Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Blaðsíða 139

Umsagnir um hækur
!Vám og kennsla
F)TÍr nokkru lét prófessor Matthías Jón-
asson frá sér fara mikiff rit kennslufræffi-
legs efflis. I riti þessu eiga auk þess sinn
kaflann hvor: Guffmundur Arnlaugsson,
rektor og Jóhann S. Hannesson fv. skóla-
meistari.1
Aff þessu verki er mikill fengur, þó aff
ekki sé það beinlínis árennilegt viff fyrstu
sýn. En eins og oft er um margt það, sem
mikils háttar er, verða kostirnir berastir
viff nánari kynni.
Höfundur skýrgreinir ætlunarverk sitt
ljóslega í upphafi bókar. Hann vill svara
þremur spurningum: Hvaff á aff nema?
Hvemig á að kenna? Hvert er hiff rétta
stefnumark kennslu? Höfundur hefur, sem
vænta mátti, fastmótaffar skoðanir á því,
hvernig beri aff svara þessum spumingum.
Þeirri fyrstu svarar hann á þá leiff, aff
námsefniff þurfi annars vegar aff vera fólg-
iff í „arftekinni þekkingu", en hins vegar
miffast við „þörf og kröfu nútíffar og fram-
tíffar“. Svar viff annari spumingunni verff-
ur á þá lund, aff námsefni þurfi að haga
þannig, að þaff „snerti skyldar hvatir og
hneigffir í eðli hans sjálfs (þ. e. nemand-
ans)“. Og um stefnumark kennslu er þaff
aff segja, aff þar skal aff því keppt, „aff
ung kynslóff öfflist raunsanna þekking í
námi og kennslu og eflist um leið að mann-
dómsþroska".
Meginefni bókarinnar er, aff því er mér
1 Matthías Jónasson: Nám og kennsla.
Menntun í þágu framtíðar. Heimskringla
1971. 343 bls. auk mynda.
virffist, reifun og rökstuffningur þessara
viðhorfa. En þess er þó aff geta, aff sá völl-
ur, sem höfundur haslar sér, er býsna
breiffur, og er því hægt aff koma víffa viff
og huga aff mörgu. Þrír kaflar (Móðurmáls-
kennsla eftir M. J., Kennsla lifandi tungna
eftir J. S. H. og Stærðfræði eftir G. A.)
eiga aff sýna, hvernig þessum kennslufræffi-
legu viffhorfum er beitt í kennslu einstakra
námsgreina.
Þegar ritverk sem þetta er metið, er effli-
legast aff athuga fyrst hugmyndafræði höf-
undar og því næst reyna aff gern nokkra
úttekt á því, hvernig honum hefur tekizt aff
færa rök aff þeirri hugmyndafræði. Mun
ég nú víkja aff þessu tvennu, þó að laus-
lega verði.
Ekki fæ ég annaff séð en aff þau þrjú
áðumefndu atriði í hugmyndafræffi höf-
undar um tilgang og stefnumark náms og
kennslu séu þau sömu og skólamenn aff-
hyllast almennt. Flestir munu vilja varff-
veita menningarlegt samhengi, reyna aff
forffa þeim rótarshtum, sem hætt er viff aff
leitt geti af of einhliffa áherzlu á nútíma-
legar tækniþarfir, en allir munu þó jafn-
framt gera sér grein fyrir því, aff maðurinn
lifir í nútímanum og þarf á því aff halda
aff þekkja hann. Það era heldur ekki deil-
ur um þaff, að nám beri því affeins árang-
ur, að þaff sé í tengslum við hin áhuga-
vekjandi öfl hjá nemandanum. Eins telja
menn þaff nú sjálfsagffan hlut aff ekki beri
einungis aff auka þekkingu, heldur skuli
einnig reyna að glæða manndómsþroska.
— Hér hefur því höfundur vissulega sam-
329