þýðarinn segir: mönnum mundi vart endast ævin til að kynna sér verk Kierkegaards til fulls. Bæði er það, að K. verður það á sjálfum, sem hann nýr Hegel um nasir, að skrifa mörg og þykk bindi, og þótt rit Kierke- gaards séu full af skarplegum athugunum, andríki og kímni, þá eru þau ekki sérlega hnitmiðuð eða föst í byggingu, og hann á það til að leiða menn frá kjarna málsins ineð alls kyns útúrdúrum og snakki og þreyta nienn með endurtekningum — í verri merkingu orðsins. Og þar mun koma, að lesari verður að gera upp við sig, hve langt liann vill fylgja Kierkegaard: livort honum tekst til lengdar að lifa með hon- um í heimsmynd Gamla Testamentisins, einblínandi á það sem hann kallar sam- band sitt við Guð, öndverður á móti þeirri þróun, sem þvingar hann til að skoða sjálf- an sig í Ijósi sögulegrar aðstöðu sinnar og lifa lífinu sem samfélagsvera. Með þessari þýðingu sinni hefur Þor- steinn Gylfason unnið gott verk, ekki af því, að íslenzkir Kierkegaards-lesendur geti ekki allt eins vel lesið Endurtekning- una á frummálinu, heldur af því, að með þýðingum sem þessum er plægður sá akur íslenzks máls, sem löngum hefur verið í mestri órækt, því það er fátítt, að heim- spekilegar hugmyndir komi fram eða séu orðaðar af myndugleika á íslenzku. Þýð- ingin ber í senn vott um vald þýðarans yfir íslenzku máli og kunnáttu í fræðum Kierkegaards. Strangur dómari mundi vilja krossa við þá einu staði, þar sem íslenzk nýyrði yfir heimspekihugtök eru ófær um að ná þeirri merkingu, sem söguleg þróun hefur léð liinu alþjóðlega orði, og nýyrði koma aldrei til með að ná, hve vel svo sem þau kunna að vera smíðuð. Eitt slíkt orð er „metaphysik", sem verður hvorki þýtt með „hin æðsta speki“ né „frumspeki", og svo er um fleiri, en ekki er við neinn að sak- ast út af því. Utlit bókarinnar er forlag- inu rnjög til sóma, sem gaf hana út, og mætti það gjarna gefa út fleiri svo þokka- legar bækur. Kristján Árnason. 192
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.