Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Blaðsíða 21

Bylting sem ekki sér fyrir endann á
ingarsamfélögum Vesturlanda hafi kynlífið verið reyrt í slíkar ófrelsisviðjar,
að slíks séu engin dæmi annars staðar á byggðu bóli. Young er talsmaður
aukins frjálsræðis á sviði kynlífsins, og hann gerir í bók sinni allrækilegan
samanburð á ástandi þessara mála í nútímaþjóðfélagi og þeim viðhorfum,
sem ríkja meðal Austurlandaþjóða og einkenndu menningarsamfélög forn-
aldar. Það hlýtur þó að vekja nokkra athygli manna, að í bók sinni víkur
hann alls ekkert að stöðu kvenna í þessum ólíku samfélögum, og hann gerir
heldur enga grein fyrir þeim margbreytilegu hjúskaparháttum, sem þar hafa
tíðkazt. Af þessu leiðir, að öll málafylgja Youngs líkist einna mest hreinni
rökþraut; hún sýnir okkur í öfugri speglun þá sósíalísku umræðu um þjóð-
félagsstöðu kvenna, sem lætur hjá líða að taka til meðferðar vandamál þau,
sem tengd eru frjálsræði á sviði kynlífsins og inntaki þess. Það er raunar
laukrétt, að ýmis austurlenzk menningarsamfélög og menningarsamfélög í
fornöld (og ekki sízt frumstæðar þjóðir) hafa aðhyllzt miklu meira frjáls-
ræði á þessu sviði en viðgengizt hefur á Vesturlöndum, en fáránlegt er að
ætla, að hér sé um að ræða gildismat, sem sprettur upp af sjálfri samfélags-
gerðinni á þessum stöðum, og að unnt sé að yfirfæra það á önnur samfélög. Ef
málið er skoðað niður í kjölinn, kemur í ljós, að í mörgum þeirra samfélaga,
er bjuggu við frjálsræði í kynferðismálum, var þetta frjálsræði aðeins á
yfirborðinu, en undir því duldist eigingjarnt fjölkvæni, þannig að hið
meinta frjálsræði var í reynd órækur vitnisburður um forræði karlmannsins.
Þetta kynferðislega frelsi birtist okkur líka oft á eðlilegan og máttugan hátt
í ýmsum listaverkum og þarf engan að undra það, þar eð það voru karlmenn
fyrst og fremst, sem sinntu listsköpun. Þessi listaverk fela svo að margra máli
í sér algilda mynd af mannlegum samskiptum í viðkomandi samfélagi. En
slík afstaða leiðir út í hreinar ógöngur. í þessum efnum er engan veginn
mest aðkallandi að rekja söguleg dæmi á einfeldningslegan og ábyrgðar-
þrunginn hátt, heldur er sú þörfin brýnust, að menn reyni að gera sér ein-
hverja grein fyrir því, hvort um fylgni er að ræða í einstökum þjóðfélögum
milli víðsýni og frjálslyndis í kynferðismálum annars vegar, og þeirrar virð-
ingar, sem konur njóta hins vegar í sömu þjóðfélögum. Nokkur atriði liggja
alveg í augum uppi. Sjálf söguþróunin lýtur díalektískum lögmálum í miklu
ríkari mæli en áhangendur frjálslyndisstefnunnar vilja vera láta í skrifum
sínum. Otakmarkað, lögleyft fjölkvæni — að ekki sé minnzt á þá „kynvæð-
ingu“ menningarinnar, sem því er samfara, jafngildir ótvírætt því að svipta
konur ákvörðunarrétti yfir sjálfum sér og býður því harðvítugri kúgun heim.
Kínverskt þjóðfélag í fornöld birtir okkur skýra mynd af því ástandi, sem
211