Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Blaðsíða 14

Tímarit Máls og menningar
myndum um hlutverkaskiptingu kynjanna í þjóðfélaginu og óvíst með öllu
hvort ótti við refsingu af hendi karlmannsins ræður þar nokkru um. í þessu
sambandi þarf einnig að athuga, að tengsl þess, sem nauðung heitir, og nauð-
ungarþola eru önnur en tengslin milli arðræningja og arðrændra, þau eru
fremur af pólitískum en efnahagslegum toga. Þegar Marx fjallaði um nauð-
ungina, komst hann svo að orði, að eigandinn færi með þrælinn eða ánauðar-
bóndann eins og „ólífræna náttúruafurð, til orðna við sj álfsæxlun". í þessari
afstöðu felst sú skoðun, að verkalýðurinn sé hliðstætt fyrirbæri við aðra
náttúrlega hluti, t. d. nautgripi eða jarðveg: „Hinar upphaflegu framleiðslu-
afstæður birtast í eðlilegri mynd sem sjálfar tilveruforsendur framleiðandans,
alveg á sama hátt og hann er í lífi gæddum líkama sínum, sem er ekki hans
smíð, þótt líkami þessi hafi endurnýjazt og þroskazt fyrir hans tilverknað.1'1
Þessi ummæli eiga fullkomlega við um þjóðfélagsaðstöðu konunnar. Því fer
einmitt svo víðsfjarri, að veikir líkamsburðir leysi konur undan þeirri kvöð
að vinna að framleiðslustörfunum, því að félagslegt umkomuleysi þeirra
verður þess valdandi í ofangreindum tilvikum, að hlutskipti þeirra verður
hlutskipti vinnuþrælsins.
Höfundar þeir, sem um þessi efni hafa fjallað, hafa þó undantekningar-
laust ekkert skeytt um þessi augljósu sannindi, og hefur þessi afstaða leitt
til óréttmætrar bjartsýni í spám þeirra um framtíðina. Þessi bjartsýni ætti
sér stað í veruleikanum, ef undirgefnisstaða kvenna ætti einungis rót sína að
rekja til þeirrar líffræðilegu staðreyndar, að konur eru lítt fallnar til líkam-
legrar erfiðisvinnu. Ef sú væri raunin, myndi tilkoma háþróaðrar véltækni,
sem létti oki hins líkamlega erfiðis af fólki, gefa fyrirheit um frelsisheimt
konunnar. Um eitt skeið litu ýmsir jafnvel svo á, að sjálf iðnvæðingin
■hringdi inn nýja frelsisöld konum til handa. Til vitnis um þetta eru m. a.
eftirfarandi ummæli Engels: „Frumforsenda þess, að konur fái öðlazt frelsi,
er, að konur upp til hópa hefji að nýju störf i atvinnulífinu_____Þetta hefur
orðið kleift fyrst nú með tilkomu nútíma stóriðju, sem gerir ekki aðeins að
veita fjölda kvenna möguleika á þátttöku í atvinnulífinu, heldur beinlínis
hrópar á þátttöku þeirra jafnhliða því að hún stefnir að því að gera heimilis-
störfin líka að venjulegu atvinnustarfi.“2 Umsögn Marx um iðnaðarþjóð-
félagið á bernskuskeiði er jafnsönn — eða ósönn — þótt hún sé heimfærð
upp á þjóðfélag sjálfvirkninnar: .. augljóst er, að það hlýtur að efla stór-
lega mannlegan þroska, ef einstaklingar af báðum kynjum og á öllum ald-
1 Karl Marx: Efnahagsleg gerð hins forkapítalíska þjóðfélags.
2Friedrich Engels: Uppruni jjölskyldunnar ...
204