Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Síða 106

Tímarit Máls og menningar
áhalda og leikfanga úr plasti o. s. frv.
Enda gæti engin ísraelsk ríkisstjórn leyft
sér að taka af alvöru tillit til hinna brýnu
þarfa þjóðarinnar fyrir verzlun og náin
efnahagstengsl við arabísku grannríkin eða
fyrir bætt verzlunarsambönd við Sovétríkin
og Austur-Evrópu.
Kalda stríðið gaf afturhaldsöflum lands-
ins mjög undir fótinn og skaraði eld að
árekstrunum milli Gyðinga og Araba.
Israel gekk andkommúnismanum dyggilega
á hönd. Að sönnu átti stefna Stalíns á síð-
ustu æviárum hans sinn þátt í að móta af-
stöðu ísraelsstjórnar. Samt skulu menn
ekki gieyma því að Stalín var guðfaðir
Israels; að það var með tékkneskum her-
gögnum, látnum í té eftir fyrirmælum
Stalíns, sem Gyðingar börðust við brezka
hernámsliðið — og Araba — árin 1947—
48; og að sovézki fulltrúinn greiddi fyrstur
allra atkvæði með því að S. Þ. viðurkenndu
Ísraelsríki. Það má ti! sanns vegar færa
að breytingin á afstöðu Stalíns til ísraels
var andsvar við því að ísrael lagðist á sveif
með Vesturveldunum.
Ósættanlegur fjandskapur gegn viðleitni
Araba til að losa sig undan Vesturveldun-
um varð þannig grundvallarregla ísraelskr-
ar utanríkisstefnu. Af henni leiddi hlut-
verkið sem Israel lék í Súezstríðinu 1956.
Hinir sósíaldemókratísku ráðherrar ísraels
hafa, engu síður en vestrænir nýlendusinn-
ar, aðhyllzt þá stjórnvizku sem hefur fyrir
leiðarljós að halda Aröbum niðri á stigi
vanþróunar og sundrungar og tefla hinum
afturhaldsömu Hashemítum þeirra og öðr-
um lénsöflum fram gegn lýðveldissinnuð-
um og þjóðlegum byltingaröflum. Snemma
á þessu ári, þegar útlit var á að uppreisn
lýðveldissina eða „kúpp“ kynni að velta
Ilussein konungi í Jórdaníu úr valdastóli,
fór stjórn Eshkols, forsætisráðherra fsra-
els, ekki dult með það að ef kæmi til upp-
reisnar Nassersinna í Amman mundu ísra-
elskar hersveitir halda inn í Jórdaníu. Og
forleikurinn að atburðunum í júní s.l. var
sá að ísraelsstjórn hafði í hótunum við
hina nýju stjórn Sýrlands sem hún ákærði
fyrir „nasserisma" eða jafnvel „öfgafullan
nasserisma", (því að ríkisstjórn Sýrlands
virtist vera ögn róttækari og ákveðnari í
andstöðu sinni við heimsvaldasinna en
Egyptar. Hvort fsraelsstjórn áformaði í
rauninni að ráðast á Sýrland einhvem tíma
í maí, eins og njósnaþjónusta Sovétríkj-
anna hélt og Moskva varaði Nasser við,
vitum við ekki fyrir víst. Eftir að hafa
fengið þessa viðvörun og uppörvun frá
Sovétmönnum, fyrirskipaði Nasser allsherj-
ar herkvaðningu og liðssafnað við landa-
mærin á Sinaískaga. Hafi ísrael haft slík
áform á prjónunum kann ráðstöfun Nass-
ers að hafa frestað árásinni á Sýrland um
nokkrar vikur. Hafi ísraelsstjórn hins veg-
ar ekki áformað neitt slíkt, varð atferli
hennar til þess að vekja mönnum trú á
hótanir hennar í garð Sýrlands með sama
liætti og ísraelsmenn trúðu statt og stöð-
ugt á ógnanir Araba. Hvað sem þessu líð-
ur, voru ráðamenn ísraels alveg fullvissir
um að árásarhneigð þeirra í garð annað-
hvort Sýrlands eða Egyptalands myndi
vekja samúð á Vesturlöndum og færa þeim
umbun. Utreikningar af þessu tagi réðu
ákvörðun þeirra um að verða fyrri ti! að
greiða höggið ]>. 5. júní. Þeir þóttust hand-
vissir um að njóta siðferðilegs, pólitísks og
efnahagslegs stuðnings Bandaríkjamanna
og að nokkru leyti Breta ...
En hvað er að segja um þá hlið mymlar-
innar sem snýr að Aröbum, og atjerli
þeirra rétt áður en stríðið skall á?
Atferli Araba, einkum tvílræði Nassers
og hik dagana fyrir stríðið, er í algjörri
andstæðu við staðfestu og hina ódulbúnu
árásarhneigð Israelsmanna. Eftir að Nass-
er hafði flutt hersveitir sínar til landa-
mæranna á Sinaískaga með fullu samþykki
200