Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Blaðsíða 118

Tímarit Máls og menningar
VI
KomiS við í neðra
Frá því segir á bókum að þeir séra Snorri á Húsafelli og Magnús konferens-
ráð Stephensen höfðu kappmæli um helvíti. Vitnuðu báðir í „þá töframenn í
latínu sem kallaðir eru autores“ og það „af meira Icappi en áður hefur heyrst
í einni stofu á íslandi, enda drukku þeir svo mikla sýru meðan á stóð þræt-
unni að fjórar griðkonur höfðu í fullum höndum að bera að þeim og frá“.
Var og lengi ósýnt hvor hafa mundi betur þar til „Stephensen konferensráði
tókst að veiða upp grein nokkra fáheyrða eftir tannagnjóstinn Abrakadabra
sem verið hefur á dögum í Persíu sjö öldum fyrir kristsburð“ með þeim af-
leiðingum að séra Snorra setti hljóðan.
Ég þykist vita að mér hafi ekki tekizt á þessum blöðum að leiða fram því-
líkan spámann sem Abrakadabra sem fáheyrð orð hans kynnu að bregða
ljósum í myrkri þeirrar frumspeki sem viðmælandi minn skemmtir sér við.
Enda skiptir það kannski minnstu því að þess ber að minnast að á endanum
var það séra Snorri sem bar hærri hlut er hann sýndi Magnúsi konferens-
ráði sjálft helvíti opið í bæjarfjallinu á Húsafelli. En sjá má að Jóhanni Páli
þætti ekki verra að geta farið eins að (JPÁ 176): hann lýkur máli sínu á
fáeinum velvöldum orðum um byltinguna „sem gefur félagslegum verknaði
mannanna meðvitaða þýðingu“ og yfir okkur vofir.
Nú kynni svo að fara að orðræðu okkar Jóhanns Páls lyki á sömu leið og
þrætu þeirra Magnúsar og séra Snorra. En á meðan svo er ekki orðið vona
ég að mér sé óhætt að draga saman niðurstöður máls míns.
Jóhann Páll Árnason hefur gert nokkra tilraun til að bera blak af þýzkri
frumspeki í augum þeirra íslendinga sem áhuga kunna að hafa á heimspeki-
legum efnum. Um tildrög þessa tiltækis hans skal ég ekki dæma: ég veit ekki
hvort þeim einum er til að dreifa að hann hafi ungur fest ást á uppskafning-
unni, eins og fyrir sjálfan mig kom á gelgjuskeiði, án þess að honum sé það
lauslæti í blóð borið sem gerir flestum okkar hinna kleift að lifa lífinu þeg-
ar kærusturnar sem við sórum eilífasta tryggð hafa brugðizt öllum vonum.
En um frumspekina þykist ég vita og hafa leitt að því líkum að hún sé sú grein
svonefndrar heimspeki sem minnst á skylt við mannlega skynsemi alls þess er
menn hafa á ýmsum tímum nefnt hinu gríska nafni skynsamlegra vísinda. Og
því er þessi grein mannlegrar viðleitni umræðu verð að hún nýtur enn nokk-
urrar hylli annars virðulegra lærdómsmanna í móðurlandi sínu Þýzkalandi og
að líkindum meiri almennrar hylli í öðrum löndum, einkum meðal ungra stúd-
308